Pandemia zupełnie zmieniła rzeczywistość, w jakiej funkcjonowaliśmy wcześniej. Praca zdalna dziś stała się nie tylko przywilejem, ale i w niektórych wypadkach także koniecznością. Tarcza antykryzysowa wprowadziła możliwość polecenia pracownikowi pracy zdalnej maksymalnie na okres 180 dni. Przepisy te obowiązywały do 4 września, jednak z uwagi na ciągły wzrost zachorowań nieuniknione było wprowadzenie takich przepisów, które w dalszym ciągu po tej dacie umożliwią wprowadzenie pracy zdalnej na dłuższy okres.

Od 5-tego września 2020 r. obowiązują przepisy nowelizacji ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. 2020 nr 1423). Przepisy te wskazują, iż: „W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu, w celu przeciwdziałania COVID-19 pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania (praca zdalna).” Pracodawcy powinni jednak pamiętać o wymogach, jakie nakładają przepisy w przypadku polecenia pracy zdalnej. Pracownik powinien posiadać:

  • umiejętności, jak i możliwości techniczne oraz
  • lokalowe.

Warto zaznaczyć, iż praca zdalna może być wykonywana nie tylko w przypadku tzw. pracy biurowej, ale również w przypadku wykonywania części wytwórczych czy usług materialnych, o ile pracodawca zapewni odpowiednie narzędzia do jej wykonania.

Na co dzień praca zdalna jest wykonywana w miejscu zamieszkania, w związku z tym należy pamiętać przede wszystkim o przestrzeganiu zasad BHP. Przepisy nie regulują szczegółowo tej kwestii, ale warto zadbać w szczególności o:

  • odpowiednie wydzielenie miejsca pracy – odrębne miejsce na wykonywanie pracy (w miarę możliwości tak, by zadbać o higienę i balans pomiędzy pracą a życiem prywatnym),
  • odpowiednie przygotowanie miejsca pracy – dostosowane biurko i krzesło, jak i oświetlenie,
  • bezpieczeństwo swoje i bliskich, którzy również zostali w domu – pamiętajmy o zabezpieczeniu komputerów, telefonów czy ewentualnej dokumentacji, którą przynieśliśmy z biura,
  • regularne przerwy po każdej przepracowanej godzinie oraz przerwy zgodnie z przepisami, jakie przysługują pracownikom.

Pracodawcy powinni wprowadzić regulamin pracy zdalnej, tak by każdy z pracowników wiedział, jakich zasad powinien przestrzegać i w razie wątpliwości, gdzie powinien się zgłosić.

Warto pamiętać, że praca zdalna, mimo iż wykonywania poza miejscem pracy, jest również pracą. Na polecenie pracodawcy, pracownik, który wykonuje pracę zdalną zobowiązany jest do prowadzenia ewidencji wykonywanych czynności. Ewidencja taka powinna zawierać:

  • opis wykonanych czynności,
  • datę wykonania czynności,
  • czas wykonania czynności.

Sposób prowadzenia ewidencji pracodawca powinien uregulować w regulaminie wraz z określeniem formy jak i częstotliwości prowadzenia ewidencji.

Praca zdalna nie jest formą telepracy ani nie może być określana jako telepraca, o czym należy pamiętać w przypadku jej polecenia. Polecenie wykonania pracy zdalnej wydane przez pracodawcę może być cofnięte w każdym czasie.

Z wykonywaniem pracy poza miejscem pracy, tzw. „pracy zdalnej”, wiąże się także przetwarzanie danych osobowych, a nierzadko również prócz pracy na komputerze jest to także praca na dokumentach papierowych.

Czas pandemii pokazał nam jak ważne jest odpowiednie przetwarzanie danych osobowych i dbanie o przestrzeganie przepisów o ochronie danych osobowych w tym także przepisów RODO. To na pracodawcy oraz pracownikach spoczywa obowiązek ich przestrzegania.

Pracodawca powinien:

  • zadbać o dostarczenie dla pracowników sprzętów służbowych,
  • zapewnić logowanie za pomocą VPN,
  • aktualny program antywirusowy z firewallem,
  • funkcję backup,
  • zaszyfrowany dysk twardy.

Pracownik podczas pracy zdalnej powinien pamiętać o:

  • blokowaniu komputera przed odejściem od urządzenia, aby zabezpieczyć dane np. przed innymi domownikami,
  • ustanowieniu wygaszacza ekranu, który po dłużej bezczynności zrobi to samoczynnie,
  • w przypadku łączenia się z siecią WI - FI pracownicy powinni łączyć się wyłącznie przez sieci prywatne i domowe, np. poprzez udostępnienie Internetu z telefonu komórkowego lub router domowy,
  • unikaniu sieci publicznych takich jak np. dworce czy centra handlowe, w których transfer danych może zostać przechwycony przez osoby niepowołane.
  • zabezpiecz dokumenty przed osobami trzecimi, w tym domownikami, dziećmi czy zwierzętami,
  • zabezpiecz dokumenty przed zalaniem, zniszczeniem, utratą bądź kradzieżą,
  • jeżeli musisz je zniszczyć – niszcz w miejscach do tego przeznaczonych np. w niszczarce, nie należy takich dokumentów wyrzucać do kosza,
  • wyznacz miejsce na ich przechowanie.

W przypadku, gdy pracownik korzysta ze swoich narzędzi do wykonywania pracy zdalnej zobowiązany jest do poszanowania i ochrony informacji poufnych i innych tajemnic prawnie chronionych, w tym tajemnicy przedsiębiorstwa lub danych osobowych, a także informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.

Praca zdalna stawia nowe wyzwanie nie tylko pracodawcom, ale również pracownikom. Po kilku miesiącach pracy okazuje się, że odnajdujemy się w niej całkiem dobrze. Należy jednak pamiętać o zasadach wynikających z przepisów i przestrzegać ich, bo może okazać się, że praca zdalna zostanie z nami na dłużej.

Aleksandra Kiełbratowska, Menedżer Działu Zarządzania Bezpieczeństwem SEKA S.A., ekspertka Koalicji Bezpieczni w Pracy
Podstawa prawna:
  • art. 24 ust. 1, art. 32 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Tekst mający znaczenie dla EOG) (Dz.Urz.UE L z 2016 r. nr 119 str. 1 ze zm.),
  • art. 3 ust. 1 i 3-8 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374 ze zm.),
  • art. 4 pkt 1, art. 13 pkt 1 ustawy z dnia 24 lipca 2020 r. o zmianie ustawy o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 1423).