Każda osoba zanim otrzyma lub przedłuży ważność licencji członka personelu lotniczego - w tym pilota samolotowego zawodowego - musi przejść badania lotniczo-lekarskie

Zanim przeszkolony pilot zasiądzie za sterem samolotu rejsowego musi zdać wymagany egzamin z wiedzy i umiejętności oraz uzyskać pozytywny wynik badania lotniczo-lekarskiego. Dopiero wówczas może otrzymać licencję zawodowego pilota samolotowego od Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Podstawowym aktem prawa w zakresie lotów i personelu lotniczego jest ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze (tekst jednolity - Dz.U. 2013 poz. 1393 z późn. zm.).

Zgodnie z ustawą Prawo lotnicze (art. 95g, ust. 1) wszelkie czynności na statku powietrznym wykonuje wyłącznie personel pokładowy, czyli osoby posiadające ważne świadectwo dopuszczenia do pracy, kwalifikacje na typ oraz wersję samolotu oraz ważne badania lotniczo-lekarskie.

Aby uzyskać licencję pilota zawodowego lub przedłużyć jej ważność osoba musi odpowiadać wymaganiom w zakresie sprawności psychicznej i fizycznej. Sprawność potwierdza orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania funkcji członka personelu lotniczego.

Kluczowe w ustawie Prawo lotnicze są art. 105-112, które dotyczą badań lotniczo-lekarskich. Według tych przepisów członek personelu lotniczego oraz pokładowego nie może wykonywać lotów lub innych czynności lotniczych w przypadku utraty wymaganej sprawności psychicznej i fizycznej (art. 105, ust. 2). Co więcej członek takiego personelu, który jest świadomy utraty sprawności psychicznej lub fizycznej wymaganej do wykonywania swojej funkcji, jest obowiązany do natychmiastowego poddania się badaniom lotniczo-lekarskim (art. 105, ust. 3).

Osoba przystępująca do badań lotniczo-lekarskich albo składa pisemnie oświadcza, że jej stan zdrowia pozwala na bezpieczne wykonywanie czynności lotniczych albo okazuje ważne prawo jazdy dowolnej kategorii. Badania tego typu przeprowadzają centra medycyny lotniczej oraz lekarze orzecznicy specjalizujący się w medycynie lotniczej. Obecnie status centrum medycyny lotniczej mają tylko ośrodki w kraju: Główny Ośrodek Badań Lotniczo-Lekarskich Aeroklubu Polskiego we Wrocławiu, Wojskowy Instytut Medycyny Lotniczej w Warszawie oraz Centrum Medycyny Lotniczej LuxMed, także w Warszawie. Nad prawidłowością wydawanych orzeczeń lekarskich wa Naczelny Lekarz Lotnictwa Cywilnego urzędujący w ramach Urzędu Lotnictwa Cywilnego.

Szczegółowe zasady przeprowadzania badań lotniczo-lekarskich określa rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 27 maja 2013 r. w sprawie badań lotniczo-lekarskich (Dz.U. 2013 poz. 637 z późn. zm.).