W jaki sposób można założyć księgę wieczystą?

Księgi wieczyste zakłada się dla nieruchomości, które nie mają ksiąg wieczystych, ale również w przypadku, gdy uległy zniszczeniu albo zaginęły. Prowadzenie ksiąg należy do właściwości sądów rejonowych. Warto dodać, że księgi wieczyste mogą być prowadzone w wersji papierowej i elektronicznej (Centralna Ewidencja Ksiąg Wieczystych na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości).

Przy każdej księdze wieczystej prowadzone są także akta księgi wieczystej, do których składa się wszystkie dokumenty związane z daną nieruchomością. Należy pamiętać, że o ile same księgi wieczyste są jawne i każdy może do nich zajrzeć (w obecności pracownika sądu), to akta dostępne są tylko dla osób mających w tym interes prawny i notariuszy.

Dla jakich nieruchomości przewidziana jest księga wieczysta

Dla każdej nieruchomości prowadzi się odrębną księgę wieczystą (pamiętajmy jednak, że Ustawa o księgach wieczystych i hipotekach w art. 21 przewiduje, że właściciel kilku nieruchomości stanowiących całość gospodarczą graniczących z sobą może żądać połączenia ich w księdze wieczystej w jedną nieruchomość).

Z przepisów Rozporządzenia w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów wynika, że księgę wieczystą ustanawia się dla:

• nieruchomości gruntowych,
• nieruchomości budynkowych,
• nieruchomości lokalowych,
• ograniczonych praw rzeczowych, tj. dla: własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego albo prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej.

Kto może złożyć wniosek o założenie księgi wieczystej

Jeżeli założenie księgi wieczystej związane jest umową zawartą w akcie notarialnym, akt ten zawiera umieszczony w nim wniosek notariusza o założenie księgi wieczystej.

Osobami uprawnionymi do założenia księgi wieczystej są:

• właściciel nieruchomości,

• osoba, której przysługuje ograniczone prawo rzeczowe (np. służebność, hipoteka) do określonej nieruchomości,

• wierzyciel, jeśli przysługuje mu prawo, które ma być wpisane do księgi wieczystej,

• właściwa państwowa jednostka organizacyjna lub osoba, której oddano nieruchomość w użytkowanie wieczyste,

• osoba, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.

Procedura założenia księgi wieczystej rozpoczyna się od złożenia do wydziału wieczystoksięgowego Sądu Rejonowego właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości wniosku wraz z wymaganymi dokumentami.

Formularze wniosków o założenie księgi wieczystej dostępne są w sądach i na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości. Jeśli zdecydujemy się na założenie księgi wieczystej w wersji elektronicznej, wówczas należy wypełnić elektroniczny dokument dostępny na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.

Pamiętajmy, że w szczególnych sytuacjach jest także możliwe założenie księgi wieczystej z urzędu, np. gdy po otrzymaniu przez sąd zawiadomienia o zmianie właściciela danej nieruchomości wszczyna on z urzędu postępowanie o założenie księgi wieczystej.

Co powinien zawierać wniosek o wpis do księgi wieczystej

Założenie księgi wieczystej dla nieruchomości dokonywane jest na podstawie wniosku zawierającego w szczególności:

1) oznaczenie nieruchomości, miejsca jej położenia, obszaru oraz sposobu korzystania z nieruchomości,

2) wymienienie wszystkich uprawnionych, na których rzecz własność ma być wpisana oraz wskazanie ich adresów,

3) powołanie tytułu własności nieruchomości,

4) wyszczególnienie obciążających nieruchomość ograniczonych praw rzeczowych lub ograniczeń w jej rozporządzaniu albo oświadczenie wnioskodawcy, że nie wie o istnieniu takich praw lub ograniczeń.

Do wniosku powinny być dołączone dokumenty stwierdzające nabycie własności nieruchomości określonej we wniosku (np. orzeczenie sądowe – postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, postanowienie o zasiedzeniu lub decyzja administracyjna) oraz dokumenty stanowiące podstawę oznaczenia nieruchomości (wyrys z mapy ewidencyjnej i wypis z rejestrów gruntów).

O założeniu księgi wieczystej zawiadamiani są wszyscy uczestnicy postępowania i wnioskodawca, a także właściwy organ prowadzący ewidencję gruntów i budynków.

Kiedy w drodze umowy następuje przeniesienie własności nieruchomości, która nie posiada jeszcze księgi wieczystej, lub księga wieczysta ma powstać w wyniku wydzielenia, to wniosek o założenie księgi składany jest przez strony czynności w akcie notarialnym zawierającym przeniesienie własności.

Podobna procedura obowiązuje przy zakładaniu księgi wieczystej dla własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu – z uwzględnieniem różnic w zakresie dokumentów będących podstawą wpisów w księdze wieczystej.

Koszty założenia księgi wieczystej

Koszt założenia księgi wieczystej, ale także i dokonywania wpisów, wydawania odpisów i zaświadczeń nie jest darmowy. Należy liczyć się z opłatami, które zostały ustalone w Ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Przykładowo zapłacimy:

60 zł od wniosku o:

• założenie księgi wieczystej,

• połączenie nieruchomości w jednej księdze wieczystej, która jest już prowadzona, niezależnie od liczby łączonych nieruchomości,

• odłączenie nieruchomości lub jej części,

• wpis ostrzeżenia o niezgodności stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.

150 zł od wniosku o wpis:

• własności, użytkowania wieczystego, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nabytego w wyniku podziału majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami,

• własności nieruchomości rolnej o powierzchni do 5 ha,

• praw osobistych i roszczeń, np. prawo najmu, dzierżawy, roszczenie o przeniesienie własności nieruchomości,

• zmiany treści ograniczonych praw rzeczowych, np. służebności, hipoteki.

200 zł stałej opłaty pobiera się od wniosku o wpis w księdze wieczystej własności, użytkowania wieczystego lub ograniczonego prawa rzeczowego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Jeżeli wniosek dotyczy wpisu udziału w prawie, pobiera się część opłaty stałej proporcjonalną do wysokości udziału, nie mniej jednak niż 100 złotych.

150 zł stałej opłaty pobiera się od wniosku o wpis:

1) własności, użytkowania wieczystego, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nabytego w wyniku podziału majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami;

2) własności nieruchomości rolnej o powierzchni do 5 ha;

3) praw osobistych i roszczeń;

4) zmiany treści ograniczonych praw rzeczowych.

Wniosek o wydanie na podstawie akt: odpisu, wypisu, zaświadczenia, wyciągu, innego dokumentu oraz kopii, a ponadto wniosek o wydanie odpisu księgi wieczystej podlega opłacie kancelaryjnej - za każdą stronę wydanego dokumentu 6 zł.

Jeśli chcemy skorzystać z informacji zawartych w Centralnej Bazie Danych Ksiąg Wieczystych w Internecie (odpisy, zaświadczenia czy też wgląd do księgi wieczystej) musimy liczyć się z następującymi kosztami:

• odpis zwykły księgi wieczystej - 30 zł,
• odpis zupełny księgi wieczystej - 60 zł,
• zaświadczenie o zamknięciu księgi wieczystej - 10 zł.

Założenie księgi wieczystej nie jest obowiązkowe, ale warto poświęcić czas i załatwić w sądzie wszystkie niezbędne formalności. Dlaczego? Odpowiedź jest prosta: księga wieczysta ułatwia właścicielom czy nabywcom nieruchomości prowadzenie spraw z nią związanych i zapewnia bezpieczeństwo obrotu nieruchomościami