Postanowienie samorządowego kolegium odwoławczego, w którym odmawia przywrócenia terminu na złożenie wniosku o ustalenie wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego, można zaskarżyć do sądu administracyjnego – uznał skład siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Z wnioskiem o rozstrzygnięcie tego zagadnienia prawnego wystąpił rzecznik praw obywatelskich, który dostrzegł w orzecznictwie NSA rozbieżności w tym obszarze.
Według pierwszego stanowiska postanowienie samorządowego kolegium odwoławczego (SKO) we wspomnianej sprawie nie podlega kontroli sądowoadministracyjnej. W związku z powyższym wniesienie skargi powinno skutkować jej odrzuceniem. Pogląd taki został wyrażony m.in. w postanowieniach NSA z 30 października 2014 r. (sygn. akt I OSK 2227/14), z 25 maja 2016 r. (sygn. akt I OSK 980/16) czy z 13 października 2017 r. (sygn. akt I OSK 2082/17). W tym pierwszym uznał, że odmowa przywrócenia terminu przez kolegium nie kończy postępowania przed organem administracyjnym (co do istoty). Ma jedynie charakter incydentalny. Nie można zatem zaskarżyć jej do sądu. Z kolei w uchwale siedmiu sędziów NSA z 25 listopada 2013 r. (sygn. akt I OPS 12/13) uznał, że w postępowaniu prowadzonym przez SKO nie stosuje się przepisów dotyczących odwołań i zażaleń. A to wskazuje na zamiar wyłączenia takich postanowień z możliwości ich odrębnego kwestionowania nie tylko w drodze zwykłych środków zaskarżenia, przysługujących stronie w postępowaniu przed organem, ale także przez wniesienie na nie skargi do sądu.
Jednak według drugiego stanowiska dopuszczalne jest wniesienie do sądu administracyjnego skargi na postanowienie SKO odmawiające przywrócenia terminu do złożenia wniosku o ustalenie niezasadności podwyżki opłaty rocznej. Wskazuje się, że postanowienie to należy potraktować jako kończące postępowanie. W konsekwencji może podlegać merytorycznej kontroli sądu administracyjnego. Wobec tego odrzucenie skargi na takie postanowienie jest błędne. Stanowisko takie zostało wyrażone w postanowieniu NSA z 8 grudnia 2017 r. (sygn. akt I OSK 2609/17), z 21 lipca 2011 r. (sygn. akt OSK 1295/10) czy z 17 maja 2010 r. (sygn. akt I OSK 1008/09).
RPO chciał, by sąd dopuścił wniesienie w takim przypadku skargi do sądu administracyjnego. NSA przychylił się do jego opinii. Podkreślił, że opłata roczna stanowi istotny element prawa użytkowania wieczystego. Natomiast pozostawienie wspomnianego postanowienia SKO bez możliwości oceny jego prawidłowości przez sąd administracyjny oznaczałoby utrzymanie w obiegu prawnym arbitralnego rozstrzygnięcia administracyjnego, które wywołuje skutek prawny. Co NSA uznał za niewłaściwe.
Orzecznictwo
Uchwała 7 sędziów NSA z 17 grudnia 2018 r., sygn. I OPS 2/18.
