Senat na świecie: Gdzie wybory są tylko dla posiadających "uczciwe źródło utrzymania"?

1 Bundesrat w Niemczech

Niemiecki Bundesrat jest jedyną na świecie drugą izbą parlamentu federalnego, której skład osobowy jest kształtowany przez organy władzy wykonawczej (rządy) podmiotów federacji. Członkowie izby wyższej są przedstawicielami rządów krajowych - nie są więc wybierani w wyborach powszechnych - i są powoływani i odwoływani przez poszczególne rządy. Wśród nich muszą być premierzy ze wszystkich krajów, bowiem tylko oni mogą ubiegać się o stanowisko przewodniczącego Bundesratu.

Członkowie Bundesratu posiadają tzw. mandat imperatywny, co oznacza, iż są oni związani instrukcjami swoich rządów i muszą głosować w sposób przez nie nakazany.

Bundesrat posiada tylko ograniczone uprawnienia ustawodawcze. Nie może pociągnąć rządu do odpowiedzialności politycznej, ale ma prawo postawiania prezydenta RFN w stan oskarżenia i bierze udział w wyborze sędziów Federalnego Trybunału Konstytucyjnego.

Liczba członków Bundesratu zależy od liczby głosów należących do danego landu, a te są uzależnione od liczby jego ludności. Po zjednoczeniu Niemiec izba posiada 69 członków.

Nie ma wskazań co do wieku, jaki powinni osiągnąć członkowie Bundesratu, aby w nim zasiadać (oprócz standardowej bariery skończenia 18 lat).

2 Najstarszym parlamentem na świecie islandzki Althing

Najstarszym parlamentem na świecie może się poszczycić Islandia - tamtejszy Althing istnieje od 930 roku, przy czym sam Seanad Éirean (izba wyższa) dopiero od ponad 90 lat.

Współczesny islandzki parlament dzieli się na dwie izby, wyższą i niższą. Podobnie jak przed laty jedna trzecia posłów zasiada w izbie wyższej, a reszta stanowi izbę niższą. Althing stanowi pewien rodzaj kompromisu pomiędzy parlamentami typu jednoizbowego i dwuizbowego. Wszyscy jego członkowie są wybierani jednocześnie i bez wskazania do której izby, na jednakowo trwającą czteroletnią kadencję. Każda z izb odrębnie wybiera przewodniczącego. Wybierany jest także przewodniczący Zjednoczonego Althingu.

Każda z izb ma prawo wnoszenia pod obrady projekty ustaw i rezolucji. Obie izby są jednakowo uprawnione do tworzenia komisji w celu rozpatrzenia określonych spraw państwowych.

Aktualna liczba członków Althingu wynosi 63 osoby.

Czynne i bierne prawo wyborcze przysługuje obywatelom Islandii powyżej 18 roku życia.

W 2013 roku Irlandczycy myśleli jednak nad reformą Althingu, a dokładnie likwidacją izby wyższej. Jednak obywatele w referendum opowiedzieli się przeciwko rządowemu planowi zniesienia Seanad Éireann. Oszacowano, że jego utrzymanie kosztuje podatników 20 milionów euro rocznie.

3 Izba Radców w Japonii

Izba Radców, izba wyższa Zgromadzenia Narodowego w Japonii, jest następczynią przedwojennej Izby Parów (Kizoku-in), japońskiego odpowiednika brytyjskiej Izby Lordów.

Jej pozycja jest dosyć silna. Jeżeli Izba Radców nie potrafi dojść do porozumienia z niższą Izbą Reprezentantów w sprawie budżetu, umów międzynarodowych lub wyboru premiera, Izba Reprezentantów może przeforsować swoje zdanie. We wszystkich innych sprawach, wynik głosowania w Izbie Radców może zostać odrzucony przez Izbę Reprezentantów jedynie większością dwóch trzecich głosów obecnych członków.

W Izbie Radców zasiada 242 posłów, wybieranych na sześcioletnią kadencję (dwa lata dłuższą niż kadencja Izby Reprezentantów). Izba nie może zostać rozwiązana przez premiera, ponieważ tylko połowa jej członków jest wybierana w każdych wyborach (równoległy system głosowania).
Radcy muszą mieć przynajmniej 30 lat.

4 Rada Kantonów w Szwajcarii

Zgromadzenie Federalne, czyli szwajcarski parlament, składa się z dwóch izb: Rady Narodu, w skład której wchodzi 200 członków ("deputowanych narodu") oraz Rady Kantonów, będących reprezentacją kantonów - składa się z 46 "deputowanych kantonów".

System dwuizbowości szwajcarskiej ma charakter symetryczny ("egalitarny") – obie izby mają takie same prawa, zgoda obu izb jest konieczna dla uchwalenia czegokolwiek, a postępowanie ustawodawcze może się rozpocząć w każdej z izb.

Czynne i bierne prawo wyborcze w Szwajcarii wynosi 18 lat.

5 Najmniejsza izba w Palau

Najmniejszą izbą na świecie jest chyba izba wyższa parlamentu Palau – w Senacie zasiada zaledwie 9 przedstawicieli. Nieco bardziej liczna jest izba niższa (Izba Przedstawicieli), w której zasiada 16 członków.

Członkowie obu izb wybierani są na czteroletnie kadencje w wyborach powszechnych. W Kongresie Narodowym nie są reprezentowane żadne partie polityczne.

Do dwuizbowego Kongresu Narodowego należy władza ustawodawcza. Aby się do niego dostać, trzeba mieć ukończone 18 lat.

6 Senat Stanów Zjednoczonych

Członkowie Senatu Stanów Zjednoczonych, izby wyższej amerykańskiego Kongresu, wybierani są na 6-letnią kadencję, a wybory odbywają się co dwa lata (w każdych Amerykanie głosują na 1/3 składu izby).

Inaczej niż ma to miejsce na przykład w parlamencie brytyjskim lub polskim, obie izby amerykańskiego Kongresu mają praktycznie jednakową rolę w procesie legislacyjnym. Każda ustawa musi zostać bowiem przyjęta zarówno przez Izbę Reprezentantów, jak i Senat. Izba niższa nie ma więc możliwości odrzucenia stanowiska Senatu - w przypadku rozbieżności konieczne jest uzgodnienie kompromisowej wersji, która w jednym brzmieniu zostanie zaakceptowana przez obie izby.

Do kompetencji Senatu należy również m.in. zatwierdzanie sędziów Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych, ambasadorów, członków rządu i innych wysokich urzędników. Zatwierdza on też, bądź odrzuca, traktaty zawierane przez Prezydenta i sądzi go w wypadku postawienia go przez Izbę Reprezentantów w stan oskarżenia, zgodnie z procedurą zwaną impeachment.

Bierne prawo wyborcze do Senatu mają osoby, które ukończyły 30 lat, są obywatelami amerykańskimi od co najmniej 9 lat i mieszkają w stanie, z którego kandydują.

7 W Meksyku wybory tylko dla posiadających "uczciwe źródło utrzymania

Ciekawe rozwiązania, jeżeli chodzi o prawo wyborcze istnieją w Meksyku. Senat, izba wyższa parlamentu Meksyku, jest złożona ze 128 członków wybieranych na sześcioletnią kadencję, a reprezentować mają 31 meksykańskich stanów oraz okręg federalny (stołeczny).

Czynne prawo wyborcze przysługuje obywatelom Meksyku, którzy skończyli co najmniej 18 lat i posiadają "uczciwe źródło utrzymania". Głosować nie mogą osoby w trakcie kary pozbawienia wolności, nawet jeśli jej wykonanie zostało wyrokiem sądu zawieszone.

Kandydatami do Senatu mogą być osoby nie młodsze niż 25 lat, posiadające meksykańskie obywatelstwo od urodzenia (wykluczeni są obywatele naturalizowani), zamieszkujące przez co najmniej sześć miesięcy przed wyborami na terenie stanu, w którym zamierzają kandydować, lub stanu bezpośrednio z nim sąsiadującego. Członkowie służb mundurowych mogą kandydować tylko pod warunkiem, iż staną do wyborów w innym okręgu niż ten, gdzie stacjonują w ramach obowiązków służbowych. Kandydatami nie mogą być duchowni jakiegokolwiek wyznania.

8 Rada Federacji w Rosji

W Rosji Senat Rządzący został powołany już w 1711 roku przez Piotra I w ramach jego reform. Senat ten zastępował monarchę podczas jego nieobecności, ale posiadał również szerokie uprawnienia podczas przebywania władcy na miejscu, między innymi zarządzał finansami państwa oraz opracowywał projekty ustaw. Z czasem te kompetencje uległy ograniczeniu do kontroli nad administracją i sądownictwem.

W latach 90. XX wieku przywrócono system parlamentarny z dwuizbowym parlamentem. Rada Federacji to izba wyższa, która stanowi reprezentację federacyjnych części składowych Federacji Rosyjskiej. W jej skład wchodzi po dwóch reprezentantów z każdego podmiotu Federacji.

Jej kompetencje są o wiele skromniejsze niż izby niższej. Zajmuje się zatwierdzaniem zmian granic pomiędzy podmiotami federacji, zatwierdzaniem dekretów prezydenta dotyczących wprowadzenia stanu wojennego i wyjątkowego, rozstrzyga o użyciu sił zbrojnych Federacji poza jej granicami. Zarządza również wybory prezydenckie. Posiada prawo inicjatywy ustawodawczej.

Czynne prawo wyborcze w Rosji obowiązuje od 18 roku życia, bierne posiadają obywatele, którzy ukończyli 21 lat, z wyłączeniem osób ubezwłasnowolnionych oraz aresztowanych zgodnie z prawomocnym wyrokiem sądu.

9 Senat w Polsce

W Polsce bierne prawo wyborcze w wyborach do Senatu RP uzyskuje się w wieku 30 lat, czynne od 18 roku życia.

Obecnie Senat składa się ze 100 senatorów wybieranych w wyborach powszechnych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym, w jednomandatowych okręgach wyborczych na czteroletnią kadencję, rozpoczynającą się i kończącą wraz z kadencją Sejmu (jeśli kadencja Sejmu zostanie skrócona, skróceniu ulega także kadencja Senatu). Senat jest organem władzy ustawodawczej.

Senat jako wyższa izba Sejmu istniał już w I Rzeczypospolitej, od schyłku XV wieku. W jego skład wchodzili wtedy biskupi katoliccy oraz, pochodzący z nominacji królewskiej, wyżsi urzędnicy państwowi.

W II Rzeczypospolitej instytucja Senatu została (mimo sprzeciwów lewicy) przywrócona od roku 1921 w konstytucji marcowej. Ograniczono jednak wtedy czynne prawo wyborcze do Senatu – przysługiwało ono niewiele ponad 100 tys. wyborców – oraz nadała Prezydentowi Rzeczypospolitej uprawnienia do mianowania jednej trzeciej senatorów. Senat spełniał rolę izby korygującej projekty ustaw uchwalonych wcześniej przez izbę niższą – Sejm.

Teraz spełnia podobną rolę, jest też organem władzy ustawodawczej.