Subskrybuj nas na Youtube
Ustawa antyterrorystyczna wzbudza sporo kontrowersji. Odpowiadamy na najbardziej nurtujące kwestie z nią związane.
Czy zostanie wprowadzona cenzura
Często czytam różnego rodzaju wpisy i komentarze w internecie. Niektóre są, łagodnie mówiąc, zbyt daleko idące. Czy ustawa umożliwia cenzurowanie tego, co ukazuje się w sieci?
NIE
Ale rzeczywiście sąd będzie mógł zdecydować „w celu zapobiegania, przeciwdziałania i wykrywania przestępstw o charakterze terrorystycznym oraz ścigania ich sprawców” o zablokowaniu treści w internecie na 30 dni oraz tylko jednokrotnie przedłużyć ten czas jeszcze maksymalnie o trzy miesiące. Wniosek do sądu o blokowanie treści w internecie będzie zawierał szczegółowe określenie rodzaju danych lub usług, które mają być zablokowane.
Podstawa prawna
Art. 32 ust. 1 ustawy z 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych (Dz.U. poz. 904).
Czy możliwe jest zablokowanie strony, bloga albo konta na Facebooku
Prowadzę bloga. Do tej pory nie bałem się, że w razie kontrowersyjnych wypowiedzi coś mi grozi. Czy w związku z nową ustawą możliwe jest jego zablokowanie?
TAK
Właściwie już teraz służby mogą to zrobić w poważnych przypadkach podejrzenia łamania prawa. A wraz z nowymi przepisami dostają szersze uprawnienia do takich działań w razie pojawienia się w serwisach, na portalach i stronach internetowych treści „mających związek ze zdarzeniem o charakterze terrorystycznym”. Inna sprawa, że nie wiadomo, jak będzie wyglądała współpraca w zakresie takich działań z zagranicznymi serwisami.
Podstawa prawna
Art. 91 ustawy z 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych (Dz.U. poz. 904).
Czy mogą zestrzelić mojego drona
Niedawno kupiłem sobie taki bezzałogowy statek powietrzny. Nie był to najdroższy model, ale i tak trochę mnie kosztował. Czy możliwe jest, że z jakichś powodów zostanie zestrzelony?
TAK
Przepisy ustawy określają zasady unieszkodliwiania lub przejmowania dronów, również tych cywilnych. Może dojść do takiej sytuacji, gdy „przebieg lotu lub działanie bezzałogowego statku powietrznego zagraża życiu lub zdrowiu osoby, stwarza zagrożenie dla chronionych obiektów, urządzeń lub obszarów; zakłóca przebieg imprezy masowej albo zagraża bezpieczeństwu jej uczestników; stwarza uzasadnione podejrzenie, że bezzałogowy statek powietrzny może zostać użyty jako środek ataku terrorystycznego”. Podobnie może się zdarzyć, jeżeli dron będzie latał w tych częściach kraju, w których wprowadzono – choćby czasowe – ograniczenia w takim ruchu powietrznym.
Podstawa prawna
Art. 38, art. 47, art. 56 ustawy z 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych (Dz.U. poz. 904).
Czy trzeba się wylegitymować, kupując kartę prepaid
Jestem starszą osobą i od dawna mam telefon komórkowy na kartę. Do tej pory wszystko było proste – kupowałam kolejną i używałam. Dotarły do mnie jednak informacje, że teraz przy zakupie będę musiała się wylegitymować. Czy to prawda?
NIE
Ale już przy aktywowaniu takiej karty dokument będzie konieczny. Do 1 lutego 2017 r. muszą zostać zarejestrowane wszystkie używane karty prepaid, a od 25 lipca rejestrowane wszystkie nowo uruchamiane. Operatorzy mają zbierać następujące dane o użytkownikach: imię, nazwisko oraz numer PESEL. W przypadku dzieci poniżej 13. roku życia karta musi być zarejestrowana na prawnego opiekuna. Przedsiębiorcom wystarczy NIP lub REGON, mieszkańcom krajów należących do Unii Europejskiej spoza Polski – dowód osobisty, natomiast z pozostałych państw – paszport lub karta pobytu.
Podstawa prawna
Art. 43 ustawy z 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych (Dz.U. poz. 904).
Czy trudniej zorganizować masową imprezę
We wrześniu planujemy koncert połączony ze zbiórką pieniędzy na leczenie chorego kolegi. Czy teraz zorganizowanie imprezy będzie utrudnione?
TAK
Ale takie trudności pojawią się jedynie w nadzwyczajnych sytuacjach. Jeśli zostanie wprowadzony jeden z dwóch najwyższych stopni zagrożenia terrorystycznego (III lub IV), będzie można wprowadzić zakaz odbywania zgromadzeń publicznych lub imprez masowych na obszarze lub w obiekcie objętym oddziaływaniem stopnia alarmowego.
Podstawa prawna
Art. 21 ust. 1 i 2 ustawy z 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych (Dz.U. poz. 904).
Czy możliwy jest podsłuch bez zgody sądu
Słyszałem, że policja na bazie ustawy antyterrorystycznej będzie mogła mnie podsłuchiwać bez zgody sądu. Czy to prawda?
NIE
Ustawa antyterrorystyczna w zakresie uprawnień policji do czynności operacyjnych niewiele zmienia. Dla założenia podsłuchu nadal potrzebna będzie zgoda sądu. Policjanci tak jak dotychczas będą tylko wykonywać wolę prokuratorów i sędziów. Tym samym ochrona prywatności została zachowana na tym samym poziomie.
Inaczej sprawa ma się jednak z uprawnieniami szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Też rzeczywiście będzie mógł podjąć decyzję o założeniu podsłuchu bez zgody sądu – jedynie informując o podjętych działaniach ministra koordynatora służb specjalnych oraz prokuratora generalnego. To uprawnienie jednak będzie mogło być stosowane jedynie wobec osób niebędących obywatelami Rzeczypospolitej Polskiej. Tyle że – warto pamiętać – jeśli podsłuchiwany będzie obcokrajowiec, jednocześnie funkcjonariusze uzyskają dostęp do słów wypowiadanych przez jego rozmówców.
Podstawa prawna
Art. 9 ust. 1 ustawy z 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych (Dz.U. poz. 904).
Czy policja ma prawo do kontroli osobistej
Spieszyłem się na pociąg, ale zatrzymali mnie funkcjonariusze policji, żądając ode mnie opróżnienia kieszeni i pokazania im telefonu komórkowego. Przez to się spóźniłem na dworzec. Czy funkcjonariusze mieli do tego prawo, skoro nic złego nie zrobiłem?
TAK
Policjanci mają uprawnienia do kontroli osobistej oraz sprawdzania zawartości bagażu i nie jest to efekt nowych przepisów. Powinni poinformować obywatela, dlaczego chcą sprawdzić jego rzeczy, oraz się wylegitymować (funkcjonariusz w mundurze powinien podać swoje imię i nazwisko oraz stopień służbowy, zaś nieumundurowany okazać legitymację służbową), ale nie zmienia to faktu, że mogą przystąpić do czynności nawet wtedy, gdy powód przez nich wskazany będzie błahy (np. stwierdzenie, że w ostatnim czasie na danym terenie pojawiło się wiele kradzionych telefonów komórkowych).
Co istotne, zasadą jest, że jeśli dochodzi do przeszukania osoby, czynności powinien przeprowadzać funkcjonariusz tej samej płci co przeszukiwany. Potrzebne do tego jest także ustronne miejsce. Mówiąc wprost: nie musimy się zgadzać na paradowanie w samej bieliźnie na ulicy tylko dlatego, że tak nam polecił policjant. Żądajmy wówczas – o ile oczywiście nie jest dla nas cenniejszy czas od poczucia prywatności – przeprowadzenia przeszukania na pobliskim komisariacie.
Warto też zaznaczyć, że żaden przepis nie zabrania udokumentowania czynności przeszukania lub sprawdzenia zawartości bagażu. Tym samym obywatel co do zasady może działanie policjanta uwiecznić na filmie nagrywanym np. za pomocą telefonu komórkowego.
Podstawa prawna
Art. 15 ust. 1 pkt 5 ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o policji (Dz.U. z 2015 r. poz. 355 ze zm.).
Rozporządzenie Rady Ministrów z 29 września 2015 r. w sprawie postępowania przy wykonywaniu niektórych uprawnień policjantów (Dz.U. poz. 1565).
Czy policjanci mogą wejść do mieszkania
Zdarza mi się organizować imprezy, niekiedy rzeczywiście zbyt głośne. Ostatnio jednak byłam bardzo zaskoczona, gdy policjanci po otwarciu im drzwi nie pozostali za progiem, lecz weszli do mieszkania. Skończyło się to wieloma nieprzyjemnościami dla moich znajomych, którzy palili wówczas trawkę. Czy funkcjonariusze mogli wejść bez nakazu do mieszkania?
TAK
I nie ma to związku z ustawą antyterrorystyczną. Ogólną zasadą jest, że policjant, aby wejść do czyjegoś mieszkania, musi mieć nakaz. Przepisy stanowią bowiem jasno, że przeszukania (a tak należy interpretować interwencję domową zakończoną wejściem do lokalu) może dokonać prokurator albo na polecenie sądu lub prokuratora – policja.
Jest jednak jeden istotny wyjątek od tej reguły. Otóż w wypadkach niecierpiących zwłoki, jeżeli postanowienie sądu lub prokuratora nie mogło zostać wydane, organ dokonujący przeszukania okazuje nakaz kierownika swojej jednostki lub legitymację służbową, a następnie zwraca się niezwłocznie do sądu lub prokuratora o zatwierdzenie przeszukania. Postanowienie sądu lub prokuratora należy doręczyć osobie, u której dokonano przeszukania, w terminie 7 dni od daty tej czynności na zgłoszone do protokołu żądanie tej osoby. O prawie zgłoszenia należy ją pouczyć.
W efekcie jeśli policjanci są przekonani, że podczas nocnej balangi część imprezowiczów zażywa narkotyki, nic nie stoi na przeszkodzie, by weszli do mieszkania po okazaniu legitymacji służbowych. Co istotne, aby wszystko było zgodne z prawem, odpowiedni nakaz i tak będzie musiał zostać przez funkcjonariuszy uzyskany. Tyle że już po przeprowadzeniu czynności, a nie przed.
Podstawa prawna
Art. 219–220 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. nr 89, poz. 555 ze zm.).