Nadgodziny w pracy. Zmora czy przywilej pracowniczy? Gdyby zdarzały się rzadko, nie budziłyby problemu. Bywa jednak, że pracownicy muszą pracować więcej praktycznie każdego dnia. Co na temat pracy w godzinach nadliczbowych mówi Kodeks pracy? Wyjaśniamy!
Za pracę w godzinach nadliczbowych świadczoną ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, jak również ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy w Kodeksie pracy opisany jest sposób pieniężnego wyrównania za nadgodziny oraz limit godzin nadliczbowych w wymiarze tygodniowym.
Pracodawca nie może planować nadgodzin, ponieważ praca w godzinach nadliczbowych może być wykonywana tylko w wyjątkowych sytuacjach np.:
- w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia,
- ochrony mienia lub usunięcia awarii w kwestii szczególnych potrzeb pracodawcy.
Jak rozlicza się nadgodziny?
Pracę wykonywaną w nadgodzinach można rozliczyć w dwojaki sposób:
1) udzielić czas wolny - jeśli pracownik sam zaproponuje odbiór nadgodzin w formie czasu wolnego wtedy za każdą godzinę nadliczbową odbiera godzinę czasu wolnego, a sytuacji gdy pracodawca zasugeruje czas wolny, to za jedną godzinę nadliczbową przysługuje półtorej godziny czasu wolnego,
2) uzupełnić dodatkiem do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych w wysokości:
- 100 proc. wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych w nocy, w niedziele i święta (niebędące dla pracownika dniami pracy), i również w dniu wolnym od pracy, który został udzielony w zamian za pracę w niedzielę lub w święto,
- 50 proc. wynagrodzenia, gdy nadgodziny przypadły w każdy inny dzień niż określony powyżej.
Ile nadgodzin w tygodniu może przyjąć pracownik?
Art. 131 Kodeksu pracy mówi, że tygodniowy czas pracy łącznie z godzinami nadliczbowymi nie powinien przekroczyć przeciętnie 48 godzin w okresie rozliczeniowym. Z tego wynika, że przy przeciętnym 5-dniowym tygodniu pracy - pracownik może maksymalnie przyjąć 8 nadgodzin.
Przytoczony artykuł nie dotyczy limitu godzin nadliczbowych osób zarządzających zakładem pracy w imieniu pracodawcy.
Ile nadgodzin można przepracować w roku?
Art. 151 § 3 stanowi, że limit godzin nadliczbowych w danym roku kalendarzowym nie powinien przekroczyć 150 godzin. Jak łatwo można wyliczyć, stanowi to 12,5 godziny w miesiącu. Co ważne, nadgodzin pracownika nie można zaplanować, jak również nie mogą przekroczyć limitu tygodniowego oraz rocznego.
Czy trzeba pracować nadgodziny?
Godziny nadliczbowe są dopuszczalne tylko w nadzwyczajnych sytuacjach. Niestety, przywilej ten jest często nadużywany, a pracownicy w obawie przed stratą stanowiska wykonują dużo więcej nadgodzin, niż określa to prawo.