Nadgodziny w pracy. Czy przepisy określają limit godzin nadliczbowych?

Nadgodziny w pracy. Zmora czy przywilej pracowniczy? Gdyby zdarzały się rzadko, nie budziłyby problemu. Bywa jednak, że pracownicy muszą pracować więcej praktycznie każdego dnia. Co na temat pracy w godzinach nadliczbowych mówi Kodeks pracy? Wyjaśniamy!

Za pracę w godzinach nadliczbowych świadczoną ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, jak również ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy w Kodeksie pracy opisany jest sposób pieniężnego wyrównania za nadgodziny oraz limit godzin nadliczbowych w wymiarze tygodniowym.

Pracodawca nie może planować nadgodzin, ponieważ praca w godzinach nadliczbowych może być wykonywana tylko w wyjątkowych sytuacjach np.:

• w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia, ochrony mienia lub usunięcia awarii,
• w kwestii szczególnych potrzeb pracodawcy.

Jak rozlicza się nadgodziny?

Pracę wykonywaną w nadgodzinach można rozliczyć w dwojaki sposób:

1) udzielić czas wolny - jeśli pracownik sam zaproponuje odbiór nadgodzin w formie czasu wolnego wtedy za każdą godzinę nadliczbową odbiera godzinę czasu wolnego, a sytuacji gdy pracodawca zasugeruje czas wolny, to za jedną godzinę nadliczbową przysługuje półtorej godziny czasu wolnego,

2) uzupełnić dodatkiem do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych w wysokości:

- 100 proc. wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych w nocy, w niedziele i święta (niebędące dla pracownika dniami pracy), i również w dniu wolnym od pracy, który został udzielony w zamian za pracę w niedzielę lub w święto,

- 50 proc. wynagrodzenia, gdy nadgodziny przypadły w każdy inny dzień niż określony powyżej.

Ile nadgodzin w tygodniu może przyjąć pracownik?

Art. 131 Kodeksu pracy mówi, że tygodniowy czas pracy łącznie z godzinami nadliczbowymi nie powinien przekroczyć przeciętnie 48 godzin w okresie rozliczeniowym. Z tego wynika, że przy przeciętnym 5-dniowym tygodniu pracy - pracownik może maksymalnie przyjąć 8 nadgodzin.

Przytoczony artykuł nie dotyczy limitu godzin nadliczbowych osób zarządzających zakładem pracy w imieniu pracodawcy.

Ile nadgodzin można przepracować w roku?

Art. 151 § 3 stanowi, że limit godzin nadliczbowych w danym roku kalendarzowym nie powinien przekroczyć 150 godzin. Jak łatwo można wyliczyć, stanowi to 12,5 godziny w miesiącu. Co ważne, nadgodzin pracownika nie można zaplanować, jak również nie mogą przekroczyć limitu tygodniowego oraz rocznego.

Czy trzeba pracować nadgodziny?

Godziny nadliczbowe są dopuszczalne tylko w nadzwyczajnych sytuacjach. Niestety, przywilej ten jest często nadużywany, a pracownicy w obawie przed stratą stanowiska wykonują dużo więcej nadgodzin, niż określa to prawo.