Subskrybuj nas na Youtube
Prowadzę firmę przewozową. Zamierzam wprowadzić zmiany w regulaminie ustalającym warunki przewozu. Przede wszystkim chcę ograniczyć do 1000 zł odpowiedzialność za bagaż oddany przez podróżnego do bagażnika autobusu. Bagaż przekraczający podaną wartość pasażer musiałby ubezpieczyć na własny koszt. Dzięki temu pasażerowie wartościowe przedmioty będą przewozili w torbie podręcznej. Ograniczyłbym w ten sposób również problem z wyłudzeniami nienależnych pieniędzy.
Inną planowaną zmianą w regulaminie jest wyłączenie odpowiedzialności firmy za rzeczy pozostawione przez pasażerów w autobusie. Firma ponadto będzie odpowiadała tylko i wyłącznie za przewożony bagaż, na który pasażer może przedstawić dokument potwierdzający, że został on jej powierzony i że wniesiona została stosowna opłata. Czy takie zapisy będą zgodne z prawem?
Nie, takie zapisy regulaminu będą bezprawne, gdyż są sprzeczne z art. 63 prawa przewozowego (dalej: u.p.p.).
Pozbawienie podróżnego praw
Jak wynika z opisanej sytuacji, przedsiębiorca zamierza zmienić zapisy regulaminu w ten sposób, że wyłączy swoją odpowiedzialność za bagaż podręczny, który został pozostawiony przez podróżnego w pojeździe, a dodatkowo ograniczy swoją odpowiedzialność do określonej wysokości w razie umieszczenia rzeczy w bagażniku. Zatem planowane postanowienia będą kształtowały sytuację podróżnego mniej korzystnie, niż wynika to z art. 63 u.p.p. Zgodnie z przepisami bowiem piecza nad bagażem ręcznym należy do podróżnego. On też ponosi ryzyko szkód, a więc utraty, ubytku, uszkodzenia czy zniszczenia bagażu w czasie przewozu. Jednak w myśl art. 63 ust. 1 u.p.p. przewoźnik ponosi odpowiedzialność w tych przypadkach, gdy szkoda wynikła z jego winy.
Zmiana reguł
Zgodnie z art. 63 ust. 2 u.p.p. przewoźnik odpowiada za przewożone przez podróżnego rzeczy jak za przesyłkę, jeżeli podróżny umieścił je bez możliwości sprawowania nad nimi stałego dozoru w miejscu wskazanym przez przewoźnika lub na ten cel przeznaczonym. Oznacza to, że za bagaż powierzony przewoźnikowi i umieszczony np. w bagażniku autobusu to przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność według zasad przewidzianych dla przewozu przesyłek towarowych, uregulowanych w art. 65-70 u.p.p. Zasady te znajdują zastosowanie do odpowiedzialności za przewożone rzeczy w komunikacji międzymiastowej autobusowej lub busowej.
Odpowiedzialność przewoźnika dotyczy utraty, ubytku lub uszkodzenia bagażu od przyjęcia go do przewozu aż do wydania.
Ale uwaga! Odpowiedzialność ta jest wyłączona, jeżeli do utraty bagażu, ubytku w nim lub uszkodzenia doszło z przyczyn leżących po stronie pasażera, z przyczyn niewywołanych winą przewoźnika, wynikających z właściwości towaru albo wskutek siły wyższej. Co jednak ważne - ciężar dowodu, że szkoda wynikła z tych okoliczności, spoczywa na przewoźniku.
Zatem w opisanym przypadku planowane zapisy będą kształtowały odpowiedzialność przewoźnika wobec pasażera za przewożony bagaż mniej korzystnie w porównaniu z obowiązującymi regulacjami. Czytelnik zamierza bowiem wprowadzić zmianę, według której firma będzie odpowiadała za bagaż wyłącznie wtedy, gdy podróżny okaże dokument potwierdzający wpłatę. Takie postanowienie w jaskrawy sposób naruszy przepisy, gdyż wyłączy odpowiedzialność przewoźnika za bagaż nawet wtedy, gdy uszkodzenie, zagubienie lub zniszczenie bagażu nastąpi z jego winy.
Niedopuszczalne ograniczenie kwoty
Podobnie niedopuszczalne jest ograniczanie wysokości odszkodowania. Czytelnik zamierza we wzorcu zamieścić zapis wprowadzający maksymalny limit odpowiedzialności w wysokości 1000 zł oraz nakazujący podróżnemu ubezpieczenie bagażu przekraczającego tę wartość. Tymczasem wskazane wyżej przepisy nie zawierają żadnych ograniczeń kwoty odpowiedzialności przewoźnika, zastrzegając jedynie, że wysokość odszkodowania należnego od przewoźnika nie może przewyższać zwykłej wartości rzeczy.
Sankcje
Jeżeli mimo wszystko przedsiębiorca postanowi dokonać przedstawionych zmian, to będzie się musiał liczyć z tym, że prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów może uznać, iż naruszają one zbiorowe interesy konsumentów (art. 24 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów; dalej: u.o.k.k.). Co wiązać się może z nałożeniem na przedsiębiorcę surowej kary pieniężnej. Zgodnie z art. 106 ust. 1 pkt 4 u.o.k.k. może ona wynieść do 10 proc. przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary. Nakładana jest w drodze decyzji administracyjnej. O konkretnej wysokości decyduje prezes UOKiK.
Przykładowo w jednej z decyzji dotyczącej firmy przewozowej, która stosowała w regulaminie zapisy ograniczające odpowiedzialność, prezes UOKiK nałożył na przedsiębiorcę karę w wysokości 59 705 zł (decyzja nr RLU nr 9/14 z 23 czerwca 2014 r.). Prezes zakwestionował m.in. postanowienie wpisane w ogólnych warunkach przewozu: „W przypadku utraty bagażu powierzonego z winy przewoźnika wysokość odszkodowania dotycząca oznakowanego bagażu nie może przekroczyć 800,10 PLN. Bagaż o wartości przekraczającej 800,10 PLN powinien być przez pasażera ubezpieczony na jego koszt”.
WAŻNE
Piecza nad bagażem ręcznym należy do podróżnego. Przewoźnik ponosi za niego odpowiedzialność wtedy, gdy szkoda wynikła z jego winy. W sytuacji gdy przedsiębiorca przejmuje opiekę nad bagażem – odpowiada za niego jak za przesyłkę.
Podstawa prawna
Art. 63 ust. 1 i 2 ustawy z 15 listopada 1984 r. - Prawo przewozowe (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 915).
Art. 27 ust. 2, art. 106 ust. 1 pkt 4 ustawy z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 184 ze zm.).
