Prace nad nowymi aktami prawnymi toczyły się od kilku lat. Jeszcze w ubiegłym roku nie było pewne, czy uda się dotrzymać planowanego terminu wdrożenia zmian z uwagi na przedłużające się prace nad aktami wykonawczymi do nowego kodeksu celnego.
Wszelkie wątpliwości zostały rozwiane 29 grudnia 2015 r., kiedy w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej opublikowano akty niezbędne dla prawidłowego i pełnego funkcjonowania zreformowanego prawa celnego: dwa kolejne rozporządzenia, które stanowią dopełnienie uregulowań zawartych w nowym kodeksie celnym. Wraz z ich publikacją stało się jasne, że deklarowany termin wejścia w życie nowych przepisów 1 maja 2016 r. jest niezagrożony. RAMKA 1
Nowe przepisy uchylają uchwalone w pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia:
● rozporządzenie Rady (EWG) nr 2913/92 z 12 października 1992 r. ustanawiające wspólnotowy kodeks celny („wspólnotowy kodeks celny”) i
● rozporządzenie Komisji (EWG) nr 2454/93 z 2 lipca 1993 r. ustanawiające przepisy w celu wykonania rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 ustanawiającego wspólnotowy kodeks celny („rozporządzenie wykonawcze”), a także kilka pomniejszych aktów prawnych.
Nadchodząca zmiana stanowi największe wyzwanie dla rodzimych eksporterów i importerów od 1 maja 2004 r., tj. od wejścia Polski do Unii Europejskiej. Bez wątpienia należy ją bowiem uznać za największą reformę prawa celnego Unii Europejskiej od ponad dwóch dekad.
Przepisy przejściowe
Niezwykle istotną rolę będą odgrywały przepisy przejściowe, które mają umożliwić bezkolizyjne przejście do pełnego stosowania nowych regulacji. Dla poszczególnych, istotnych dla przedsiębiorców obszarów zostały określone w zróżnicowany sposób. Czas obowiązywania większości okresów przejściowych upływa 1 maja 2019 r., niektóre będą obowiązywały dłużej, aż do 31 grudnia 2020 r.
Dlaczego trzy zamiast dwóch
Jaki jest powód zastąpienia dwóch aktów prawnych (tj. wspólnotowego kodeksu celnego i rozporządzenia wykonawczego) aż trzema nowymi rozporządzeniami – unijnym kodeksem celnym, rozporządzeniem wykonawczym i rozporządzeniem delegowanym?
Różnica w liczbie aktów prawnych wynika ze zmiany techniki prawodawczej Unii Europejskiej, która została wprowadzona traktatem z Lizbony. Zgodnie z nowymi zasadami stanowienia prawa Unii Europejskiej oprócz dotychczas stosowanych rozporządzeń wykonawczych pojawił się nowy typ rozporządzeń delegowanych. Rozporządzenia delegowane są stosowane, gdy akt podstawowy (w tym przypadku unijny kodeks celny) przewiduje możliwość ich ustanowienia poprzez wskazanie m.in. celu i zakresu regulacji, która może zostać unormowana w rozporządzeniu delegowanym. W unijnym kodeksie celnym znalazło się wiele przepisów delegujących na Komisję Europejską prawo do stanowienia przepisów w zakresie, który został w nich wskazany.
Kiedy dostosowanie polskich przepisów
Niepewność wśród rodzimych przedsiębiorców może powodować brak dostosowania przepisów prawa krajowego do unijnego prawa celnego. Co prawda, unijny kodeks celny oraz rozporządzenia wykonawcze i delegowane nie wymagają implementacji do polskiego porządku prawnego ani publikacji w polskim Dzienniku Ustaw, gdyż jako akty wydane w randze rozporządzeń powinny być bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej i są bezpośrednio wiążące zarówno dla organów celnych, jak i dla wszystkich osób fizycznych i prawnych uczestniczących w obrocie towarowym z krajami trzecimi. Niemniej jednak pewne dostosowania w wielu krajowych ustawach są konieczne.
W ubiegłym tygodniu na stronie Rządowego Centrum Legislacji ukazał się projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo celne oraz niektórych innych ustaw. W projekcie przewidziano zmiany w 21 ustawach. Najwięcej planowanych jest w ustawie z 19 marca 2004 – Prawo celne (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 858 ze zm.).
W mniejszym lub większym zakresie planowane są ponadto zmiany m.in. w ustawach:
● z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 613 ze zm.);
● z 29 listopada 2000 r. o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa (t.j. Dz.U. z 2013 poz. 194);
● z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.);
● z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz.752 ze zm.);
● z 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 990 ze zm.).
Wobec opublikowania projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo celne oraz niektórych innych ustaw (obecnie zakończono etap konsultacji społecznych) można uznać, że terminowe uchwalenie i wejście w życie niezbędnych zmian w polskim porządku prawnym jest raczej niezagrożone. Niemniej jednak należy podkreślić, że gdyby nawet z jakichś przyczyn miało dojść do opóźnienia nowelizacji prawa celnego i pozostałych ustaw, w żaden sposób nie wpłynie to na wejście w życie i rozpoczęcie obowiązywania unijnego kodeksu celnego oraz rozporządzeń wykonawczego i delegowanego.
! Rewolucja w unijnym prawie celnym może być nieco uciążliwa dla przedsiębiorców, którzy chcąc sprawdzić, jak dany problem został unormowany w przepisach, będą musieli sięgnąć do trzech aktów prawnych, a nie jak do tej pory – do dwóch.
RAMKA 1
Kodeks i rozporządzenia
1 maja 2016 r. zaczną obowiązywać:
● rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 z 9 października 2013 r. ustanawiające unijny kodeksy celny (Dz.Urz. UE z 2013 r. L 269, s. 1; dalej: unijny kodeks celny, u.k.c.),
● rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 2015/2447 z 24 listopada 2015 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania niektórych przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 ustanawiającego unijny kodeks celny (Dz. Urz. UE z 2015 r. L 343, s. 558; dalej: rozporządzenie wykonawcze),
● rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 2015/2446 z 28 lipca 2015 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 w odniesieniu do szczegółowych zasad dotyczących niektórych przepisów unijnego kodeksu celnego (Dz.Urz. UE z 2015 r. L 343, s. 1; dalej: rozporządzenie delegowane).
Więcej uprawnień dla upoważnionych przedsiębiorców (AEO)
Nowy unijny kodeks celny przyznaje podmiotom, które uzyskały ten status, więcej uprawnień niż dotychczas obowiązujące przepisy. Może to przynieść wymierne oszczędności, odczuwalne ułatwienia, które powinny wpłynąć na istotne przyspieszenie realizacji wszystkich operacji celnych
Część z przewidzianych w znowelizowanych przepisach uprawnień była już wcześniej uregulowana we wspólnotowym kodeksie celnym, ale w nowym stanie prawnym możliwość korzystania z nich zostanie zastrzeżona wyłącznie dla podmiotów AEO. RAMKA 2 Unijny kodeks celny wprowadza również kilka zupełnie nowych instytucji, z których będą mogli skorzystać jedynie upoważnieni przedsiębiorcy.
Nowość: odprawa scentralizowana
Całkowicie nowym rozwiązaniem, które od 1 maja 2016 r. będą mogli stosować przedsiębiorcy legitymujący się statusem AEO, jest instytucja odprawy scentralizowanej.
Stosowanie odprawy scentralizowanej, wymagającej uzyskania dodatkowego pozwolenia, pozwoli przedsiębiorcom na dokonywanie większości formalności celnych w urzędach celnych właściwych miejscowo dla ich siedzib.
W praktyce oznacza to, że w przypadku przypłynięcia towarów np. do portu w Hamburgu polski przedsiębiorca chcący dopuścić je do obrotu w Niemczech nie będzie musiał składać zgłoszenia celnego w niemieckim urzędzie celnym. Wystarczające będzie złożenie zgłoszenia celnego w polskim, lokalnym urzędzie celnym, na którym będzie ciążył obowiązek komunikowania się z urzędem celnym niemieckim. W szczególności urzędy będą się wymieniać informacjami niezbędnymi do weryfikacji zgłoszenia celnego i do zwolnienia towarów do procedury. Na polskim urzędzie celnym będzie również spoczywał obowiązek realizowania formalności związanych z pokrywaniem długów celnych i innych należności przypadających urzędowi niemieckiemu.
Odprawa scentralizowana może być stosowana w odniesieniu do większości procedur celnych:
● dopuszczenia do obrotu,
● składowania celnego,
● odprawy czasowej,
● końcowego przeznaczenia,
● uszlachetniania czynnego,
● uszlachetniania biernego,
● wywozu.
Wprowadzenie odprawy scentralizowanej powinno przynieść oszczędności polskim przedsiębiorcom, którzy dotychczas na potrzeby dokonywania odpraw w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej korzystali z usług przedstawicieli celnych.
Samoobsługa celna
To kolejna nowa instytucja wprowadzana przez unijny kodeks celny. Jest ona zarezerwowana wyłącznie dla upoważnionych przedsiębiorców.
W ramach udzielonego pozwolenia podmioty korzystające z samoobsługi celnej mogą zostać upoważnione do:
1) samodzielnego kontrolowania zakazów i ograniczeń wskazanych w pozwoleniu,
2) załatwiania określonych, przypisanych organom celnym, formalności celnych,
3) przeprowadzania określonych kontroli pod dozorem celnym.
Koncepcja samoobsługi celnej wydaje się dosyć obiecująca, jednak na obecnym etapie trudno jednoznacznie określić praktyczną przydatność tej instytucji. Wiele w tym przypadku będzie zależeć od podejścia organów celnych, a właściwie od chęci do przeniesienia części przysługujących im uprawnień na rzecz przedsiębiorców.
Korzystanie z zabezpieczenia generalnego
Od 1 maja 2016 r. wyłącznie podmioty legitymujące się certyfikatem AEOC lub AEOF będą mogły uzyskać pozwolenie na korzystanie z zabezpieczenia generalnego w obniżonej wysokości w odniesieniu do długów celnych i innych należności, które już powstały.
Upoważniony przedsiębiorca może w tym przypadku uzyskać pozwolenie na obniżenie zabezpieczenia generalnego do 30 proc. tzw. kwoty referencyjnej, tj. prawidłowo określonej (w pełnej wysokości) kwoty zabezpieczenia.
Istnieje również możliwość uzyskania pozwolenia na korzystanie z zabezpieczenia generalnego w obniżonej wysokości lub nawet odstąpienia od obowiązku wnoszenia zabezpieczenia w stosunku do długów celnych i innych należności, które mogą powstać. W tym przypadku nie ma konieczności posiadania certyfikatu AEO, ale warunki wskazane dla ubiegania się o takie pozwolenia pokrywają się z warunkami, które muszą spełniać upoważnieni przedsiębiorcy.
Zatem posiadanie statusu AEO znacząco ułatwia uzyskanie pozwoleń na stosowanie obniżonego (do 50 proc. lub 30 proc. kwoty referencyjnej) zabezpieczenia generalnego lub zwolnienie z obowiązku stosowania zabezpieczenia generalnego.
Opisane uprawnienie nabiera szczególnie istotnego znaczenia w obliczu zmian w zakresie stosowania zabezpieczeń generalnych, które wprowadza unijny kodeks celny. Dotychczas obowiązujące przepisy przewidywały, że decyzja odnośnie do złożenia zabezpieczenia leży w gestii organu, natomiast unijny kodeks celny wprowadza obligatoryjność stosowania zabezpieczenia generalnego przy korzystaniu z większości procedur specjalnych.
Przedstawianie towarów organom celnym
W nowym stanie prawnym wyłącznie przedsiębiorca upoważniony w zakresie uproszczeń celnych (posiadacz certyfikatu AEOC lub AEOF) będzie mógł skorzystać z uchylenia wymogu przedstawienia towarów organowi celnemu w przypadku odprawy w procedurze uproszczonej z wpisem do rejestru zgłaszającego.
Instytucja ta była znana już na gruncie wspólnotowego kodeksu celnego, jednak dotychczas jej stosowanie nie było ograniczone wyłącznie do upoważnionych przedsiębiorców, jak to przewiduje unijny kodeks celny.
Nowe warunki stawiane upoważnionym przedsiębiorcom
Mające wejść w życie 1 maja przepisy wprowadzają nowe warunki niezbędne do uzyskania statusu upoważnionego przedsiębiorcy (AEO). RAMKA 3
Dodatkowe kryterium dla posiadaczy pozwolenia AEOC i AEOF wymaga zapewnienia standardów kompetencji lub kwalifikacji zawodowych przez osoby bezpośrednio związane z prowadzoną działalnością.
Ponadto rozszerzony został warunek przestrzegania przepisów prawa. Po 1 maja 2016 r. upoważnionym przedsiębiorcą może być podmiot, który nie naruszył nie tylko przepisów prawa celnego, lecz także przepisów podatkowych oraz nie był skazany za poważne przestępstwo karne w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. INFOGRAFIKA
Co zmiany w AEO oznaczają dla przedsiębiorców
Tak znaczące rozszerzenie uprawnień upoważnionych przedsiębiorców prowadzi do nadania rzeczywistego, praktycznego wymiaru statusu AEO w Unii Europejskiej. Bycie upoważnionym przedsiębiorcą może przynieść wymierne oszczędności, odczuwalne ułatwienia, które powinny wpłynąć na istotne przyspieszenie realizacji wszystkich operacji celnych dokonywanych przez podmioty legitymujące się certyfikatem AEO. Status AEO, o który w ostatnich latach ubiegało się coraz więcej przedsiębiorców, stanie się prawdopodobnie jeszcze bardziej popularny wśród unijnych importerów, eksporterów, firm spedycyjnych i logistycznych i innych podmiotów uczestniczących w międzynarodowej wymianie handlowej.
Ci przedsiębiorcy, którzy takiego statusu nie mają, a chcieliby go uzyskać, już teraz powinni rozpocząć starania. Procedura trwa bowiem ok. 120 dni. Tyle czasu od daty otrzymania wniosku ma dyrektor właściwej dla siedziby przedsiębiorcy izby celnej na wydanie świadectwa.
W związku z wprowadzanymi zmianami, które m.in. prowadzą do przekazywania uprawnień, przysługujących do tej pory organom celnym, na rzecz przedsiębiorców, można oczekiwać jeszcze większej skrupulatności izb celnych przy przyznawaniu statusów upoważnionych przedsiębiorców.
WAŻNE Dzięki odprawie scentralizowanej zgłoszenia celne będą przedstawiane w jednym, zawsze tym samym urzędzie celnym – właściwym ze względu na miejsce siedziby przedsiębiorcy.
! Możliwe będzie stosowanie samoobsługi celnej dla większości procedur celnych – z wyłączeniem tranzytu oraz wolnego obszaru celnego.
! Status AEO z uwagi na korzyści, jakie niesie, stanie się prawdopodobnie jeszcze bardziej popularny wśród unijnych importerów, eksporterów, firm spedycyjnych i logistycznych i innych podmiotów uczestniczących w międzynarodowej wymianie handlowej.
RAMKA 2
AEOC, AEOS, a może AEOF
Status upoważnionego przedsiębiorcy, tak jak dotychczas, obejmuje trzy rodzaje pozwoleń. Wszystkie zachowują te same oznaczenia literowe (art. 38 u.k.c.):
AEOC – upoważniony przedsiębiorca w zakresie uproszczeń celnych,
AEOS – upoważniony przedsiębiorca w zakresie bezpieczeństwa i ochrony,
AEOF – upoważniony przedsiębiorca mający oba rodzaje pozwoleń: AEOC i AEOS
RAMKA 3
Ponowna weryfikacja certyfikatów AEO
Przepisy przejściowe do unijnego kodeksu celnego nakładają na organy celne obowiązek przeprowadzenia ponownej oceny wszystkich upoważnionych przedsiębiorców, którym przyznano status AEOF, AEOC lub AEOS przed 1 maja 2016 r.
ikona lupy />
Wymogi wobec przedsiębiorcy starającego się o status AEO / Dziennik Gazeta Prawna
Ocena będzie dotyczyć wszystkich wymogów formalnych, które powinni spełniać upoważnieni przedsiębiorcy, w tym także tych, które zostały wprowadzone na mocy nowych przepisów. Weryfikacja ma zostać przeprowadzona z urzędu według kolejności ustalonej przez każdą izbę celną.
W przypadku uzyskania oceny pozytywnej organ cofnie pierwotny certyfikat i wyda nową decyzję nadającą status AEO danemu przedsiębiorcy.
Zmiana zakresu obowiązywania wiążących informacji
Wprowadzona zostanie zasada obustronnego związania treścią wiążącej informacji celnej i taryfowej. Będzie wiązała nie tylko organy celne wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej względem jej posiadacza, lecz także osobę, na rzecz której została wydana, wobec organów celnych w zakresie informacji w niej wskazanych
ikona lupy />
Podział obowiązujący po 1 maja 2016 r. / Dziennik Gazeta Prawna
Dotychczas wiążące informacje taryfowe i wiążące informacje dotyczące pochodzenia wiązały jedynie organy celne względem ich posiadaczy. Z kolei posiadacz wiążącej informacji taryfowej lub wiążącej informacji o pochodzeniu nie był związany jej treścią, a posługiwanie się wiążącą informacją było jego prawem, a nie obowiązkiem.
Zmiana, która ma wejść w życie od 1 maja 2016 r., jest zmianą niekorzystną dla przedsiębiorców, wprowadzona zostanie bowiem zasada obustronnego związania treścią wiążącej informacji. Począwszy od 1 maja 2016 r., treść wiążącej informacji taryfowej (wiążącej informacji dotyczącej wartości celnej) będzie wiązała nie tylko organy celne wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej względem jej posiadacza, lecz także osobę, na rzecz której została wydana, wobec organów celnych w zakresie informacji w niej wskazanych.
Zmiana ta przełoży się również na zakres codziennych obowiązków ciążących na przedsiębiorcach dokonujących zgłoszeń celnych. Posiadacze wiążących informacji taryfowych będą zobowiązani do wskazywania numerów wiążących informacji taryfowych w zgłoszeniach celnych obejmujących towary, co do których uzyskali wiążące informacje taryfowe.
Zmianie ulegnie również okres obowiązywania wiążących informacji taryfowych. Dotychczas wiążące informacje taryfowe były ważne przez sześć lat, natomiast od 1 maja 2016 r. – będą ważne przez trzy lata. Nie ulegnie natomiast zmianie okres obowiązywania wiążących informacji dotyczących pochodzenia – w dalszym ciągu będą to trzy lata.
Optymalizacja ukrócona
Nowe przepisy mają też ograniczyć możliwość optymalizowania wartości celnej, zwłaszcza w przypadku transakcji łańcuchowych. Zadbano o bardziej precyzyjne zapisy
Uregulowano precyzyjnie m.in. zasady ustalania wartości celnej towarów w transakcjach łańcuchowych, tzn. gdy towar był przedmiotem dwóch lub więcej sprzedaży przed jego wprowadzeniem na obszar celny UE. Podobnie precyzyjnie ustalone zostały zasady regulujące wpływ rabatów na wartość celną. Wszystko to ma zapobiegać nadużyciom i optymalizacji celnej. Jednocześnie wprowadzono możliwość korygowania zgłoszeń celnych.
Transakcje łańcuchowe
Zostanie wyeliminowana możliwość deklarowania wartości celnej na podstawie sprzedaży dokonanej przed ostatnią sprzedażą, w wyniku której towary zostały wprowadzone na obszar celny UE. Nowe przepisy są w tym zakresie jednoznaczne i wskazują, że wartość transakcyjną stanowi cena faktycznie zapłacona lub należna za towary, gdy zostały one sprzedane w celu wywozu do UE.
Unijny kodeks celny nie pozostawia tym samym jakiejkolwiek swobody wyboru, która transakcja powinna stanowić podstawę do określania wartości transakcyjnej importowanych towarów.
Zatem w przypadku transakcji łańcuchowych, w których następują po sobie kolejno dwie (lub więcej) transakcje, z których ostatnia stanowi sprzedaż w celu wywozu do UE, podstawę do określenia wartości transakcyjnej będzie stanowiła ta ostatnia sprzedaż. Zniknie zatem możliwość wskazania wcześniejszej (z reguły niższej) ceny transakcji jako podstawy do określenia wartości transakcyjnej.
Rabaty
Unijny prawodawca postanowił wprost uregulować zasady regulujące wpływ rabatów na wartość celną, tj. prawo importera do obniżenia wartości celnej i uzyskania zwrotu nadpłaconych należności celnych. Nowe przepisy są bardzo precyzyjne w tym zakresie i przewidują, że jedynie rabaty ustalone najpóźniej w chwili przyjęcia zgłoszenia celnego oraz rabaty za wcześniejszą płatność mogą stanowić podstawę do późniejszej korekty zgłoszenia celnego i do wystąpienia o stwierdzenie i zwrot nadpłaty.
Równocześnie od 1 maja 2016 r. zostanie wprost wyłączona możliwość uwzględniania rabatów, których wysokość i zasady przyznawania zostały ustalone po przyjęciu zgłoszenia celnego.
Korekta zgłoszenia celnego
Wprowadzono możliwość samodzielnego korygowania zgłoszeń celnych – będzie to możliwe w terminie trzech lat od daty zgłoszenia celnego.
Do tej pory samodzielna korekta zgłoszenia celnego przez importera była możliwa jedynie przed zwolnieniem towaru do wskazanej w zgłoszeniu procedury. Możliwość ta była zatem bardzo ograniczona.
Dotychczas zgłaszający, chcąc dokonać zmian w zgłoszeniu celnym już po zwolnieniu towarów do procedury, musiał wystąpić z formalnym wnioskiem do naczelnika urzędu celnego. Organ po przeprowadzeniu postępowania wszczętego na wniosek mógł wydać decyzję, w której postanowił o zmianie (bądź jej odmawiał) określonych elementów zgłoszenia celnego.
Wyeliminowanie konieczności występowania o korektę zgłoszeń celnych i czekania na ich formalną korektę powinno wpłynąć na znaczące przyspieszenie uzyskania zwrotu nadpłaty należności przywozowych, np. z uwagi na korektę wartości celnej z racji otrzymanego rabatu.
WAŻNE Unijny kodeks celny przynosi dużą zmianę na korzyść przedsiębiorców, wprowadzając możliwość samodzielnego korygowania zgłoszeń celnych w terminie trzech lat od daty przyjęcia zgłoszenia celnego.
ikona lupy />
Dziennik Gazeta Prawna
Nowy kształt procedur celnych
Znaczna część możliwości wynikających z dotychczasowych procedur celnych zostanie utrzymana. Modyfikacja obejmuje zmianę terminologii, jak również zakresy stosowania, warunki i formalności, na podstawie których poszczególne procedury celne będą realizowane
Zrezygnowano z dotychczasowego rozróżnienia „przeznaczeń celnych” i „procedur celnych”. Ta zmiana terminologiczna niesie jednak istotne skutki praktyczne. Dotychczasowe przeznaczenia celne, które nie miały statusu procedur celnych, staną się procedurami celnymi (w ramach procedur specjalnych, jak np. procedura wolny obszar celny) lub częścią innych procedur (np. powrotny wywóz, który zasadniczo mieści się w pojęciu wywozu).
Zgodnie z definicją procedur celnych istnieć będą trzy ich rodzaje:
1) dopuszczenie do (swobodnego) obrotu,
2) procedury specjalne,
3) wywóz (poza obszar celny UE).
Można więc zauważyć, że powyższy podział wyróżnia dwie procedury, które co do zasady definitywnie zmieniają status celny towaru z nieunijnego na unijny (dopuszczenie do obrotu) lub z unijnego na nieunijny (wywóz). Z kolei wiele procedur regulujących okresowo sytuację towarów nimi objętych zaliczono do wspólnej kategorii „procedur specjalnych”, które dzielą się na wiele kategorii (i podkategorii). W efekcie można wymienić łącznie 10 procedur celnych. INFOGRAFIKA
Poniżej krótko charakteryzujemy każdą z nich, ze szczególnym uwzględnieniem zmian, jakie nastąpią w porównaniu z sytuacją dotychczasową.
Dopuszczenie do obrotu
Zakres procedury dopuszczenia do obrotu nie zmieni się istotnie w porównaniu z dotychczasowymi uregulowaniami.
Jest to procedura, w wyniku której zmianie ulega status celny towarów z nieunijnego na unijny. Oznacza to również, że jeżeli dany towar objęty procedurą specjalną nie jest przeznaczony do wywozu poza UE, musi być ostatecznie objęty procedurą dopuszczenia do obrotu. Wyjątkiem jest procedura końcowego przeznaczenia zaliczana do procedur specjalnych, która również powoduje zmianę statusu celnego towaru, dotyczy one jednak specyficznych towarów.
Z zastosowaniem tej procedury wiąże się wiele obowiązków, które istnieją dotychczas. Przede wszystkim dopuszczenie do obrotu wiąże się z koniecznością zapłaty należności przywozowych, zarówno cła, jak i innych wymagalnych należności, jak np. VAT importowy. Konieczne jest również spełnienie wszystkich wymaganych formalności, przede wszystkim dokonanie zgłoszenia celnego w wymaganej formie. Należy również pamiętać o ograniczeniach i zakazach, jakie mogą dotyczyć importowanych towarów, w tym związanych ze stosowanymi środkami polityki handlowej. Jeśli import określonego towaru wymaga pozwolenia, to konieczne jest jego uzyskanie, aby zrealizować dopuszczenie do obrotu.
Procedury specjalne
Pod pojęciem procedur specjalnych mieszczą się zasadniczo dotychczasowe procedury gospodarcze i zawieszające oraz część dotychczasowych przeznaczeń celnych. Unijny kodeks celny dzieli je na cztery procedury, z których każda dzieli się na dalsze dwie procedury, co po uszczegółowieniu daje łącznie osiem procedur specjalnych:
● tranzyt (zewnętrzny i wewnętrzny),
● składowanie (skład celny i wolny obszar celny),
● szczególne przeznaczenie (odprawa czasowa i końcowe przeznaczenie),
● przetwarzanie (uszlachetnianie czynne i uszlachetnianie bierne).
Objęcie towarów procedurą specjalną wymaga złożenia zgłoszenia celnego, wyjątkiem jest procedura wolny obszar celny. Z kolei zakończenie procedury specjalnej następuje w wyniku objęcia inną procedurą celną, wyprowadzenia poza obszar celny Unii, zniszczenia bez pozostawienia odpadów lub zrzeczenia na rzecz Skarbu Państwa.
Tranzyt
Można uznać, że co do zasady zmiany nie prowadzą do daleko idących modyfikacji dotychczasowego rozumienia pojęcia tranzytu, w szczególności w odniesieniu do tranzytu standardowego (NCTS i TIR). Zmiany w tym zakresie spodziewane są dopiero od 1 października 2019 r., kiedy planowane jest wprowadzenie poprawki do systemu NCTS. Nastąpią pewne zmiany terminologiczne, np. zamiast „tranzytu wspólnotowego” przepisy będą posługiwać się pojęciem „tranzyt unijny”, a zamiast „główny zobowiązany” mowa będzie o „osobie uprawnionej do korzystania z procedury tranzytu”.
Praktyczne znaczenie będzie miało zniesienie pojęcia towarów wrażliwych. W rezultacie przewóz każdego towaru będzie objęty zabezpieczeniem generalnym z prawem uzyskania zwolnienia z zabezpieczenia w tranzycie unijnym.
Dotychczasowe pozwolenia na stosowanie gwarancji generalnej dla przewozów towarów wrażliwych powinny zostać zmienione w „zwykłe” tranzytowe zabezpieczenie generalne lub uchylone. Dotychczasowe gwarancje generalne będą ważne również po 1 maja 2016 r., ale pierwsze aneksowanie takiej gwarancji/zabezpieczenia wymagać będzie zastosowania nowego formularza.
Wiele zmian, głównie technicznych, wiązać się będzie z udzielaniem pozwoleń na stosowanie uproszczeń w tranzycie unijnym – w dużym zakresie pokrywać się one będą z wymogami dotyczącymi AEO. Konieczna będzie ponowna ocena warunków pozwoleń w odniesieniu do pozwoleń wydanych przed 1 maja 2016 r., co powinno nastąpić nie później niż do 1 maja 2019 r.
Składowanie
Przewidziano uproszczenie systematyki składów celnych. Nowy podział ograniczy się do składów:
● publicznych – przy czym będą one się dzielić na trzy typy, odpowiadające dotychczasowym składom typu A, B i F;
● prywatnych – co będzie odpowiadać obecnym składom typu C, D i E.
Główna zmiana związana z prowadzeniem składów celnych dotyczy obowiązku złożenia zabezpieczenia. W przyszłości udzielenie pozwolenia na stosowanie tej procedury będzie uzależnione od złożenia zabezpieczenia celnego. Dotychczasowe pozwolenia zachowają jednak ważność po 1 maja 2016 r., a w okresie przejściowym nie będzie wymagane złożenie wspomnianego zabezpieczenia (najpóźniej do 1 maja 2019 r.). Również w odniesieniu do procedury składu celnego dotychczasowe pozwolenia będą podlegać ponownej ocenie na podstawie kryteriów wydania pozwolenia wynikających z nowych przepisów.
Istotna zmiana zakresu znaczeniowego nastąpi w odniesieniu do pojęcia „wolny obszar celny” (WOC). Pojęcie WOC obejmie zarówno dotychczasowe WOC, jak również składy wolnocłowe. Co więcej, dotychczasowe składy podatkowe z mocy prawa przekształcą się w WOC. Może mieć to szczególne znaczenie dla przedsiębiorców prowadzących handel duty free, oznacza bowiem, że w dalszym ciągu będzie można uzyskiwać zwrot akcyzy zapłaconej od alkoholu i papierosów sprzedanych na terenie portów lotniczych osobom podróżującym poza obszar UE.
Przepisy nie przewidują składania zabezpieczenia dla towarów wprowadzanych do WOC.
Szczególne przeznaczenie
Jeżeli chodzi o odprawę czasową, jej stosowanie wymagać będzie uzyskania pozwolenia. Wprowadzony zostanie również obowiązek złożenia zabezpieczenia.
Nowe przepisy nie przewidują obowiązku powrotnego wywozu towarów, nie ma również odsetek kompensacyjnych, a w przypadku dopuszczenia do obrotu towarów objętych odprawą czasową z całkowitym zwolnieniem z cła stosowane będą elementy kalkulacyjne z dnia dopuszczenia do obrotu. Osoba korzystająca z procedury będzie miała obowiązek prowadzić ewidencję, w której odnotowywane będą m.in. przemieszczenia towarów objętych omawianą procedurą.
Dotychczasowe pozwolenia zachowują ważność do czasu upływu terminu, na które zostały wydane.
Końcowe przeznaczenie (ang. end use) zyskuje status procedury specjalnej, ale można je uznać za specyficzny wariant dopuszczenia do obrotu. Ta procedura prowadzi bowiem do zmiany statusu celnego towaru nią objętego (z nieunijnego na unijny), a zgłoszenie do końcowego przeznaczenia powoduje powstanie długu celnego. Jak dotychczas, końcowe przeznaczenie będzie stosowane w odniesieniu do towarów objętych specyficznym traktowaniem, np. gdy taryfa celna pozwala na zwolnienie z cła lub zastosowanie obniżonej stawki celnej w związku z wykorzystaniem towaru na określony cel na terytorium UE.
Ponownie, jak w przypadku większości procedur specjalnych, istnieje wymóg złożenia zabezpieczenia. Pozwolenia na czas określony wydane przed 1 maja 2016 r. pozostaną ważne do upływu terminu.
Przetwarzanie
Uszlachetnianie czynne w postaci przewidzianej po 1 maja 2016 r. połączy dotychczasowe procedury uszlachetniania czynnego w systemie zawieszeń i ceł zwrotnych oraz przetwarzania pod kontrolą celną.
Dotychczas wydane zezwolenia na stosowanie tych trzech procedur zachowają ważność po 1 maja 2016 r. do czasu ich ważności, nie dłużej jednak niż do 1 maja 2019 r. Nowe pozwolenia nie będą obejmowały już stosowania systemu ceł zwrotnych.
Jeżeli chodzi o nowe pozwolenia na stosowanie przetwarzania czynnego, to zmianom ulegają warunki ich wydawania. Przede wszystkim zaostrzeniu ulegnie kwestia składania zabezpieczenia – jest ono obligatoryjne (chociaż w okresie przejściowym może nie być konieczne jego złożenie). W dalszym ciągu organ ma obowiązek badania warunków ekonomicznych.
W odniesieniu do uszlachetniania biernego główna zmiana w stosunku do sytuacji dotychczasowej dotyczy sposobu obliczania kwoty długu celnego. Zasadniczo obliczać się ją będzie na podstawie kosztu procesu przetwarzania przeprowadzonego poza obszarem celnym UE.
Dotychczasowe pozwolenia pozostaną w mocy w terminie ich ważności, lecz nie dłużej niż do 1 maja 2016 r.
Wywóz
Procedura wywozu będzie stosowana w podobnym zakresie jak dotychczas, zmiany mają charakter głównie drobny i techniczny. W dalszym ciągu będzie to procedura, na podstawie której towary nią objęte tracą unijny status celny.
Inaczej jest z powrotnym wywozem. Nie będzie to już przeznaczenie celne, unijny kodeks celny nie posługuje się bowiem takim pojęciem, w związku z czym powrotny wywóz stanie się czynnością techniczną. Zamiast dotychczasowego zgłoszenia do przeznaczenia celnego powrotny wywóz stosowany będzie na podstawie wywozowej deklaracji skróconej lub powiadomienia o powrotnym wywozie, w sytuacjach gdy wywozowa deklaracja skrócona nie jest wymagana (np. sprzedaż podróżnym w WOC w modelu handlu duty free).
! Udzielenie pozwolenia na prowadzenie składu celnego jest uzależnione od złożenia zabezpieczenia. Jest to nowe wymaganie określone przez u.k.c.
RAMKA 4
Przedstawicielstwo w sprawach celnych
Nowy kodeks utrzymuje definicję przedstawiciela celnego. Jest nim każda osoba ustanowiona przez inną osobę w celu prowadzenia czynności i załatwiania formalności wymaganych przepisami prawa celnego przed organami celnymi.
Dotychczasowe zasady dotyczące przedstawicielstwa zostały w większości zachowane. W dalszym ciągu będzie miało ono formę przedstawicielstwa pośredniego lub bezpośredniego. Nie zmieni się również wprowadzony w polskich przepisach krajowych wymóg, uzależniający uprawnienie do świadczenia usług przedstawicielstwa celnego w formie przedstawicielstwa bezpośredniego od posiadania wpisu na listę agentów celnych.
Procedury uproszczone
Zamiast zgłoszenia niekompletnego i uproszczonego wprowadzone zostaje jedno uproszczone zgłoszenie celne. Zgłoszenia dokonać można również poprzez wpis do rejestru (ewidencji) prowadzonego przez zgłaszającego
Nowe przepisy celne utrzymują możliwość stosowania procedur uproszczonych, jednak w nowych przepisach nie będzie już zgłoszenia niekompletnego. Pozostają więc procedury uproszczone w postaci:
1) zgłoszenia uproszczonego,
2) wpisu do ewidencji z ewentualnym zwolnieniem z obowiązku przedstawiania towaru organowi celnemu.
Jeśli chodzi o zgłoszenie uproszczone, to polegać będzie ono na tym, że organ wyraża zgodę na dokonanie zgłoszenia towarów z pominięciem pewnych danych, które są normalnie wymagane dla zgłoszenia standardowego. Jeżeli korzystający z danej procedury będzie regularnie stosował tę formę uproszczenia, wymagane jest uzyskanie pozwolenia organu celnego.
Zmiany dotyczą również procedury uproszczonej z wpisem do ewidencji. Przepisy nie będą posługiwać się już pojęciem „procedura w miejscu”. Dane związane z tą procedurą muszą być przechowywane w systemie elektronicznym – do którego organy celne muszą uzyskać dostęp. Ponadto z obowiązku przedstawiania towarów organom celnym będzie mógł być zwolniony jedynie posiadacz AEO.
Jeżeli chodzi o korzystanie z bezgotówkowego rozliczenia VAT na podstawie procedur uproszczonych, na bazie pozwolenia posiadanego przez agencję celną, to w dalszym ciągu będzie to dostępne, a stosowna nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług została przewidziana. W takiej sytuacji obowiązek podatkowy z tytułu VAT importowego ciążyć będzie solidarnie na importerze i agencji celnej, niezależnie od tego, czy przedstawicielstwo będzie miało formę bezpośrednią, czy pośrednią.
Stosowanie obu rodzajów procedury uproszczonej obwarowane jest koniecznością dokonywania zgłoszeń uzupełniających, który to warunek jest jednak wyłączony, gdy towary są objęte procedurą składowania celnego lub „w innych szczególnych przypadkach”, np. gdy wartość towarów nie przekracza progu statystycznego lub zgłoszenie uproszczone zawiera już wszystkie niezbędne dane wymagane dla danej procedury.
WAŻNE Przedstawiciel celny spełniający kryteria dla AEOC może świadczyć usługi w państwie członkowskim innym niż to, w którym ma siedzibę.
! Pozwolenia na stosowanie procedur uproszczonych wydane do 1 maja 2016 r. pozostają w mocy do czasu dokonania przez organ celny ponownej oceny tych pozwoleń.
RAMKA 5
Więcej informacji i pomoc
Służba Celna 30 marca 2016 r. organizuje w siedzibie Ministerstwa Finansów konferencję dla przedsiębiorców poświęconą najważniejszym zmianom w przepisach celnych, jakie nastąpią od 1 maja 2016 r. w związku z wejściem w życie pakietu prawnego unijnego kodeksu celnego.
Konferencja będzie transmitowana online za pośrednictwem internetu. Szczegóły dotyczące transmisji będą udostępnione na witrynie MF przed konferencją – www.mf.gov.pl/sluzba-celna.
Przedsiębiorcy mogą prosić o wyjaśnienie lub interpretację nowych przepisów, składając zapytania na skrzynkę e-mail: ukc@mf.gov.pl. Odpowiedzi na pytania zostaną zamieszczone na stronie www.finanse.mf.gov.pl/clo/unijny-kodeks-celny-wdrozenie/faq1.
Ponowna ocena pozwoleń
Przedsiębiorcy, którzy mają bezterminowe pozwolenia wydane przez organy celne, muszą przygotować się na ich ponowną ocenę. Organy celne na weryfikację będą miały trzy lata
Co do zasady pozwolenia wydane przez organy celne zachowują swoją moc. W przypadku pozwoleń wydanych czasowo obowiązują one do czasu ich wygaśnięcia, nie dłużej jednak niż do 1 maja 2019 r. Dla pozwoleń wydanych bezterminowo przewidziana została ponowna ocena pozwoleń. Dotyczy to prawie wszystkich pozwoleń, wyjątki w tym zakresie są nieliczne. RAMKA 6
Ponowna ocena musi nastąpić nie później niż do 1 maja 2019 r. Polegać będzie na weryfikacji, czy posiadacz pozwolenia spełnia warunki wynikające z nowych przepisów. W wyniku tej oceny dotychczasowe pozwolenia zostaną uchylone, a organ celny wyda nowe pozwolenie.
Inicjatywa dotycząca ponownej oceny pozwoleń należy do organów celnych. To one będą obowiązane do przygotowania harmonogramu i poinformowania posiadaczy dotychczasowych pozwoleń o planowanej ocenie.
RAMKA 6
Co zostanie ponownie zweryfikowane
Ponownej ocenie zostaną poddane dotychczasowe kategorie pozwoleń na:
● działanie jako upoważniony przedsiębiorcy (AEO),
● stosowanie procedury uproszczonej w miejscu,
● stosowanie procedury zgłoszenia uproszczonego,
● skład celny,
● magazyn czasowego składowania,
● prowadzenie działalności w wolnym obszarze celnym lub składzie wolnocłowym,
● status upoważnionego nadawcy i odbiorcy w procedurach tranzytowych (NCTS, TIR),
● stosowanie zabezpieczenia generalnego (w tym w tranzycie),
● ustanowienie regularnej linii żeglugowej,
● potwierdzanie unijnego statusu przez upoważnionego wystawcę (T2L/T2LF),
● ryczałtowe określenie niektórych elementów formułujących wartość celną.