Subskrybuj nas na Youtube
Uchwałę tego gremium można zaskarżyć, jeśli jest ona niezgodna z ustawą. A także gdy rażąco narusza ich interesy lub jest sprzeczna z dobrymi obyczajami
Ustawa z 15 stycznia 2015 r. o obligacjach (Dz.U. poz. 238), która obowiązuje od lipca ub.r., wprowadziła między innymi instytucję zgromadzenia obligatariuszy. W założeniu stanowić ma ona mechanizm modyfikowania warunków emisji obligacji bez konieczności uzyskiwania zgody wszystkich obligatariuszy.
Poprzednia ustawa o obligacjach nie przewidywała utworzenia zgromadzenia obligatariuszy, choć z perspektywy historycznej nie jest to instytucja nieznana polskiemu prawu. Zgromadzenie właścicieli obligacji było przewidziane w przedwojennej ustawie – Prawo o obligacjach z 30 czerwca 1939 r.
Zmiana warunków emisji
Na gruncie nowej ustawy z 15 stycznia 2015 r. istnieją trzy sposoby zmiany warunków emisji. Może to nastąpić w drodze:
● uchwały zgromadzenia obligatariuszy za zgodą emitenta,
● jednobrzmiących porozumień z każdym z obligatariuszy, a także
● w nielicznych przypadkach – jednostronnej decyzji samego emitenta.
Tak więc instytucja zgromadzenia obligatariuszy powoduje do pewnego stopnia osłabienie pozycji poszczególnych obligatariuszy, gdyż możliwa jest zmiana warunków emisji (a więc zmiana sytuacji prawnej obligatariusza) bez zgody wszystkich.
Jednocześnie trzeba zastrzec, że ustawa przewiduje mechanizmy mające na celu ochronę interesów obligatariuszy. Struktura regulacji zgromadzenia obligatariuszy jest bowiem podobna do regulacji zgromadzeń wspólników oraz walnych zgromadzeń akcjonariuszy spółek kapitałowych. Przewidziano też możliwość zaskarżania uchwał.
Kompetencje
Przepisy regulują zakres kompetencji, tryb zwoływania zgromadzenia, zasady uczestnictwa w zgromadzeniu i podejmowania uchwał (w tym wymaganą większość głosów) oraz zasady zaskarżania uchwał do sądu. Zgromadzenie obligatariuszy może funkcjonować w przypadku, gdy warunki emisji to przewidują. Warunki emisji powinny określać zasady zwoływania i organizacji zgromadzenia oraz podejmowania uchwał. W przypadku ustanowienia w warunkach emisji zgromadzenia obligatariuszy nie jest dopuszczalne wyłączenie ani ograniczenie postanowień ustawy dotyczących tej instytucji. Przepisy przewidują kategorię „postanowień kwalifikowanych warunków emisji”, czyli warunków, które mogą ulec zmianie na mocy uchwały zgromadzenia obligatariuszy (obejmują one m.in. ustalenie wysokości świadczenia oraz zabezpieczenia obligacji, a więc najbardziej kluczowych elementów danej emisji).
Istnieje jednak możliwość określenia przez emitenta w treści warunków emisji szerszego zakresu kompetencji zgromadzenia w odniesieniu do zmian warunków emisji – poprzez wskazanie tych postanowień, które mogą ulec zmianie w wyniku uchwały zgromadzenia.
Zwołanie zgromadzenia
Zwoływanie następuje z inicjatywy emitenta, w przypadkach i terminach określonych w warunkach emisji, a także w przypadku, gdy zażąda tego grupa posiadająca nie mniej niż jedną dziesiątą łącznej wartości obligacji (lub mniejszą kwotę, jeżeli emitent w warunkach emisji wprowadzi taką możliwość).
Co w sytuacji, jeżeli mimo zgłoszenia takiego żądania emitentowi nie zwoła on zgromadzenia? W takim wypadku istnieje możliwość uzyskania sądowego upoważnienia do zwołania zgromadzenia.
Zwołanie następuje za pośrednictwem strony internetowej (w przypadku zwołania na podstawie upoważnienia sądu ogłoszenie o zwołaniu może zostać opublikowane w dzienniku ogólnopolskim). Jednakże w przypadku obligacji imiennych zgromadzenie obligatariuszy może być zwołane za pomocą przesyłki poleconej lub kurierskiej lub – jeżeli obligatariusz wyraził pisemną zgodę – nawet pocztą elektroniczną.
Grupa kapitałowa
Istotny przepis dotyczy obligacji posiadanych przez podmioty należące do grupy kapitałowej emitenta w rozumieniu przepisów o rachunkowości. Obligacje takie wyłącza się przy ustalaniu minimum wartości nominalnej obligacji potrzebnego do skierowania żądania zwołania zgromadzenia; obligacje takie nie dają również prawa do uczestniczenia w zgromadzeniu. W związku z tym ustawa posługuje się pojęciem „łącznej skorygowanej wartości nominalnej obligacji” (to jest wartości obligacji ustalonej z pominięciem obligacji znajdujących się w posiadaniu podmiotów wchodzących w skład grupy kapitałowej emitenta). Takie rozwiązanie stanowi więc przejaw potraktowania podmiotów należących do jednej grupy kapitałowej jako części większej gospodarczej struktury, mimo istnienia ich formalnej odrębności prawnej.
Legitymacja uczestników
Procedura wykazywania legitymacji formalnej do uczestnictwa na zgromadzeniu, podobnie jak wiele innych kwestii związanych ze zgromadzeniem, wykazuje podobieństwo do konstrukcji przyjętych na gruncie kodeksu spółek handlowych w odniesieniu do walnych zgromadzeń. Legitymację uzyskuje się przez złożenie odpowiednio zaświadczenia od podmiotu prowadzącego ewidencję, imiennego świadectwa depozytowego w przypadku obligacji zarejestrowanych w depozycie zgodnie z przepisami o obrocie instrumentami finansowymi, dokumentu obligacji lub zaświadczenia wydanego przez notariusza, bank krajowy, instytucję kredytową prowadzącą działalność bankową, instytucję kredytową prowadzącą działalność maklerską lub firmę inwestycyjną, wskazaną w ogłoszeniu o zwołaniu zgromadzenia, w której złożony został dokument obligacji.
Nie zawsze osobiście
Obligatariusz może uczestniczyć w zgromadzeniu osobiście lub przez pełnomocnika (przy czym przepisy przewidują ograniczenia co do osoby, która może być pełnomocnikiem, przez wyłączenie członków organów i pracowników emitenta i podmiotu sprawującego kontrolę nad emitentem). Zastawnik i użytkownik mogą wykonywać uprawnienia obligatariusza związane ze zgromadzeniem, jeśli przewiduje to czynność ustanawiającą zastaw lub użytkowanie, przy czym warunki emisji mogą wyłączyć taką możliwość.
Ustawa reguluje wiele innych kwestii, w szczególności listę obecności, przerwy w obradach, możliwość podjęcia uchwał w zakresie spraw objętych porządkiem obrad oraz możliwość podejmowania uchwał mimo braku formalnego zwołania, jeżeli reprezentowana jest łączna skorygowana wartość nominalna obligacji, a nikt z obecnych nie zgłosił sprzeciwu.
Notarialna forma
Protokół zgromadzenia wymaga formy notarialnej, w przypadku gdy w protokole będą umieszczane uchwały w sprawie zmiany postanowień kwalifikowanych warunków emisji. Protokół umieszczany jest na stronie internetowej emitenta – ma on być dostępny co najmniej do dnia upływu terminu na zaskarżenie uchwał.
Prawo zaskarżenia
Podobnie jak kodeks spó- łek handlowych w odniesieniu do uchwał zgromadzeń wspólników i walnych zgromadzeń, ustawa o obligacjach przewiduje możliwość zaskarżenia uchwał zgromadzenia obligatariuszy. Prawo do zaskarżenia uchwały przysługuje obligatariuszowi, który spełnił pewne warunki (analogiczne do tych, jakie musi spełnić akcjonariusz, by uzyskać legitymację do zaskarżenia uchwały walnego zgromadzenia).
Dwie możliwości
Wprowadzono dwie postacie zaskarżenia uchwał: powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały sprzecznej z ustawą oraz powództwo o uchylenie uchwały, która rażąco narusza interesy obligatariuszy lub jest sprzeczna z dobrymi obyczajami. W porównaniu więc do przepisów kodeksu spółek handlowych do pewnego stopnia odmiennie ukształtowano przesłanki uchylenia uchwały. Naruszenie interesu obligatariuszy nie jest wystarczające; wymagana jest kwalifikowana postać naruszenia, jakim jest rażące naruszenie. Zwrócić należy też uwagę na spójnik „lub” użyty w opisie przesłanek uchylenia uchwały (takim spójnikiem ustawodawca posługuje się w przypadku, gdy przesłanki nie muszą być spełnione łącznie).
Podsumowanie
Przepisy mają umożliwić zmianę warunków emisji w drodze uchwały zgromadzenia przy zapewnieniu ram formalnych i przejrzystości procedur. Wprowadzono też prawo zaskarżenia uchwały zgromadzenia jako środek służący ochronie obligatariusza. Praktyka pokaże, czy zachowana zostanie równowaga pomiędzy ochroną interesów poszczególnych obligatariuszy a możliwością działania po stronie zgromadzenia obligatariuszy.
Warunki podejmowania decyzji
Do podjęcia uchwał zgromadzenia obligatariuszy wymagane jest kworum (połowa skorygowanej łącznej wartości nominalnej obligacji, chyba że emitent ustali surowsze wymagania w warunkach emisji). Do podjęcia uchwały wymagana jest co do zasady bezwzględna większość głosów. Jednakże do zmiany postanowień kwalifikowanych warunków emisji wymagana jest większość kwalifikowana (trzy czwarte głosów), a w przypadku obligacji dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym lub wprowadzonych do alternatywnego systemu obrotu – zmiana postanowień kwalifikowanych warunków emisji wymaga zgody wszystkich obligatariuszy obecnych na zgromadzeniu. Również i w tym zakresie emitent może ustalić w treści warunków emisji surowsze zasady podejmowania uchwał.
Ponadto do zmiany warunków emisji wymagana jest zgoda emitenta; brak opublikowania przez emitenta zgody na stronie internetowej w terminie 7 dni od zakończenia zgromadzenia jest równoznaczny z brakiem zgody. Zwrócić należy uwagę na szczególny warunek wymagany przy dokonaniu zmiany polegającej na obniżeniu wartości nominalnej obligacji – taka uchwała wymaga zgody wszystkich obligatariuszy obecnych na zgromadzeniu.