Możliwość domagania się przez wierzyciela zwrotu przez dłużnika zryczałtowanych kosztów windykacji była zawarta już w pierwotnym tekście ustawy. Nowelizacja usunęła wątpliwości, w szczególności w zakresie sposobu naliczania tychże kosztów.

Nowe brzmienie przepisów nie pozostawia już wątpliwości, czy kwota 40 euro należy się od jednej transakcji handlowej, czy też od każdej z faktur wystawionych w ramach takiej umowy.

Co do zasady zryczałtowane koszty windykacji należne będą od umowy, nie zaś od każdego z wystawionych na jej podstawie rachunków. Kwota ryczałtu stanowi rodzaj rekompensaty za koszty podejmowanych przez wierzyciela działań na rzecz odzyskiwania należności.

Jedynie w przypadku wyraźnego ustalenia w treści umowy, że świadczenie pieniężne (zapłata) następować będzie częściami, rekompensata przysługiwać będzie odrębnie od każdej niezapłaconej części. Wyjątek stanowić będą zatem przypadki, gdy w umowie zostanie przewidziany harmonogram spełnienia świadczenia pieniężnego w częściach, a jego wprowadzenie nie będzie rażąco nieuczciwe względem wierzyciela.

Przeliczenie na złote ww. kwoty następować powinno według średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne.

Jeśli w praktyce koszty są wyższe

Jeżeli się zdarzy, że koszty odzyskania należności są większe niż 40 euro, wierzycielowi przysługuje również roszczenie o zwrot, w uzasadnionej wysokości, poniesionych kosztów odzyskiwania należności przewyższających tę kwotę. W tym wszakże wypadku wierzyciel zobowiązany będzie do udowodnienia nie tylko wysokości poniesionych kosztów (np. wynagrodzenia prawnika lub firmy windykacyjnej), lecz także zasadności ich poniesienia. Domagając się zaś wyłącznie zryczałtowanych kosztów windykacji, wierzyciel nie musi wykazywać wysokości faktycznie poniesionych wydatków, a jedynie fakt podjęcia działań zmierzających do odzyskania wierzytelności.

Harmonogram wiele zmienia

Jak wspomniano, sposób naliczania kosztów windykacji zmienia się, gdy strony umieszczą w umowie harmonogram spełnienia świadczenia pieniężnego w częściach (art. 11 ustawy). W takim wypadku zarówno odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, jak i ww. koszty windykacji mogą być naliczane odrębnie od każdej opóźnionej części płatności. Ustawodawca zastrzega jedynie, że harmonogram płatności może być wprowadzony do umowy, jeżeli nie jest to rażąco nieuczciwe względem wierzyciela. Ostatnia ze wskazanych sytuacji miałaby miejsce, gdyby kwota świadczenia pieniężnego bądź też sposób spełnienia świadczenia niepieniężnego nie uzasadniały celowości dokonywania częściowej płatności na rzecz wierzyciela.

Przepis ten względem wersji pierwotnej różni się dodaniem klauzuli rażącego pokrzywdzenia wierzyciela, która ma chronić strony ekonomicznie słabsze przed narzucaniem im niekorzystnych terminów zapłaty.

WAŻNE Zryczałtowane koszty windykacji w wysokości 40 euro wierzyciel ma prawo naliczyć od jednej transakcji handlowej, niezależnie od liczby wystawionych w jej ramach faktur.

! Jeżeli w umowie strony zawrą harmonogram zapłaty świadczenia w częściach, to kwota 40 euro będzie mogła być naliczona w stosunku do każdej niezapłaconej części.

Większe uprawnienia organizacji gospodarczych

W niektórych sytuacjach organizacje, których celem jest ochrona interesów podmiotów objętych ustawą, mogą wspomagać przedsiębiorców w dochodzeniu roszczeń. Doprecyzowano przepisy w tym zakresie

Nowelizacja uzupełnia również regulację poświęconą możliwości wytaczania przez krajowe lub regionalne organizacje, których celem jest ochrona interesów podmiotów objętych niniejszą ustawą, powództw o zapłatę przewidzianych w ustawie odsetek oraz kosztów windykacji. Organizacje takie są również uprawnione do wstępowania do toczących się już postępowań.

Skąpa dotychczas regulacja została wzbogacona o konkretne rozwiązania legislacyjne, mające usuwać pojawiające się dotychczas wątpliwości. W noweli przewidziano obowiązek dołączenia do pierwszego pisma wnoszonego przez taką organizację pisemnej zgody podmiotu, którego ww. świadczenia są przedmiotem rozpoznania. W przypadku gdy organizacja taka jest powodem, stosuje się do niej przepisy ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.) o prokuratorze wytaczającym powództwo na rzecz oznaczonej osoby, z wyjątkiem art. 58 zdanie drugie tegoż kodeksu. Wyłączenie to ma takie znaczenie, że prawomocne rozstrzygnięcie sprawy z powództwa organizacji gospodarczej pozbawia przedsiębiorcę, który nie brał udziału w sporze, możności dochodzenia swoich roszczeń w całości lub w tej części, w której nie zostały zasądzone.

Odsetki ustawowe od 2016 r.: Nowe rodzaje i wysokość
Odsetki ustawowe od 2016 r.: Nowe rodzaje i wysokość

Zobacz również

W sytuacjach zaś, gdy organizacja przystępuje już do toczącego się postępowania, stosuje się do niej odpowiednio przepisy o interwencji ubocznej. Interwenientem jest podmiot, który przystępuje do sprawy po jednej ze stron, gdyż ma interes prawny w tym, aby sprawa została rozpatrzona na korzyść tej strony.

Termin obowiązywania

Ustawa wejdzie w życie 1 stycznia 2016 r. Wprowadzenie innego mechanizmu naliczania odsetek będzie skutkowało zmianą wysokości odsetek, w tym wysokości odsetek maksymalnych, które strony wpisują w umowach cywilnoprawnych. W związku z tym przewidziane zostało wprowadzenie w ustawie przepisów przejściowych. Do transakcji handlowych zawartych i odsetek wymagalnych przed 1 stycznia 2016 r. stosować należy przepisy dotychczasowe.