Dwukrotnie domagałem się zmiany postanowień wydanych przez sąd rejonowy na posiedzeniu w tej samej sprawie o zapłatę, którą wytoczyłem niesolidnemu wykonawcy remontu mojego mieszkania. Dotyczyły wprawdzie rozpoznawanej sprawy, ale nie kończyły postępowania. Za każdym razem moje uwagi rozpatrywał ten sam sędzia, który wcześniej wydawał postanowienia i w dodatku dwukrotnie zadecydował niekorzystnie dla mnie – skarży się pan Andrzej. I dodaje, że jego zdaniem nie powinno to mieć miejsca, bo w sprawie ewentualnej zmiany postanowienia powinien orzekać inny sędzia. Czy takie postępowanie sądu było zgodne z prawem – pyta czytelnik.
Tak. Jedynie postanowień kończących postępowanie w sprawie co do jej istoty oraz niektórych zarządzeń przewodniczącego nie może zmienić lub uchylić ten sam sąd, który je wydał, nawet wówczas gdy okoliczności sprawy uległy zmianie i uzasadniają wydanie postanowienia (zarządzenia) o odmiennej treści. Zasada ta dotyczy np. odrzucenia pozwu lub apelacji albo umorzenia postępowania. W takich przypadkach strona powinna złożyć zażalenie do sądu drugiej instancji na postanowienie lub zarządzenie przewodniczącego wydane w pierwszej instancji.
Pan Andrzej jednak zakwestionował postanowienia niekończące postępowania w sprawie i od nich się odwoływał. Dlatego jego odwołania miał prawo rozpoznawać ten sam sąd. Postanowienia niekończące postępowania w sprawie mogą być uchylane i zmieniane wskutek zmiany okoliczności sprawy zarówno faktycznych, jak i w przepisach prawnych. Jednak sąd rozpoznający zaskarżenie pana Andrzeja mógł uznać, że żadna taka zmiana nie nastąpiła. W tym przypadku tak właśnie musiało być, skoro sąd dwukrotnie rozstrzygnął odwołanie niekorzystnie dla czytelnika. Bez zmiany okoliczności nie mógł bowiem uchylić albo zmienić wydanego wcześniej postanowienia, nawet jeśli uznał, że poprzednio popełnił błąd, oceniając sprawę.
W podobnym trybie strona ma prawo zaskarżyć zarządzenia wydane podczas rozprawy przez sędziego (przewodniczącego), które dotyczą toku postępowania i mają usprawnić jego przebieg. Na przykład mogą zostać wydane w sprawie terminu wniesienia odpowiedzi na pozew bądź złożenia przez strony dalszych pism przygotowawczych, w określonym czasie i porządku, a także okoliczności, które mają zostać w nich wyjaśnione. Natomiast w sprawach zarządzeń o charakterze porządkowym, np. uchylenia przez sąd pytania powoda lub pozwanego, które zostało skierowane do przesłuchiwanego podczas rozprawy świadka, strona powinna odwołać się do tego sądu, który podjął taką decyzję.
Podstawa prawna
Art. 359, 362 i 394 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.).