Zamach na Trybunał czy przywrócenie normalności? Oto historia walki o TK pomiędzy PO i PiS

25 czerwca 2015 r. – Parlament zakończył pracę nad nową ustawą o Trybunale Konstytucyjnym (tego dnia Sejm rozpatrzył poprawki Senatu i ustawa trafiła do prezydenta). Ustawa powstała z inicjatywy sędziów TK w stanie spoczynku; jej projekt formalnie złożył w Sejmie prezydent Bronisław Komorowski.

Nowa ustawa umożliwiła wybór 5 sędziów TK - następców tych, których kadencje kończą się w 2015 r.

21 lipca - ustawę o TK podpisał prezydent Bronisław Komorowski.

30 sierpnia - ustawa o TK weszła w życie.

8 października - Sejm poprzedniej kadencji wybrał – przede wszystkim głosami ówczesnej koalicji Po-PSL - pięciu nowych sędziów: Romana Hausera, Krzysztofa Ślebzaka, Andrzeja Jakubeckiego, Bronisława Sitka i Andrzeja Sokalę, którzy mieli być następcami: Marii Gintowt-Jankowicz, Wojciecha Hermelińskiego, Marka Kotlinowskiego (ich 9-letnie kadencje dobiegły końca 6 listopada), Zbigniewa Cieślaka (koniec kadencji 2 grudnia) i Teresy Liszcz (zakończy kadencję 8 grudnia). Wybór ten kwestionowało PiS.

23 października - grupa posłów PiS zaskarżyła do TK ustawę o Trybunale Konstytucyjnym. Kwestionowano m.in. wybór 5 sędziów; podkreślano, że o ile wygaśnięcie kadencji trójki sędziów następuje jeszcze w trakcie ówczesnej kadencji Sejmu, o tyle mandat pozostałej dwójki wygasa w grudniu - a zatem w trakcie kadencji nowego Sejmu.

25 października – odbyły się wybory parlamentarnej, które wygrało PiS większością umożliwiającą ugrupowaniu samodzielne rządzenie.

4 listopada - Trybunał wyznaczył na 25 listopada termin rozpatrzenia wniosku PiS w odniesieniu do trybu wyboru nowych sędziów, a co do reszty wniosku - na 21 grudnia.

6 listopada - zakończyły się kadencje sędziów TK: Marii Gintowt-Jankowicz, Wojciecha Hermelińskiego, Marka Kotlinowskiego; od 7 listopada TK liczy więc 12 sędziów.

10 listopada - PiS wycofało z TK swój wniosek dotyczący ustawy o TK. Rzeczniczka PiS Elżbieta Witek wyjaśniała, że jest on bezzasadny, bo PiS chce nowej ustawy o TK (wobec wycofania wniosku, TK odwołał zapowiadane terminy, ale sprawy dotychczas nie umorzył).

13 listopada - PiS złożyło w Sejmie projekt nowelizacji ustawy o TK. Pierwsza wersja projektu została tego samego dnia wycofana.

17 listopada - PiS złożyło drugą wersję projektu nowelizacji ustawy o TK, zakładającą m.in. możliwość ponownego wyboru 5 sędziów, których kadencje kończą się w 2015 r., a także wygaszenie (po 3 miesiącach od wejścia w życie noweli) kadencji prezesa i wiceprezesa TK.

- Posłowie PO i PSL zaskarżyli do Trybunału Konstytucyjnego ustawę o TK (czerwcową); jak mówili, wniosek jest w treści tożsamy z wnioskiem, jaki wcześniej złożyli, a potem wycofali posłowie PiS.

19 listopada - TK wyznaczył na 3 grudnia termin rozprawy ws. skargi posłów PO i PSL, dotyczącej czerwcowej ustawy o Trybunale.

- Sejm uchwalił nowelizację ustawy o TK, przygotowaną przez PiS i złożoną w Sejmie dwa dni wcześniej.

20 listopada - Senat poparł nowelizację ustawy o TK, autorstwa PiS, nie wprowadzając do niej poprawek; tego samego dnia podpisał ją prezydent Andrzej Duda i została opublikowana w Dzienniku Ustaw.

23 listopada - posłowie PO złożyli do TK wniosek dotyczący zbadania konstytucyjności nowelizacji ustawy o TK, autorstwa PiS.

- Także Rzecznik Praw Obywatelskich zaskarżył tę nowelizację, kwestionując całą ustawę. Jednocześnie RPO przystąpił do postępowania przed TK wszczętego na wniosek posłów PO i PSL, dotyczącego czerwcowej ustawy o TK - w zakresie dotyczącym przepisów pozwalających na powołanie dwóch sędziów TK, na miejsce tych, których kadencja upływa w grudniu.

24 listopada – Krajowa Rada Sądownictwa zaskarżyła do TK nowelę ustawy o Trybunale, autorstwa PiS. KRS skarży tryb uchwalenia tej noweli; według KRS niekonstytucyjne jest to, że Rada nie mogła przedstawić swojej opinii do projektu.

- TK wyznaczył na 9 grudnia termin zbadania wniosku posłów PO ws. noweli ustawy o TK; ma być badany łącznie ze skargami RPO i KRS.

25 listopada - klub PiS złożył projekty pięciu uchwał o stwierdzeniu braku mocy prawnej wyboru sędziów Trybunału Konstytucyjnego z 8 października. Późną nocą Sejm przyjął uchwały. Dokonał też zmiany w swym regulaminie - pozwalającej marszałkowi Sejmu na ustalenie terminu na składanie wniosków ws. kandydatur na sędziów TK w przypadkach nieopisanych dotychczas w regulaminie.

26 listopada – Prezydium Sejmu i Konwent Seniorów ustaliły, że posiedzeniu w dniach 2-3 grudnia Sejm wybierze pięciu sędziów TK (na podstawie ustawy o TK z czerwca oraz przy wykorzystaniu zmiany w regulaminie izby; listopadowa nowela, autorstwa PiS, wejdzie w życie 5 grudnia).

30 listopada - I prezes Sądu Najwyższego Małgorzata Gersdorf zaskarżyła do Trybunału Konstytucyjnego ustawę o TK z czerwca i jej listopadową nowelizację.

1 grudnia - do południa mogą być zgłaszani kandydaci na 5 sędziów TK. Wnioskami po południu ma się zająć sejmowa Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka.

- O godz. 15 prezydent Andrzej Duda spotka się z przedstawicielami klubów parlamentarnych ws. sytuacji wokół TK.

2 grudnia - kończy się kadencja sędziego TK Zbigniewa Cieślaka.

3 grudnia - Trybunał ma się zająć wnioskiem PO i PSL o zbadanie konstytucyjności czerwcowej ustawy o TK; do wniosku przyłączył się RPO - w zakresie kwestionującym konstytucyjność wyboru przez poprzedni Sejm dwóch sędziów, których kadencja kończy się w grudniu.

5 grudnia – wchodzi w życie nowelizacja ustawy o TK.

8 grudnia - kończy się kadencja sędzi TK Teresy Liszcz.

9 grudnia - TK ma zbadać połączone skargi (PO, RPO i KRS) na listopadową nowelizację ustawy o TK, autorstwa PiS.