Subskrybuj nas na Youtube
TEZA: Dopuszczalne jest odstąpienie od umowy wzajemnej ze względu na zwłokę ze spełnieniem części świadczenia podzielnego także wtedy, gdy świadczenie jednej ze stron jest niepodzielne.
UCHWAŁA SĄDU NAJWYŻSZEGO z 20 listopada 2015 r, Sygn. akt III CZP 83/15
STAN FAKTYCZNY
Sąd zajął się interpretacją art. 491 par. 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.), który stanowi, że jeżeli jedna ze stron dopuszcza się zwłoki w wykonaniu zobowiązania z umowy wzajemnej, to druga strona może wyznaczyć jej odpowiedni dodatkowy termin do wykonania. Może też zastrzec, że w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniona do odstąpienia od umowy. Ma również prawo - bez wyznaczenia terminu dodatkowego bądź też po jego bezskutecznym upływie - żądać wykonania zobowiązania i naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki.
W praktyce jednak występował problem: co w sytuacji, gdy mamy do czynienia z jednej strony ze świadczeniem niepodzielnym, z drugiej zaś - z podzielnym. Najczęściej taka sytuacja ma miejsce, gdy dochodzi do sprzedaży nieruchomości. Tak też było w sprawie, na kanwie której została wydana uchwała.
Po sprzedaży nieruchomości kupujący nie zapłacił umówionej ceny, tłumacząc to tym, że stan prawny lokalu nie był zgodny z wcześniejszymi deklaracjami sprzedawcy. Ostatecznie umowę aneksowano i nabywca zobowiązał się do zapłaty. Jednak tego nie uczynił, w związku z czym sprzedawca postanowił odstąpić od umowy. Sprawa trafiła do sądu, który powziął wątpliwość, czy odstąpienie od umowy jest dopuszczalne. Sprawa trafiła więc do Sądu Najwyższego.
UZASADNIENIE
SN uznał, że jeśli kupujący lokal nie zapłacił za niego umówionej ceny, lecz tylko część, to sprzedający ma możliwość od umowy odstąpić. Faktem jest, że przez wiele lat były co do tego poważne wątpliwości i sądy powszechne bardzo różnie orzekały.
Problemem zajmował się wcześniej także SN. W wyroku z 16 maja 2013 r. (sygn. akt V CSK 260/12) wskazał, że świadczenie wykonawcy w umowie o roboty budowlane jest niepodzielne, w razie zwłoki jednej ze stron umowy wzajemnej w spełnieniu części świadczenia odstąpienie od umowy w wykonaniu ustawowego prawa odstąpienia, jeżeli świadczenie drugiej strony jest niepodzielne, jest zaś niedopuszczalne. SN uznał wówczas, że strona, która przyjęła świadczenie częściowe, może jedynie żądać wykonania reszty świadczenia i naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki.
Z najnowszej uchwały wynika jednak coś innego: można nie tylko żądać zapłaty pozostałej części pieniędzy, lecz także od umowy odstąpić. Część sądów, która wyrokowała tak, jak wskazał teraz za właściwe SN, argumentowała, że uniemożliwienie sprzedawcy odstąpienia od umowy rażąco mogłoby go krzywdzić. Wystarczyłoby bowiem, że nabywca zapłacił jedną ratę, a już cały problem znalazłby się po stronie sprzedającego, który starałby się uzyskać należne mu pieniądze.
