RPO zakwestionował zapisy ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, zgodnie z którymi osoba z niepełnosprawnością intelektualną lub psychiczną, w zastępstwie której działa opiekun prawny, nie ma możliwości zakwestionowania orzeczenia sądu opiekuńczego wyrażającego zgodę na umieszczenie jej w domu pomocy społecznej. Nie może też wystąpić o zmianę decyzji sądu, jeśli jej stan zdrowia się poprawi.

Zdaniem rzecznika Adama Bodnara, istniejące obecnie gwarancje ochrony praw osób z niepełnosprawnością psychiczną lub intelektualną należy ocenić jako niewystarczające i nieskuteczne. "Niezbędnym wydaje się takie zabezpieczenie praw tej grupy osób, które uniemożliwi arbitralne pozbawianie ich wolności osobistej, zapewni poszanowanie przyrodzonej godności, prawo dostępu do sądu oraz prawo do sprawiedliwej procedury sądowej" - uważa RPO.

RPO występuje do prezydenta w kwestii praw wyborczych osób ubezwłasnowolnionych

Zobacz również

"Ubezwłasnowolnienie nie pozbawia osoby z niepełnosprawnością psychiczną lub intelektualną prawa do wyrażania własnych potrzeb, w tym decydowania o miejscu swojego zamieszkania. Utożsamianie decyzji opiekuna o umieszczeniu osoby ubezwłasnowolnionej w domu pomocy społecznej z realizacją woli tej osoby, zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich, stanowi przykład odpodmiotowienia i instrumentalizacji osób z niepełnosprawnościami, co narusza ich przyrodzoną i niezbywalną godność" - powiedziała cytowana w komunikacie przesłanym PAP Anna Błaszczak z Zespołu Prawa Antydyskryminacyjnego Biura RPO.

Jej zdaniem, nie jest sprawiedliwe, że osoba bezpośrednio zainteresowana nie może podejmować żadnych czynności procesowych i nie ma zagwarantowanej pomocy profesjonalnego pełnomocnika. Nie ma też prawa do bycia wysłuchaną.