Naturalnym środowiskiem rozwoju dziecka jest rodzina, dlatego jego kontakt z obydwojgiem rodziców jest szczególnie ważny. Zerwanie osobistej styczności negatywnie odbija się nie tylko na wzajemnych relacjach, ale także narusza szeroko rozumiane dobro dziecka. Gdy ze względu na okoliczności (rozwód, separacja, unieważnienie małżeństwa) dziecko nie może stale przebywać z obojgiem rodziców pojawia się zagrożenie zerwania więzi rodzicielskiej.

By temu zapobiec przepisy prawa rodzinnego ustanawiają zarówno prawo, jak i obowiązek utrzymywania kontaktów rodziców z dzieckiem, a jednym ze środków mających zabezpieczać ich realizację jest rozstrzygnięcie przez sąd kwestii kontaktów poprzez ich ustalenie.

Kontakty rodziców z dzieckiem to nie tylko prawo, ale i obowiązek

Więź łącząca rodziców z dzieckiem jest szczególna i potrzebna dla jego prawidłowego rozwoju. Dlatego też ustawodawca - stojąc na straży dobra dziecka i ochrony rodziny - postanowił, że niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów. Kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej.

Uwaga! Jeśli chcesz szybko i poprawnie złożyć wniosek do sądu, przejdź do formularza: Wniosek o zmianę postanowienia ustalającego kontakty z dzieckiem - pobierz formularz

Kontakty z dzieckiem a władza rodzicielska

Na marginesie warto podkreślić, że prawo utrzymywania kontaktów z dzieckiem nie należy do sprawowania władzy rodzicielskiej (uchwała pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z 18.03.1968 r., III CZP 70/66, opubl. OSNCP 1968, z. 5, poz. 77). Oznacza to, że jest ono od niej niezależne. Dlatego też kontakty z dzieckiem są prawem i obowiązkiem nawet tych z rodziców, którzy władzy rodzicielskiej nie wykonują.

Postanowienie sądu w sprawie kontaktów to ostateczność

Nie zawsze jest tak, że dziecko przebywa na stałe z obojgiem rodziców. W sytuacji, gdy przebywa ono stale tylko z jednym z rodziców, sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez drugiego z nich rodzice określają wspólnie, kierując się dobrem dziecka i biorąc pod uwagę jego rozsądne życzenia. Jeżeli jednak brak jest takiego porozumienia, wówczas o kontaktach z dzieckiem rozstrzyga sąd. Podobna sytuacja zachodzi wtedy, gdy dziecko nie przebywa u żadnego z rodziców, a piecze nad nim sprawuje opiekun lub gdy zostało ono umieszczone w rodzinie zastępczej. Wtedy także pierwszeństwo ma porozumienie rodziców w przedmiocie sposobu utrzymywania kontaktów z dzieckiem, a gdy porozumienia brak, kwestię tę rozstrzyga sąd. Brak porozumienia rodziców w sprawie utrzymywania kontaktów jest często wynikiem istniejącego między nimi konfliktu, co negatywnie przekłada się na rozwój samego dziecka. Nie mniej jednak brak styczności dziecka z obojgiem z rodziców niesie daleko idące, negatywne konsekwencje dla jego rozwoju, dlatego też – co wielokrotnie podkreślano w orzecznictwie - uniemożliwienie utrzymania właściwego kontaktu osobistego pomiędzy rodzicem a dzieckiem narusza w zasadzie interes małoletniego, a w konsekwencji rodzi konieczność sądowego ustalenia powyższych kwestii (zob. np. postanowenie Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z 23.10.2014 r., sygn. akt II Ca 594/14).

Jak wygląda postanowienie sądu w sprawie kontaktów?

Postanowienie w sprawie kontaktów jest orzeczeniem wydawanym przez sąd rejonowy w postępowaniu nieprocesowym. Dlatego też do jego wydania konieczne jest złożenie wniosku przez jednego z rodziców. Wyjątkiem są sprawy o rozwód, separację czy o unieważnienie małżeństwa, gdyż wtedy o kontaktach z dzieckiem rozstrzyga sąd z urzędu w samym wyroku orzekającym rozwód, separację czy unieważnienie małżeństwa. Sąd rozstrzygając o kontaktach z dzieckiem określa dokładnie sposób, w jaki kontakty te będą się odbywały (np. w 1 i 3 sobotę każdego miesiąca od godziny 11 do godziny 18 poza miejscem pobytu dziecka; w 2 i 4 niedzielę każdego miesiąca od godziny 11 do godziny 18 w miejscu każdorazowego pobytu dziecka z możliwością zabrania dziecka na spacer; 1 niedzielę każdego miesiąca w miejscu pobytu dziecka od godziny 11 do godziny 15; każdy 2 dzień świąt Bożego Narodzenia i Wielkanocy od godziny 12 do godziny 18 poza miejscem pobytu dziecka w latach parzystych oraz w pierwszy dzień w/w świąt od godziny 12 do godziny 18 w latach nieparzystych).

Rozstrzygając w przedmiocie kontaktów sąd może także – jeżeli wymaga tego dobro dziecka - ograniczyć utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem, a w szczególności może:

  • zakazać spotykania się z dzieckiem;
  • zakazać zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu;
  • zezwolić na spotykanie się z dzieckiem tylko w obecności drugiego z rodziców albo opiekuna, kuratora sądowego lub innej osoby wskazanej przez sąd;
  • ograniczyć kontakty do określonych sposobów porozumiewania się na odległość;
  • zakazać porozumiewania się na odległość.

Sąd może również zobowiązać rodziców do określonego postępowania, w szczególności skierować ich do placówek lub specjalistów zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń.

Zmiana rozstrzygnięcia w sprawie kontaktów z dzieckiem jest możliwa

Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego jednoznacznie wskazują, że sąd opiekuńczy może zmienić rozstrzygnięcie w sprawie kontaktów, jeżeli wymaga tego dobro dziecka.

Zmiana rozstrzygnięcia polega na tym, że sąd postanowieniem zmienia terminy czy częstotliwość spotkań rodzica z dzieckiem, jeżeli uzasadniają to okoliczności (np. jedno z rodziców, z którym dziecko nie przebywa stale, zmieniło pracę i spotkania w dotychczasowych terminach są niemożliwe). Zmiana rozstrzygnięcia w sprawie kontaktów może polegać także na tym, że sąd zniesie poszczególne zakazy bądź inne środki, o których była mowa wyżej, i np. zezwoli na spotykanie się z dzieckiem bez obecności drugiego z rodziców albo opiekuna czy zezwoli na zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu.

Jeżeli chcesz zmiany rozstrzygnięcia w sprawie kontaktów z dzieckiem, złóż w sądzie wniosek!

Wniosek o zmianę rozstrzygnięcia w sprawie kontaktów należy złożyć we właściwym sądzie rejonowym, w Wydziale Rodzinnym i Nieletnich. Powinien on zawierać:

  • oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
  • oznaczenie rodzaju pisma;
  • osnowę wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności;
  • podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
  • wymienienie załączników.

UWAGA – wniosek o zmianę postanowienia w sprawie ustalenia kontaktów z dzieckiem nie może zmierzać do zakazania kontaktów. W takiej sytuacji należy złożyć wniosek o zakazanie kontaktów z dzieckiem. Sąd zakaże ich utrzymywania wówczas, gdy kontakty rodzica/rodziców z dzieckiem poważnie zagrażają jego dobru.

Wniosek o zmianę postanowienia ustalającego kontakty z dzieckiem - wzór dokumentu

Podstawa prawna:

Art.113, art. 1131, art. 1132, art. 1133, ,art. 1134 ,art. 1135 ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (T.j. Dz.U. z 2015 r. , poz. 583).

Natalia Szok, aplikant radcowski, redaktor SerwisPrawa.pl