TEZA: Zgodnie z art. 81 ust. 1 ustawy z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 233, dalej: p.u.n.) nie wpisuje się hipoteki obciążającej nieruchomość wchodzącą w skład masy upadłości. Zakaz obowiązuje więc dopiero po ogłoszeniu upadłości.
Sygn. akt V CSK 295/15
POSTANOWIENIE SĄDU NAJWYŻSZEGO
z 2 lipca 2015 r.
STAN FAKTYCZNY
Sąd I instancji uchylił wpis hipoteki przymusowej i oddalił wniosek o wpis. Ustalił, że złożono go przed rozpoczęciem postępowania zakończonego ogłoszeniem upadłości K. sp. z o.o. To uniemożliwiało obciążenie hipoteką składników masy upadłości. Sąd II instancji oddalił apelację wnioskodawcy. Sprzeciwił się twierdzeniom skarżącego, że obciążenie w rozumieniu art. 81 ust. 1 p.u.n. składnika masy upadłości hipoteką następuje już w chwili dokonania wpisu hipoteki przez referendarza. Rozpoznając apelację od postanowienia oddalającego wniosek o wpis sąd powinien brać pod uwagę stan faktyczny istniejący w chwili orzekania, a nie składania wniosku. Sąd wskazał, że o dopuszczalności wpisu hipoteki obciążającej majątek dłużnika przesądza moment dokonania wpisu. Przeszkodą wyłączającą jego dokonanie jest natomiast ogłoszenie upadłości. Wnioskodawca zaskarżył postanowienie.
Kredyt za fakturę ułatwia życie nawet niewielkim firmom
Kredyt za fakturę ułatwia życie nawet niewielkim firmom

Zobacz również
UZASADNIENIE
Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę sądowi okręgowemu do ponownego rozpoznania. Wskazał, że sądy I i II instancji oparły rozstrzygnięcia na wynikającym z art. 81 ust. 1 p.u.n. zakazie obciążania hipoteką składników masy upadłości i wadliwie przyjęły, iż przepis ten znajduje zastosowanie w sprawie. Zauważył, że zgodnie z art. 5181 par. 3 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101, dalej: k.p.c.) w razie wniesienia skargi na wpis w księdze wieczystej wpis ten nie traci mocy, a sąd rozpoznający sprawę wydaje postanowienie m.in. uchylające go w całości i w tym zakresie wniosek oddala. W ocenie Sądu Najwyższego takie orzeczenie może być następstwem naruszenia formalnego zakazu dokonania wpisu albo niewystąpienia merytorycznych przesłanek uwzględnienia wniosku.
W niniejszej sprawie sąd odwoławczy zastosował art. 81 ust. 1 p.u.n., w którym określono zakaz obciążania składników masy upadłości, a więc formalną przeszkodę do dokonania wpisu w razie zaistnienia przesłanek ustawowych. W ustalonym stanie faktycznym zakaz z art. 81 ust. 1 p.u.n. nie znajdował jednak zastosowania – wobec braku wszystkich przesłanek. Referendarz sądowy, dokonując wpisu hipoteki, nie obciążył nią składników masy upadłości po ogłoszeniu upadłości, ponieważ upadłość została ogłoszona później. Zakaz z art. 81 ust. 1 p.u.n. nie obowiązywał więc w chwili dokonywania wpisu hipoteki. Wpis hipoteki, dokonany przez referendarza sądowego w chwili nieistnienia ustawowego zakazu jego dokonania, nie stracił mocy w wyniku wniesienia skargi (art. 518[1] ar. 3 zd. pierwsze k.p.c.). Zgodnie z art. 81 ust. 1 p.u.n. nie wpisuje się hipoteki obciążającej nieruchomość wchodzącą w skład masy upadłości. Zakaz obowiązuje więc dopiero po ogłoszeniu upadłości. Jeżeli hipoteka została wpisana przed ogłoszeniem upadłości – art. 81 ust. 1 p.u.n. nie może być podstawą obowiązywania zakazu dokonania wpisu hipoteki, gdyż wpis został dokonany w chwili nieobowiązywania tego ustawowego zakazu.