Monopole na cmentarzu: Czy można zmusić do korzystania z wybranej firmy podczas pogrzebu?

Gdy zmarła nasza ciocia, osoba samotna, jako najbliższa rodzina zajęliśmy się jej pogrzebem. Zmarła mieszkała ostatnio w Krakowie, ale wyraziła życzenie, by ją pochować w dawnym rodzinnym grobie w podbeskidzkiej wsi, który zresztą przez lata opłacała – opowiada pan Krzysztof. – I tu zaczęły się kłopoty. Szef zakładu pogrzebowego, któremu zleciliśmy wszystkie sprawy związane z pochówkiem, co chwila napotykał trudności: a to musiał nadmiarowo opłacać wykopanie grobu, a to dodatkowo płacić za wjazd karawanu na teren cmentarza. Bo – tak twierdził – na tym cmentarzu prawo do świadczenia usług mają tylko określone firmy, więc musi korzystać z nich jako z podwykonawców. Twierdził, że to niespotykane ograniczenia ze strony administracji cmentarza. Trochę nie dowierzaliśmy, ale gdy przyszło do postawienia skromnego pomnika, znów okazało się, że możemy skorzystać z oferty tylko jednego kamieniarza... Uważam, że to bezprawie. Czy administracja cmentarza ma prawo do wprowadzania takich monopoli

Nie, choć z raportu opublikowanego wiosną przez UOKiK wynika, że nie jest to odosobniona praktyka. Od 2000 r. urząd interweniował już w ponad 100 przypadkach, obecnie trwa kilka postępowań. Jedną z najczęstszych nieprawidłowości, jakich dopuszczają się zarządcy cmentarzy, jest właśnie nadużywanie pozycji rynkowej. Nie dopuszczają oni do świadczenia usług pogrzebowych przez innych niż związani z nimi przedsiębiorcy lub utrudniają konkurentom dostęp do miejsc pochówku. Faworyzują niektórych przedsiębiorców pogrzebowych, np. poprzez udzielanie im wyłączności na kopanie grobów, kosztem innych.

Tymczasem nasze prawo stanowi, że usługi związane z chowaniem zmarłych muszą być świadczone w sposób nieprzerwany i powszechnie dostępny.

Komu i jakie świadczenia przysługują po śmierci pracownika

Administrację cmentarzy sprawują gminy lub parafie. Mają one prawo dobierać podwykonawców związanych z zarządzaniem cmentarzem (utrzymanie porządku, remonty alejek, ogrodzenia itp.). Ale ani gmina, ani parafia nie mogą utrudniać dostępu do kopania i budowy grobów, przygotowania zwłok do pochówku, transportu zwłok, stawiania pomników. Charakter tych usług wymaga zapewnienia konkurencji i możliwości wyboru usługodawcy. Zarządcy czy administratorowi cmentarza nie wolno także narzucać tego, kto zajmie się pochówkiem zmarłego. Jeśli zarządca wprowadza takie ograniczenia, narusza przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Nie trzeba się więc godzić na usługi narzucanych firm. A w razie konfliktu o interwencję można poprosić rzecznika konsumentów (znajduje się w każdym powiecie).

Podstawa prawna

Art. 6 ustawy z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. z 2015 r. poz. 184). Decyzja prezesa UOKiK z 18 sierpnia 2004 r. (nr RLU-26/2004), wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 12 stycznia 2006 r. (sygn. akt XVII Ama 105/04), wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 18 grudnia 2006 r. (sygn. akt VI A Ca 535/06), postanowienie Sądu Najwyższego z 2 sierpnia 2007 r. (sygn. akt III SK 17/07) i in.

Małgorzata Raczkowska