Od dawna planowaliśmy ślub. Sala na wesele zarezerwowana, suknia kupiona, a w dodatku dziecko w drodze – pisze pani Anna. – Narzeczony, który od dawna przebywa za granicą, ostatnio dostał wreszcie pracę w swoim zawodzie, ale firma nie chce zwolnic go nawet na kilkudniowy wyjazd do Polski. Czy wobec tego mogę wziąć ślub przez pełnomocnika? Czy może nim zostać siostra przyszłego męża – pyta czytelniczka.

Tak. Pani Anna może wziąć ślub przez pełnomocnika, którym ma prawo zostać nawet osoba tej samej płci – może być nim siostra narzeczonego naszej czytelniczki. Taki ślub wymaga jednak dopełnienia wielu dodatkowych formalności, które nie są wymagane, gdy przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego stają osobiście narzeczeni i składają oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński.

Przede wszystkim na zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika musi wyrazić zgodę sąd. Robi to wtedy, gdy występują ku temu ważne powody. Pełnomocnictwo powinno zostać udzielone na piśmie urzędowo poświadczonym przez notariusza podpisem mocodawcy (czyli tego narzeczonego, którego pełnomocnik zastąpi przed kierownikiem USC ) i wskazywać na osobę, z którą małżeństwo ma zostać zawarte. Sporządzone w innej formie, np. udzielone ustnie, albo bez podpisu poświadczonego przez notariusza, nie jest ważne.
Pełnomocnictwa można udzielić zarówno w kraju jak i za granicą. Mocodawca ma prawo je w każdej chwili odwołać bez podania przyczyny lub wskazać innego pełnomocnika.

Hiszpania: Ślub dozwolony od 16 roku życia
Hiszpania: Ślub dozwolony od 16 roku życia

Zobacz również

Natomiast z mocy prawa wygasa ono w razie śmierci mocodawcy albo pełnomocnika. Pełnomocnictwo dotyczy jedynie samego wstąpienia w związek małżeński, nie upoważnia do złożenia oświadczenia co do nazwiska przyszłych małżonków oraz ich wspólnych dzieci. Dopełnienie tych wszystkich formalności związanych z udzieleniem pełnomocnictwa jest bardzo istotne, bo mocodawca może zażądać unieważnienia małżeństwa, gdyby okazało się nieważne (nie zostało udzielone w wymaganej formie, nie wymieniono w nim osoby, którą mocodawca chce poślubić) albo zostało skutecznie odwołane, a także wtedy, gdy sąd nie wydał zezwolenia na wstąpienie w związek małżeński przez pełnomocnika.

Wniosek o zezwolenie na zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika może złożyć w sądzie wyłącznie osoba, która udziela pełnomocnictwa. W tym przypadku może więc z nim wystąpić tylko narzeczony pani Anny, albo reprezentujący go pełnomocnik procesowy, np. adwokat, radca prawny, ojciec, matka, brat albo siostra. Wnioskodawcą nie może być czytelniczka, która w urzędzie stanu cywilnego stawi się osobiście, ani osoba, która ma zostać pełnomocnikiem. Zarówno jednak pani Anna jak i kandydatka na pełnomocnika będą występowały w sprawie jako uczestniczki postępowania, wobec czego muszą zostać w tym charakterze zgłoszeni we wniosku.

Wniosek składa się do sądu rejonowego do wydziału rodzinnego i nieletnich. Muszą być w nim podane dokładne dane wnioskodawcy, pełnomocnika oraz narzeczonej, która osobiście złoży oświadczenie w USC. Są to: imię i nazwisko, data i miejsce urodzenia oraz imiona rodziców, a także określić stan cywilny (np. panna, kawaler, wdowa, wdowiec ) wnioskodawcy oraz osoby, z która zamierza zawrzeć związek małżeński. Wniosek należy uzasadnić, czyli przede wszystkim podać, jakie ważne powody spowodowały, że nie jest możliwe osobiste uczestnictwo narzeczonego we własnym ślubie. Te, które mogą być brane pod uwagę, określił Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z 6 czerwca 1970 r. (w sprawie sygn. akt. III CZP 27/70 ). Uznał, że są to okoliczności, które w świetle zasad współżycia społecznego uzasadniają odstąpienie od obowiązku jednoczesnego stawienia się przyszłych małżonków przed kierownikiem USC w celu złożenia oświadczenia, że wstępują w związek małżeński. Natomiast w oparciu o orzecznictwo SN za najbardziej typowe przyczyny uzasadniające wydanie zezwolenia przez sąd można uznać znaczne trudności i koszty wyjazdu z zagranicy lub przyjazdu do kraju, obłożną chorobę, służbę wojskową np. w misjach ONZ.

Do wniosku należy dołączyć: odpisy skrócone aktów urodzenia wnioskodawcy i kandydata na pełnomocnika, pełnomocnictwo, dokument potwierdzający niemożność przyjazdu do kraju, zaświadczenie lekarskie o ciąży narzeczonej, dwa odpisy wniosku i dwa komplety kserokopii załączników.

Nieformalne pary mogą dzielić pokój w akademiku
Nieformalne pary mogą dzielić pokój w akademiku

Zobacz również

Uwaga! Na ślubie może występować tylko jeden pełnomocnik, nie dojdzie więc do zawarcia małżeństwa, gdy obie strony będą przez nich reprezentowane.

Podstawa prawna

Art. 6, art.16, art. 21 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 585 ze zm.)

Art. 73, art. 98-105 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.).

Art. 510, art. 563 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.).

Opinia eksperta

Małgorzata Supera, adwokat, Kancelaria Adwokacka M. Supera

Zawarcie małżeństwa wymaga jednoczesnej obecności obojga narzeczonych, w tym samym miejscu, w celu złożenia oświadczeń woli o wstąpieniu w związek. Gdy jest to trudne a nawet niemożliwe, to rozwiązaniem jest zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika. Polski ustawodawca również dopuszcza taką możliwość, ograniczając ją jednak do ważnych powodów. Za takie można dla przykładu przyjąć przebywanie w odległych miejscach na kuli ziemskiej i związane z tym wysokie koszty podróży. Może być również i tak, że konieczne jest zawarcie związku małżeńskiego jak najszybciej a obecność przyszłych małżonków w tak krótkim czasie w jednym miejscu nie jest możliwa.
O tym, czy istniejące przyczyny są ważne i stanowią podstawę do zawarcia małżeństwa przez pełnomocnika decyduje sąd rodzinny. Pełnomocnictwo, aby było ważne, musi mieć formę pisemną z urzędowo poświadczonym podpisem mocodawcy. W jego treści konieczne jest wskazanie danych osoby, z którą małżeństwo ma być zawarte.

Małżeństwo zawarte przez pełnomocnika, podobnie jak i zawarte w sposób tradycyjny, może być nieważne. Ustawodawca polski dopuszcza taką możliwość dodatkowo w trzech przypadkach, wówczas z żądaniem unieważnienia małżeństwa może wystąpić małżonek, który udzielił pełnomocnictwa. Pierwszy to zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika mimo braku zgody sądu. Drugi to zawarcie związku przez pełnomocnika. mimo że pełnomocnictwo zostało skutecznie odwołane. I wreszcie zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika podczas gdy pełnomocnictwo było nieważne. Unieważnienia małżeństwa z powyższych powodów nie można jednak żądać, gdy małżonkowie podjęli pożycie.

Opisane powyżej zasady mają zastosowanie w przypadku zawierania związku małżeńskiego przez pełnomocnika pod rządami polskiego prawa rodzinnego. Jeżeli do zawarcia związku ma dojść na gruncie innego porządku prawnego, konieczne będzie ustalenie, jakie wymogi zawierają przepisy tego prawa, tak aby zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika było możliwe a związek był ważny.