- Polska jest jednym z nielicznych krajów, gdzie kwestia nieodpłatnej pomocy prawnej nie jest uregulowana, chociaż obowiązek jej zapewnienia wynika z konwencji praw człowieka - uważa Maria Ślązak, prezydent Rady Adwokatur i Stowarzyszeń Prawniczych Europy CCBE.
W Gdańsku rozpoczyna się dziś sesja plenarna CCBE, organizacji zrzeszającej ponad milion prawników europejskich. Wybór miejsca nie jest przypadkowy?
To miasto uchodzi za symbol wolności. To tutaj 35 lat temu narodziła się Solidarność, a zainicjowana przez nią pokojowa rewolucja stała się wzorem walki o wolność. Przykład ten nieustannie inspiruje. Odbywającą się dziś po raz pierwszy w Polsce 123 Sesję Plenarną Rady Adwokatur i Stowarzyszeń Prawniczych Europy CCBE gości historyczna Sala BHP, w której 31 sierpnia 1980 r. podpisano porozumienia sierpniowe. CCBE jest największą europejską organizacją prawniczą i jedyną międzynarodową w Europie, do której należą samorządy prawnicze ze wszystkich państw UE, Europejskiego Obszaru Gospodarczego, krajów Europy Wschodniej, Bałkanów i Kaukazu. Od przeszło 50 lat CCBE reprezentuje prawników wobec instytucji europejskich. Dzięki wieloletniemu doświadczeniu CCBE stanowi dzisiaj unikalne forum wymiany poglądów także na temat wymiaru sprawiedliwości i rządów prawa.
W trakcie obrad mają zostać przedstawione informacje o pracach nad modelowymi zasadami etyki prawników europejskich. Skąd potrzeba wspólnego kodeksu etyki?
Szczególny charakter zawodu prawnika wynika z wiążących go zasad etyki. Jako zawód zaufania publicznego wielką wagę przywiązujemy do fundamentalnych wartości, takich jak niezależność, ochrona tajemnicy zawodowej i unikanie konfliktu interesów. Wartości te są powszechnie uznawane wśród prawników europejskich, choć normy deontologiczne w niektórych krajach członkowskich wynikają z różnych tradycji prawnych i uwarunkowań historycznych, co powoduje specyficzne różnice czy też odmienne podejście do niektórych kwestii. Dlatego istnieje potrzeba wypracowania modelowych zasad, które będą służyły za wzór dla poszczególnych krajów. CCBE wypracowało już wspólną kartę podstawowych zasad prawnika europejskiego oraz kodeks deontologiczny regulujący świadczenie transgranicznych usług prawnych. Toczą się prace nad stworzeniem modelowych zasad etyki.
Nasz parlament pracuje nad ustawą mającą stworzyć system prawnej pomocy przedsądowej dla osób w trudnej sytuacji życiowej. Czy brak takich rozwiązań to tylko polski problem?
Polska jest jednym z nielicznych krajów, gdzie kwestia ta nie jest uregulowana, chociaż obowiązek zapewnienia dostępu do pomocy prawnej osobom w trudnej sytuacji życiowej to wymóg europejskiej konwencji praw człowieka. Pomoc ta nie może odbiegać od jakości usług świadczonych odpłatnie; jakość taką mogą zagwarantować tylko radcowie prawni i adwokaci, którzy mają właściwe kwalifikacje oraz gwarantują pełną niezależność, ochronę tajemnicy informacji uzyskanych od klienta, brak konfliktu interesów, posiadanie ubezpieczenia zawodowego, a w razie naruszenia zasad etyki zawodowej podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej. Innych osób, które miałyby możliwość świadczenia pomocy prawnej, nie obowiązują zasady etyki, obowiązek ubezpieczenia OC, nie podlegają też odpowiedzialności dyscyplinarnej.