Subskrybuj nas na Youtube
"Orzeczenia TK mają moc powszechnie obowiązującą. W związku z tym od momentu ogłoszenia tego wyroku jego treścią są związane również organy prowadzące postępowanie wyjaśniające w sprawach o wykroczenia" - zaznaczyła RPO Irena Lipowicz w piśmie skierowanym do MSW. Dodała, że z napływających do niej skarg wynika, iż są przypadki nieuwzględniania tego rozstrzygnięcia TK przez organy ścigania.
Przedstawiciele policji zapewnili PAP, że mimo braku formalnej nowelizacji Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia wyrok TK jest przestrzegany. "Każda osoba przed przesłuchaniem jej w charakterze osoby obwinionej jest pouczana o swoich prawach i obowiązkach. W tym także o prawie o obronie, to gwarantują przepisy" - powiedziała Iwona Kuc z zespołu prasowego Komendy Głównej Policji. Jak dodała, podobnie jest w przypadku osoby pokrzywdzonej.
Wykroczenia to czyny sprzeczne z prawem, niebędące przestępstwami. Za różne wykroczenia - a są nimi m.in. zakłócanie ciszy nocnej, nieprzyzwoite zachowanie (np. picie alkoholu) w miejscu publicznym, a przede wszystkim przewinienia drogowe - grożą głównie kary grzywny, czasem także aresztu.
Zakwestionowany przez TK przepis mówił, że "obwinionemu przysługuje prawo do obrony, w tym do korzystania z pomocy jednego obrońcy, o czym należy go pouczyć". Oznaczało to, że obrońca mógł być ustanowiony dla osoby obwinionej, a więc dopiero po skierowaniu do sądu wniosku o ukaranie.
Trybunał podkreślił wtedy, że "w świetle wartości leżących u podstaw prawa do obrony, w tym prawa do obrony przed niesłusznym oskarżeniem, należy uznać, że podejrzany, także w postępowaniu w sprawach o wykroczenia, powinien mieć zapewnione prawo do obrony od momentu, gdy przeciwko niemu zostały zgromadzone odpowiednio poważne materiały uzasadniające wystąpienie z wnioskiem o ukaranie".
Po tym wyroku zostały podjęte prace nad zmianą przepisów. W pierwszej połowie kwietnia Sejm przyjął nowelizację, według której także obwinionemu przysługuje prawo do obrony, w tym do korzystania z pomocy obrońcy - o czym należy go pouczyć. Prawo to - jak wskazano w nowelizacji - dotyczy też osoby podejrzanej o popełnienie wykroczenia, w stosunku do której czynności wyjaśniające podejmuje policja, straż miejska lub inny uprawniony organ.
Dodatkowo, obrońca podejrzanego o wykroczenie - o czym także mówił TK - ma uzyskać prawo wglądu w akta postępowania przygotowawczego. Ma się to odbywać na podobnych zasadach jak w sprawach z Kodeksu karnego - czyli decydujący głos w kwestii ich udostępnienia lub nie miałby prowadzący postępowanie. Na odmowę dostępu można byłoby złożyć zażalenie.
Obecnie nowelizacja trafiła do Senatu, który ma się nią zająć podczas posiedzenia zaplanowanego na 6 i 7 maja. Ustawa - według planów - ma wejść w życie 1 sierpnia 2015 r. (PAP)
mja/ pru/ itm/