Spadkodawca nie może odwołać testamentu notarialnego poprzez zniszczenie jego wypisu - uznał Sąd Okręgowy w Siedlcach.

Sprawa dotyczy mężczyzny, który w marcu 2001 r. sporządził testament przed notariuszem. Do całości spadku powołał w nim M.S. i G.M. W maju 2013, poważnie chory spadkodawca poprosił o dostarczenie mu wypisu testamentu, który był przechowywany przez jego siostrę. Na jej oczach podarł go i spalił. W ocenie Sądu Rejonowego w Siedlcach w ten sposób skutecznie odwołał testament. W związku z powyższym spadkobiercy powinni dziedziczyć na podstawie ustawy. Sąd w uzasadnieniu powołał się na orzeczenie SN z 30 czerwca 1972 ( sygn. I CR 403/72), zgodnie z którym wypis testamentu sporządzonego w formie aktu notarialnego jest równoznaczny z oryginałem. Z tego powodu zdaniem SR w Siedlcach zniszczenie wypisu przez spadkodawcę było tożsame ze zniszczeniem oryginału. A to z kolei skutkowało ważnym odwołaniem testamentu.

Apelację od orzeczenia złożył G.M. A SO w Siedlcach ją uwzględnił. Uznał bowiem, że wbrew temu co twierdzi sąd I instancji, nie doszło do skutecznego odwołania testamentu.

Kwestia ta jest w literaturze sporna. Sąd II instancji opowiada się jednak za brakiem dopuszczalności dorozumianego odwołania testamentu sporządzonego w formie aktu notarialnego, poprzez jego zniszczenie. W ocenie SO nie pozwala na to specyfika tego dokumentu oraz przyjęta przez sąd wykładnia art. 946 k.c.

SO w Siedlcach nie podzielił także stanowiska SN wyrażonego w orzeczeniu z 30 czerwca 1972 r., w którym moc oryginału testamentu przypisano wypisowi aktu notarialnego. W tym względzie sąd II instancji wyraża przekonanie, że norma art. 109 prawa o notariacie nie ma charakteru prawnomaterialnego, a jej funkcja polega jedynie na formalnym zapewnieniu wypisowi aktu notarialnego mocy prawnej oryginału, z tego względu, że w myśl art. 95 prawa o notariacie oryginały aktów notarialnych nie mogą być wydawane poza miejsce ich przechowywania.

Na inną wykładnię w ocenie sądu nie pozwalają także względy natury teologicznej. Szczególna rola testamentów notarialnych, których zadaniem jest zapewnienie należytego przekazania ostatniej woli testatora, powinna wykluczać możliwość jego odwołania poprzez zniszczenie jedynie wypisu aktu notarialnego.

W ocenie sądu wykładnia taka nie ogranicza swobody odwołania testamentu, która również w przypadku aktu notarialnego pozwala na jego odwołanie poprzez sporządzenie nowego dokumentu. I to zarówno w formie własnoręcznej, a w przypadku spełnienia przesłanek z art. 952 i n. k.c. - także przez jeden z testamentów sporządzonych w formie szczególnej.

Zdaniem sądu II instancji powyższe przesądza stwierdzenie nabycia spadku po po mężczyźnie na podstawie testamentu, który zgodnie z art. 941 k.c. wyłącza ustawowy porządek dziedziczenia.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Siedlcach ( sygn. V Ca 63/15).

PS