Subskrybuj nas na Youtube
"Obecnie projekt znajduje się na etapie Komitetu Stałego Rady Ministrów, do projektu złożona została nasza autopoprawka poszerzająca krąg osób które będą mogły korzystać z nieodpłatnej pomocy prawnej o seniorów powyżej 75. roku życia, weteranów i kombatantów" - powiedziała PAP rzeczniczka prasowa ministra sprawiedliwości Patrycja Loose. Dodała, że zwiększono także maksymalną liczbę punktów pomocy prawnej, które będą mogły być prowadzone przez organizacje pozarządowe.
Resort sprawiedliwości przewidział trzy segmenty, z których składa się projekt. Najważniejszym są nieodpłatne porady prawne, zaś pozostałe to: nieodpłatna informacja prawna w postaci infolinii oraz regulacje odnoszące się do edukacji prawnej.
Na mocy ustawy w kraju ma zostać utworzonych ponad 1,5 tys. punktów, w których nieodpłatnie będzie świadczona pomoc prawna dla osób uprawnionych do niej. Pierwotnie przewidywano, że o bezpłatną pomoc prawną będą mogły zwracać się osoby uprawnione do świadczeń z pomocy społecznej. Według przedstawionych przez MS szacunków liczba świadczeniobiorców pomocy społecznej w 2013 r. wynosiła 1,988 mln osób. Obecnie progi dochodowe uprawniające do takich świadczeń wynoszą 542 zł miesięcznie dla osoby samotnej i 456 zł na osobę w rodzinie.
Podczas konsultacji projekt spotkał się z krytyką mówiącą, iż krąg odbiorców darmowej pomocy określono zbyt wąsko. Przed kilkoma tygodniami MS dodało do osób uprawnionych osoby poszkodowane w wyniku zdarzeń nagłych, takich jak katastrofa naturalna, klęska żywiołowa czy awaria techniczna. Natura tych zdarzeń powoduje, że rzadko kiedy osoba może samodzielnie je przezwyciężyć. Zazwyczaj wymaga ona wsparcia, co uzasadnia umożliwienie jej uzyskania nieodpłatnej pomocy prawnej - wskazało MS.
Ponadto do listy uprawnionych dopisano wówczas też posiadaczy Karty Dużej Rodziny. "Wielodzietność może ograniczać perspektywę pokonania trudnych sytuacji życiowych przy wykorzystaniu jedynie własnych zasobów i możliwości" - uzasadniał resort. Liczbę rodzin wielodzietnych uprawnionych do otrzymania takiej karty szacuje się na blisko 627 tys., czyli 1,2 mln rodziców.
Po ostatnich zmianach grono uprawnionych do nieodpłatnej pomocy prawnej poszerzono także o osoby, które ukończyły 75 lat - w 2013 r. było ich 2,630 mln - oraz kombatantów i weteranów. Liczbę kombatantów i osób represjonowanych oszacowano na 160 tys., zaś posiadaczy legitymacji weterana na 11 tys.
Przewidziano, że jeden punkt świadczenia pomocy prawnej będzie organizowany dla 25 tys. mieszkańców na poziomie powiatowym. Jeżeli powiat liczy mniej niż 50 tys. mieszkańców, to w takim powiecie będą przynajmniej dwa punkty; jeżeli zaś jest więcej mieszkańców, tych punktów będzie odpowiednio więcej na każde kolejne rozpoczynające się 25 tys. mieszkańców. Z kolei w samej Warszawie powstać ma 35 takich punktów.
Pierwotnie zakładano, że pomoc ma być świadczona wyłącznie przez adwokatów lub radców prawnych. W konsultacjach zwracano jednak uwagę, że projekt nie odnosi się do istniejących już możliwości uzyskania pomocy prawnej w organizacjach pozarządowych lub uniwersyteckich poradniach prawnych, a placówki te mają wieloletnie doświadczenie w udzielaniu takiej pomocy.
W ostatniej wersji projektu przewidziano, że "w celu wykorzystania dotychczasowego dorobku organizacji pozarządowych" powiat będzie mógł powierzyć prowadzenie nie więcej niż połowy punktów nieodpłatnej pomocy prawnej na niego przypadających organizacji prowadzącej działalność pożytku publicznego. Wcześniej zakładano, że organizacje te będą prowadziły około 20 proc. punktów.
W myśl projektu, pomoc prawna ma polegać na: poinformowaniu uprawnionego o obowiązującym stanie prawnym, przysługujących uprawnieniach lub spoczywających obowiązkach; wskazaniu sposobu rozwiązania problemu prawnego; pomocy w sporządzeniu projektu pisma w zakresie niezbędnym do udzielenia pomocy (oprócz pism procesowych w postępowaniach przygotowawczym lub sądowym i pism w postępowaniu sądowo-administracyjnym); sporządzeniu projektu pisma wszczynającego postępowanie sądowe, pisma o zwolnienie od kosztów sądowych lub o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.
MS zakłada, że pomoc nie obejmie spraw z zakresu prawa podatkowego, celnego, dewizowego, handlowego i działalności gospodarczej, z wyjątkiem jej rozpoczynania. MS zaznacza, że w odniesieniu do tych spraw funkcjonuje już Krajowa Informacja Podatkowa.
Projekt przewiduje także możliwość telefonicznej informacji prawnej dla każdego obywatela. Wojewodowie w przetargach mają wyłonić instytucje - również spośród organizacji pozarządowych - które poprowadzą infolinie. W procedurze konkursowej wyłaniane mają być też programy edukacyjne przeznaczone do realizacji w formie kampanii społecznych.
Ustawa ma wejść w życie od początku 2016 r. - jeśli chodzi o pomoc prawną, zaś od początku 2017 r. w odniesieniu do przepisów regulujących informację prawną udzielaną przez infolinię oraz edukację prawną.