Służebność gruntowa przypadająca państwu przechodzi na sprywatyzowaną spółkę

W przypadku firmy będącej następcą prawnym przedsiębiorstwa państwowego do okresu zasiedzenia w złej wierze można zaliczyć także czas sprzed lutego 1989 r., gdy jedynym uprawnionym do służebności mógł być Skarb Państwa – stwierdził SN.

Sprawa dotyczyła fragmentu działki nad podziemnym rurociągiem oddanym do użytku w 1979 r., którym transportowano solankę do fabryki Anwilu ze źródeł pod Inowrocławiem. Grunt należy do małżeństwa R. Na jego terenie znajduje się także szafa z urządzeniami kontrolnymi i zasilającymi rurociąg.

Anwil wystąpił z wnioskiem o stwierdzenie zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej służebności przesyłu. Miała ona określać m.in. zasady dostępu służb technicznych firmy do obiektów znajdujących się pod powierzchnią terenu i na niej. Wprawdzie decyzje administracyjne z lat 70. dotyczące budowy rurociągu zaginęły, ale spółka wskazała, że funkcjonuje on w tym samym miejscu nieprzerwanie od ponad 35 lat, a to oznacza, że doszło już do zasiedzenia służebności, nawet w złej wierze (w takim wypadku termin wynosi 30 lat).

Służebności: mapa pozwoli ustalić termin zasiedzenia

Sąd wniosek Anwilu oddalił, wskazując, że nie mogło jeszcze dojść do zasiedzenia, gdyż właścicielem rurociągu przed lutym 1989 r. był Skarb Państwa. Ówczesny poprzednik Anwilu – państwowe Zakłady Azotowe Włocławek – zgodnie z obowiązującymi wtedy przepisami nie mogły być nawet posiadaczem praw do gruntów, te bowiem przysługiwały tylko państwu. Wobec tego termin należy liczyć najwcześniej od 1989 r., a to oznacza, że termin zasiedzenia służebności w złej wierze może upłynąć dopiero za niespełna 5 lat. Apelacja spółki została oddalona. Jednak SN, do którego trafiła skarga kasacyjna, uwzględnił ją i nakazał ponowne rozpoznanie sprawy.

Uzasadniając postanowienie, SN stwierdził, że jeżeli przed lutym 1989 r. przedsiębiorstwo państwowe korzystało bezumownie z czyjegoś gruntu, który nie był własnością państwową, i czyniło to w zakresie niezbędnym do obsługi urządzeń, których było dysponentem, to można uznać, że było to korzystanie ze służebności. Tym samym można ten okres doliczyć do czasu zasiedzenia służebności w złej wierze. – O ile przed 1 lutego 1989 r. nabywcą służebności byłby Skarb Państwa, to w sytuacji, gdy posiadanie w złej wierze nadal trwało po tej dacie, kolejnym nabywcą służebności w drodze zasiedzenia jest już przedsiębiorstwo państwowe lub jego następca prawny – powiedziała sędzia Agnieszka Piotrowska.