Subskrybuj nas na Youtube
Na wrzesień zaplanowaliśmy ślub. Jesteśmy już kilka lat ze sobą, mieszkamy razem, wspólnie gospodarujemy, nigdy nie mieliśmy konfliktów na gruncie finansowym. Jednak kiedy obwieściliśmy wiadomość o ślubie rodzinie mojego przyszłego męża, jego brat, a wkrótce także rodzice, zaczęli nalegać na spisanie intercyzy przedmałżeńskiej. Wspólnie z moim narzeczonym prowadzą oni rodzinny biznes, niewielkie przedsiębiorstwo handlowe. Nie wiem, jak się zachować w takiej sytuacji. – opowiada pani Małgorzata. – Z jednej strony rozumiem ich potrzeby, z drugiej jest mi trochę przykro. Jakie konsekwencje rodzi rozdzielność majątkowa – pyta czytelniczka
Rozdzielność majątkowa, zwana potocznie intercyzą, jest szczególną formą uporządkowania stosunków majątkowych w małżeństwie. Szczególną, bo jeśli nie zostanie spisana, małżonkowie z dniem ślubu nawiązują automatycznie wspólność małżeńską. Wspólność polega – w największym uproszczeniu – na tym, że wnoszą do wspólnego majątku pewne składniki (dom lub jak w tym przypadku udział w rodzinnej firmie). Te składniki pozostają ich własnością, ale dochody powstałe przy ich wykorzystaniu (czynsz z wynajmowania domu, udział w zarobkach firmy) są wspólne. W razie rozwodu każdy zabiera swój wkład, a wspólnie wypracowany dorobek ulega podziałowi.
Rozdzielność majątkowa polega na tym, że nie istnieje majątek wspólny małżonków, lecz dwa odrębne majątki osobiste. Nie oznacza to oczywiście, że małżonkowie, którzy spisali intercyzę, nie mogą kupić niczego wspólnie. Na telewizor lub pralkę mogą się zwyczajnie złożyć. Zakup mieszkania, samochodu albo działki wymaga już jednak spisania umowy, w której małżonkowie stają się udziałowcami, a ich udział w przedmiocie zakupu określony jest procentowo. Może to być pół na pół, ale udziały mogą być wyznaczone także w dowolnie inny sposób – np. 30 do 70 proc. Ważne jest przy tym, że każde z małżonków może bez zgody drugiego swobodnie dysponować (np. sprzedać) własnym udziałem w rzeczy wspólnej. W razie rozwodu jedno powinno spłacić udziały drugiego w rzeczy, która przy nim pozostaje.
Rozdzielność majątkową z zasady wprowadza się na drodze umowy zawartej przed notariuszem, a umowa wymaga zgody obojga małżonków. Nie można wprowadzić rozdzielności na podstawie żądania tylko jednego z nich. Jedynie wyjątkowo można domagać się ustanowienia rozdzielności majątkowej przez sąd, ale wniosek trzeba uzasadnić naprawdę ważnymi powodami.
Mogą nimi być trwonienie majątku wspólnego na skutek hulaszczego trybu życia, alkoholizm lub rażąca niegospodarność. Za ważny powód może być też uznane uchylanie się od pomnażania majątku wspólnego albo uniemożliwianie małżonkowi korzystania ze wspólnych dóbr. O sądowe wprowadzenie rozdzielności można też wystąpić, gdy małżonkowie żyją w separacji lub jedno z nich ma uzasadniony powód, by domagać się rozwodu. Nie można – jeśli jedno z nich podupadnie na zdrowiu i z tego powodu nie zarabia pieniędzy.
Uwaga! Małżonkowie (lub przyszli małżonkowie) mogą zawrzeć umowę o rozdzielności majątkowej z wyrównaniem doroków. Póki małżeństwo trwa, nie niesie ona innych skutków niż zwykła intercyza. Jest jednak dobrym zabezpieczenie strony słabszej ekonomicznie na wypadek rozwodu. Jeśli małżeństwo ustanie, małżonek, którego dochody były mniejsze (bo wychowywał dzieci, chorował przewlekle), może żądać wyrównania dorobków, czyli przekazania pewnej kwoty lub pewnych dóbr. Wyrównania dorobków można także dochodzić przed sądem.
OPINIA EKSPERTA
Intercyza to inaczej umowa majątkowa małżeńska. Jej zasady zostały uregulowane w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Samo pojęcie „intercyza” nie funkcjonuje bowiem w języku prawnym. Powszechnie błędnie przyjmuje się, że jest to rodzaj umowy przedślubnej. Intercyzę można jednak zawrzeć zarówno przed ślubem, jak i w trakcie trwania małżeństwa.
Na mocy intercyzy partnerzy mogą wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków. Warto w tym miejscu podkreślić, że prawo nie zezwala na ustanawianie innych rodzajów ustrojów majątkowych w intercyzie niż te, które zostały wymienione w rozdziale II k.r.o.
Aby intercyza była ważna, powinna zostać zawarta za zgodą obu stron w formie aktu notarialnego. Koszty zawarcia intercyzy przed ślubem są znacznie niższe od kosztów jej zawarcia po ślubie. Za tą podpisaną przed ślubem opłata jest stała i wynosi ok. 550 zł (taksa notarialna + podatek VAT), natomiast koszt przygotowania i zawarcia intercyzy po ślubie zależy od wartości i rodzaju majątku małżonków.
Intercyzę zawiera się najczęściej w celu ochrony majątku odrębnego każdego z partnerów. Bardzo często spotykane jest stosowanie intercyzy w firmach rodzinnych, kiedy to członkowie rodziny zawierają związki małżeńskie z osobami, które nie były wcześniej zaangażowane w działalność firmy.
Intercyza w dużym stopniu stwarza możliwość ochrony swojego dorobku, ale też wprowadza pewne ograniczenia i niebezpieczeństwa, z którymi trzeba się liczyć. Małżonkowie, którzy zawarli intercyzę, nie mogą się chociażby wspólnie rozliczać przed urzędem skarbowym. Poza tym wielu małżonków, decydując się na intercyzę, dąży do tego, aby uniknąć poniesienia odpowiedzialności za ewentualne długi małżonka prowadzącego działalność gospodarczą. Jednak intercyza nie zapewnia całkowitej ochrony przed roszczeniami wierzycieli. Oznacza to, że współmałżonek może powołać się wobec kontrahenta na zawartą intercyzę tylko wtedy, gdy o jej istnieniu został powiadomiony w momencie zawarcia umowy. Prawo nakłada na osoby prowadzące działalność gospodarczą i wspólników spółek prawa handlowego obowiązek ujawnienia informacji o istnieniu lub ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej. Intercyza może być także w każdym czasie zmieniona lub rozwiązana.
Podstawa prawna
Art. 31, art. 47 par. 1, art. 47 par. 2, art. 51–54 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 788).