Głównymi zadaniami pracownika socjalnego jest świadczenie pomocy społecznej i kwalifikowanie osób, które jej potrzebują. Udzielanie rad i informacji zgodnie z etyką zawodową. Poradnictwo w sytuacjach kryzysowych. By profesjonalnie zajmować się potrzebującymi, którzy często potrzebują kompleksowej pomocy trzeba posiadać odpowiednie kompetencje. Dlatego ustawodawca jest bardzo wymagający w stosunku do kandydatów.
Podstawowym wymaganiem jest odpowiednie wykształcenie. Art. 116 ustawy o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013r., poz. 182 z zm. – dalej ustawa) stanowi, że jedynie osoby, które:
• posiadają dyplom ukończenia kolegium pracowników służb społecznych;
• ukończyły studia wyższe na kierunku praca socjalna;
• do dnia 31 grudnia 2013 r. ukończyły studia wyższe o specjalności przygotowującej do zawodu pracownika socjalnego na jednym z kierunków:
- pedagogika,
- pedagogika specjalna,
- politologia,
- polityka społeczna,
- psychologia,
- socjologia,
- nauki o rodzinie
mogą ubiegać się o zatrudnienie w pomocy społecznej.
W omawianej profesji przyznawane są specjalizacje. Uprawnienia do ich nadawania mają odpowiednie Komisje, odpowiedzialne także za przeprowadzenie egzaminów.