Obliczenie zachowku może sprawiać problemy. Sprawy komplikują się, gdy do kręgu spadkobierców ustawowych należą osoby, które nie mogą otrzymać spadku z ustawy, lub takie, które w ostatnich latach przed śmiercią partnera otrzymywały od niego darowizny różnego rodzaju i o różnej wartości.

Przy obliczaniu udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczania zachowku uwzględnia się spadkobierców niegodnych i tych, którzy spadek odrzucili, natomiast nie wlicza się do spadkobierców osób, które zostały wydziedziczone w testamencie lub w drodze umowy ze spadkodawcą zrzekły się dziedziczenia. Przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę. Ustalanie wartości darowizn i zapisów windykacyjnych doliczanych do spadku może mieć zasadnicze znaczenie dla wysokości zachowku.

Artykuł 995 k.c. wprowadza zasadę, że wartość przedmiotu darowizny oblicza się nie według stanu z chwili jej dokonania (moment wydania przedmiotu darowizny), a według cen z chwili ustalania zachowku. Z kolei wartość przedmiotu zapisu windykacyjnego oblicza się według stanu z chwili otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy), a według cen z chwili ustalania zachowku.

Oznacza to, że należy brać przykładowo pod uwagę, ile przedmiot darowizny (mieszkanie, samochód) jest warty w dniu obliczania zachowku, ale przy założeniu, że jest w stanie, w którym był w czasie dokonywania darowizny. Przyjęcie takiej zasady chroni uprawnionych do zachowku przed skutkami zmniejszenia wartości przedmiotu darowizny czy zapisu windykacyjnego na skutek upływu czasu.

Co to jest zachowek
Co to jest zachowek

Zobacz również

Co warto wiedzieć

Przy obliczaniu zachowku stosuje się następujące zasady:

  • od spadku nie odejmuje się zapisów zwykłych i poleceń;
  • do spadku dolicza się darowizny uczynione przez spadkodawcę za jego życia oraz zapisy windykacyjne,
  • do spadku nie zalicza się drobnych darowizn, zwyczajowo przyjętych w danych środowiskach;
  • do spadku nie zalicza się dokonanych przed więcej niż 10 laty (licząc wstecz od daty śmierci spadkodawcy) darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku;
  • przy obliczaniu zachowku należnego zstępnemu (dziecku, wnukowi) nie dolicza się do spadku darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych. Nie dotyczy to jednak przypadku, gdy darowizna została uczyniona na mniej niż 300 dni przed urodzeniem się zstępnego;
  • przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi nie dolicza się do spadku darowizn, które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa.
Więcej na ten temat przeczytasz w książce „Darowizny, spadki, testamenty”