Wyzwania rynku oraz liczebność warszawskiej palestry przemawiają za powołaniem w ramach jednej z komisji ORA wyspecjalizowanych zespołów tematycznych, w których, na zasadzie dobrowolności i otwartości, skupiać mogliby się adwokaci zainteresowani daną dziedziną prawa - pisze mec. Kamil Szmid.
Zgromadzenie Izby Adwokackiej w Warszawie ujawniło zasadniczy spór o rozumienie samorządności. Spór o wysokość składki wyniknął m.in. z różnego pojmowania zakresu zadań jakie samorząd powinien realizować ze wspólnego budżetu izby. W sporze tym występuje jednak szereg nieporozumień. Mogą one wynikać z niezrozumienia zadań adwokatury, a te zostały przez ustawodawcę zakreślone bardzo szeroko.
Zgodnie z art. 1 ustawy - Prawo o adwokaturze, adwokatura powołana jest do udzielania pomocy prawnej, współdziałania w ochronie praw i wolności obywatelskich oraz w kształtowaniu i stosowaniu prawa. W celu realizacji misji Adwokatury ustawodawca wyznaczył w art. 3 ustawy następujące zadania samorządowi palestry: tworzenie warunków do wykonywania ustawowych zadań adwokatury, reprezentowanie adwokatury i ochrona jej praw, sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem przepisów o wykonywaniu zawodu adwokata, doskonalenie zawodowe adwokatów i kształcenie aplikantów adwokackich, ustalanie i krzewienie zasad etyki zawodowej oraz dbałość o ich przestrzeganie, sprawowanie zarządu majątkiem samorządu adwokackiego i rozporządzanie nim. Ustawodawca nie przewidział żadnej hierarchii wyżej wymienionych zadań, jednakże wydaje się, że podstawowym zadaniem jest „tworzenie warunków do wykonywania ustawowych zadań adwokatury”, a więc przede wszystkim do wymienionego w art. 1 i art. 4 ustawy „świadczenia pomocy prawnej”.
Zadania te realizowane są przez różne organy adwokatury, niemniej jednak z uwagi na domniemanie kompetencji ustanowione w art. 44 ust. 1 ustawy, to przede wszystkim na okręgowych radach adwokackich spoczywa ciężar ich wypełnienia. Dokonując oceny zakresu zadań jakie winna organizować ORA, nie sposób pominąć faktu, że ustawa została napisana w 1982 r., kiedy liczebność choćby Izby Adwokackiej w Warszawie liczona była w setkach. Dla porównania, obecnie nasza izba liczy prawie 6700 członków, w tym ponad 3000 adwokatów czynnie wykonujących zawód. Zarządzanie sprawami izby przypomina administrowanie dużą spółką akcyjną albo małą gminą. Rodzi się więc pytanie jak ORA ma „tworzyć warunki do wykonywania ustawowych zadań adwokatury” a więc po prostu – wykonywania zawodu adwokata?
Moim zdaniem właściwe osiągnięcie ww. celów będzie możliwe tylko przy wsparciu wyspecjalizowanych komórek w ramach okręgowych rad adwokackich, które właściwie będą identyfikować potrzeby adwokatów wykonujących na co dzień praktykę prawniczą. Wyzwania rynku oraz liczebność warszawskiej palestry przemawiają za powołaniem w ramach jednej z komisji wyspecjalizowanych zespołów tematycznych (sekcji, podkomisji), w których, na zasadzie dobrowolności i otwartości, skupiać mogliby się adwokaci zainteresowani daną dziedziną prawa. Ten model funkcjonowania samorządu jest charakterystyczny szczególnie dla izb o dużej liczebności, choćby w New York Bar Association, New York City Bar Association, American Bar Association („sections”), International Bar Association („committees”, „legal practice division”) czy Paryskiej Izbie Adwokackiej („commissions thematiques”). Tytułem przykładu wyodrębnia się więc sekcje Praktyki Prawa Administracyjnego, Konkurencji, Prawa Handlowego, Prawa Karnego, Rozwiązywania Sporów, Arbitrażu i Mediacji, Prawa Środowiska, Prawa Energetycznego i Zasobów Naturalnych, Prawa Rodzinnego, Prawa Medycznego, Praw Człowieka, Prawa Własności Intelektualnej, Prawa Pracy, Nieruchomości, Prawa Upadłościowego itd. Wszystkie ww. organizacje charakteryzują się znaczną liczbą członków. Przynależność i praca w sekcjach oparte są o zasady transparentności, dobrowolności oraz podporządkowania (tu afiliacji przy ORA). Poszczególni adwokaci mogą dołączyć do komisji/sekcji w zależności od ich obszarów zainteresowań i praktyki, w efekcie korzystać z możliwości komunikowania się z kolegami wyspecjalizowanymi w tej samej dziedzinie, co pozwala właściwie identyfikować wspólne potrzeby adwokatów, zajmujących się wybraną dziedziną prawa („networking”). Będąc członkiem takiej komisji, adwokaci mogą uczestniczyć w spotkaniach grupy, opracowywać plany i strategie, zajmować stanowisko w wybranych istotnych dla danej dziedziny kwestiach. Mogą również organizować lub współorganizować konferencje branżowe lub spotkania z przedstawicielami branży - potencjalnymi klientami. Sekcje mogłyby publikować na stronach ORA stosowne informacje i artykuły, a także kolportować informacje w formie e-biuletynów.
W ramach sekcji młodzi adwokaci, rozpoczynający karierę zawodową, mogliby korzystać z możliwości spotkania i dyskusji z bardziej doświadczonymi prawnikami, specjalistami w wybranych dziedzinach. Oferta ta byłaby adresowana również do aplikantów adwokackich. Nie jest wykluczone, aby członkostwo w takich sekcjach, na zasadach członka niegłosującego, przyznane zostało także przyszłym adeptom prawa lub innym profesjonalistom. W ten sposób zorganizowane jest to właśnie w samorządzie NYCBA, w której wyodrębnia się kategorię członka-niegłosującego ("adjunct member").
Sekcje wspierałyby adwokatów w promowaniu zawodu na różnych forach, konferencjach lub seminariach, tak krajowych, unijnych jak i międzynarodowych. Warszawska Izba Adwokacka dysponuje ogromnym kapitałem intelektualnym, który nie jest w pełni wykorzystywany dla realizacji celów określonych w ustawie. W ten sposób adwokaci uzyskaliby istotne narzędzie do skutecznej konkurencji na rynku z innymi zawodami prawniczymi.
W efekcie stworzony zostałby znaczący think-tank, będący istotnym uzupełnieniem dla działalności ORA i NRA oraz różnego rodzaju fundacji czy instytutów. Odbiorcą tego typu działalności byłoby państwo, albowiem sekcje oddolnie oddziaływałyby na tworzenie najefektywniejszych strategii modernizacji systemu prawnego w Polsce. Sekcje w większej mierze pozwalałyby realizować się adwokatom w zakresie opracowywania projektów aktów prawnych, a więc zgodnie z art. 4 ustawy.
Niewątpliwie stworzenie powyższego systemu byłoby znaczącym wyzwaniem dla ORA Warszawa. Niemniej jednak można już obecnie wskazać kilka pozytywnych przykładów działania komisji tematycznych przy innych okręgowych radach adwokackich, takich jak Komisja Praw Człowieka przy ORA Kraków, Komisja Praw Człowieka przy ORA Poznań czy Komisja Parlamentarno-Prawna przy ORA w Łodzi. W ramach ORA Warszawa działa już Komisja Badań i Rozwoju, jednakże, podobnie jak żadna z powyższych, nie posiada ona wyodrębnionych sekcji tematycznych, a możliwość uzyskania członkostwa nie ma charakteru powszechnego, co jest wadą tego typu rozwiązania.
W świecie, w którym liczebność adwokatów powoduje coraz mniejsze zainteresowanie życiem izby, wydaje się, że powyższa propozycja może być poważnym bodźcem dla warszawskiego samorządu. Wymaga też zaproponowania odpowiedniego systemu finansowania, być może dodatkowej (fakultatywnej) składki członkowskiej umożliwiającej pokrycie kosztów funkcjonowania sekcji. Nie są to jednak koszty tak znaczące, aby nie były warte ich poniesienia.