Wniosek o upadłość może złożyć w sądzie także wierzyciel hipoteczny dłużnika, nawet jeśli nie jest jego wierzycielem osobistym, a więc nie ma innych roszczeń poza wpisaną do księgi wieczystej hipoteką – uchwalił Sąd Najwyższy.
Sprawa dotyczyła firmy B., która została postawiona w stan upadłości likwidacyjnej na skutek wniosku złożonego przez jej wierzyciela – niemiecką spółkę D. Spółka D. była wierzycielem hipotecznym upadłej firmy, a kwota długu hipotecznego wynosiła ponad 75,4 mln euro. Tak wysoki dług upoważniał do wszczęcia postępowania upadłościowego. Zgodnie bowiem z art. 11 ust. 2 prawa upadłościowego i naprawczego (Dz.U. 2003 nr 60 poz. 535 ze zm.) dłużnik będący osobą prawną staje się niewypłacalny także w sytuacji, gdy mimo bieżącego spłacania długów, łączna kwota jego zobowiązań przekroczy wartość majątku.
Problem polegał jednak na tym, że niemiecka spółka D. była jedynie hipotecznym wierzycielem firmy B. Poza obciążoną hipoteką zadłużona firma nie miała żadnych innych zobowiązań wobec tej spółki. Dlatego firma B., odwołując się od postanowienia sądu I instancji ogłaszającego jej upadłość likwidacyjną, podniosła brak legitymacji procesowej spółki D. Firma twierdziła, że spółka D. nie miała prawa złożyć do sądu wniosku o upadłość, skoro była tylko wierzycielem hipotecznym, a nie osobistym. Zdaniem odwołującej się firmy prawo do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości nie przysługuje zaś podmiotowi, który jest jedynie uprawniony z tytułu zabezpieczenia rzeczowego cudzego długu w postaci hipoteki. Hipoteka jest jedynie ograniczonym prawem rzeczowym i dysponujący tylko nią wierzyciel nie może dokonywać czynności tak znacząco wpływających na byt prawny firmy.
Rozpoznający zażalenie na postanowienie o upadłości sąd II instancji uznał, że w sprawie istnieje zasadniczy problem prawny, sprowadzający się do pytania – czy wierzycielem uprawnionym do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, zgodnie z art. 20 ust. 1 prawa upadłościowego i naprawczego jest również wierzyciel rzeczowy, który nie posiada względem dłużnika żadnego roszczenia osobistego, a jedynie dysponuje ograniczonym prawem rzeczowym tj. hipoteką na nieruchomości stanowiącej własność dłużnika. Sąd zadał więc to pytanie Sądowi Najwyższemu.
Obradując w składzie trzech sędziów, SN wydał w odpowiedzi uchwałę, w której uznał prawo wierzyciela hipotecznego, niebędącego wierzycielem osobistym dłużnika, do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie jego upadłości. Tym samym uznał, że spółka D. miała legitymację do wniesienia o orzeczenie upadłości firmy B.
ORZECZNICTWO
Uchwała Sądu Najwyższego, sygn. akt III CZP 23/14.