Rzecznik praw obywatelskich zgłosił uwagi do projektowanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości zmian w ustawie o kuratorach sądowych. Zwrócił uwagę na potrzebę doprecyzowania postępowania kwalifikacyjnego na aplikację kuratorską, które łączy się z zatrudnianiem aplikantów kuratorskich.
RPO apeluje też o uregulowanie obowiązku uzasadniania decyzji o odwołaniu z funkcji kuratora sądowego. Zarówno obecnie obowiązujące przepisy, jak i projekt założeń projektu nowelizacji nie przewidują takiego wymogu. Zainteresowani uważają to za krzywdzące, bo stan prawny powoduje, że odwołany kurator nie ma prawa weryfikacji tej decyzji w ramach kontroli instancyjnej.
Legislatorzy w projekcie założeń zwrócili uwagę na konieczność podniesienia standardów wymagań wobec kandydatów do pełnienia funkcji kuratora społecznego oraz modyfikację zasad powoływania, odwoływania oraz zawieszania ich. Zaproponowali rozszerzenie katalogu przesłanek, które musi spełnić kandydat, m.in. o niekaralność, nieposzlakowaną opinię oraz czystą kartę, jeśli chodzi o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego. Projektodawcy chcą też zamknąć dostęp do tych funkcji dla czynnych funkcjonariuszy policji lub Służby Więziennej.
Myślałeś, że jesteś ojcem? Nic z tego, państwo wie lepiej >>
Ale najwięcej emocji budzą zapisy o odwołaniu kuratora z funkcji. W myśl nowych przepisów prezes sądu mógłby to robić z własnej inicjatywy (dziś tylko na wniosek kierownika zespołu kuratorów). Dodano też nową przesłankę odwołania kuratora społecznego – osiągnięcie 67. roku życia. Tymczasem na podstawie obecnego brzmienia ustawy o kuratorach sądowych (Dz.U. z 2011 r. nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) prezes obligatoryjnie odwołuje kuratora, który złożył prośbę o zwolnienie lub przestał odpowiadać warunkom wskazanym w ustawie. Fakultatywnie może go jednak odwołać, gdy nienależycie wypełnia powierzoną funkcję lub wymagają tego względy organizacyjne. Ocena przesłanek zwolnienia należy wyłącznie do prezesa sądu i jego swobodnego uznania w tym względzie. I przygotowywana nowelizacja nie zmieni tej zasady.
Emocje wokół tej sprawy będą zapewne rosnąć, bo czeka nas ograniczanie liczby kuratorów społecznych. Wszystko dlatego że coraz mniej stosowanych jest przez sądy środków probacji na rzecz kar wolnościowych: grzywien i kar ograniczenia wolności.

148,2 mln zł: wydatki na kuratelę społeczną w 2013 r.

136,6 mln zł: wydatki na kuratelę społeczną w 2012 r. (dane z Ministerstwa Sprawiedliwości)