Lokatorzy i właściciele mieszkań mogą ubiegać się o gminny dodatek do opłat czynszowych. Na dofinansowanie do kosztów utrzymania mieszkania mogą liczyć tylko najubożsi mieszkańcy gmin i miast. Warunki przyznawania pomocy określa ustawa o dodatkach mieszkaniowych.
Wymienia ona pięć kategorii osób, które mogą ubiegać się o gminne dopłaty do czynszu. W pierwszej kolejności przysługuje on najemcom oraz podnajemcom lokali mieszkalnych. Nie ma przy tym znaczenia, kto jest właścicielem nieruchomości. Może to być zarówno kamienicznik, gmina, zakład pracy, jak i osoba prywatna wynajmująca swoje mieszkanie na wolnym rynku.
O pomoc mogą ubiegać się również spółdzielcy, którym przysługują mieszkania lokatorskie i spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. Trzecią kategorią beneficjentów są osoby mieszkające w lokalach znajdujących się w budynkach stanowiących ich własność i właściciele samodzielnych lokali mieszkalnych.
Oprócz wspomnianych wyżej osób o dodatek mieszkaniowy może wnioskować praktycznie każdy, kto ponosi wydatki w związku z zajmowaniem lokalu mieszkalnego i ma do niego jakikolwiek inny tytuł prawny (np. użyczenia), a nawet nie posiada żadnego tytułu do lokum, w którym aktualnie przebywa. Chodzi o osoby oczekujące na lokal zamienny albo socjalny. W praktyce o dodatek mogą starać się więc nawet rodziny z prawomocnymi wyrokami eksmisyjnymi. Niezależnie od ilości podstaw, które uprawniają wnioskodawcę do uzyskania dofinansowania, można otrzymać tylko jeden dodatek mieszkaniowy.
Kryterium dochodowe
Dodatki mieszkaniowe są formą wsparcia udzielanego przez gminę dla mieszkańców o najszczuplejszych budżetach. Przyznanie tej pomocy zależy przede wszystkim od miesięcznych dochodów wnioskodawcy oraz od powierzchni zajmowanego przez niego lokalu. Dodatek mieszkaniowy przyznawany jest na podstawie decyzji administracyjnej wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Decyzja powinna być wydana w ciągu miesiąca od dnia złożenia wniosku oraz doręczona wnioskodawcy i zarządcy lub osobie uprawnionej do pobierania należności za lokal mieszkalny. Pieniądze wypłacane są z budżetu gminy, na terenie której położony jest lokal.
Osoby, które starają się o przyznanie dodatku mieszkaniowego, mogą go uzyskać jedynie po spełnieniu określonych przez ustawę warunków. Pierwszym z nich jest uzyskanie odpowiedniego miesięcznego dochodu. Dodatek wypłacany jest jedynie wówczas, gdy średni miesięczny dochód w okresie trzech miesięcy poprzedzających datę złożenia wniosku o przyznanie wsparcia, przypadający na jednego członka gospodarstwa domowego, nie przekracza 175 proc. kwoty najniższej emerytury w gospodarstwie jednoosobowym (od 1 marca 2013 r. kwota najniższej emerytury wynosi 831,15 zł miesięcznie, a więc kwota ta wynosi 1454,51 zł) i 125 proc. tej kwoty w gospodarstwie wieloosobowym (1038,94 zł) obowiązującej w dniu złożenia wniosku.
Dodatek mieszkaniowy ma na celu pokrycie z funduszy publicznych części kosztów utrzymania mieszkania, jakie obowiązana jest ponosić osoba uprawniona do otrzymania takiego dodatku. Jego przyznanie stanowi formę zwolnienia wnioskodawcy z obowiązku ponoszenia oznaczonej kwotowo części kosztów utrzymania zajmowanego mieszkania. Wsparcie ma charakter częściowy i nie pokrywa w całości wydatków na mieszkanie osoby uprawnionej do wszystkich obciążeń związanych z zaspokojeniem potrzeb mieszkaniowych i pokrycia całości wydatków na ten cel.
Liczy się metraż lokalu
Przyznanie i wysokość dodatku uzależnione jest nie tylko od dochodów osiąganych przez wnioskodawcę, ale i od wielkości nieruchomości. Przysługuje tylko wtedy, gdy powierzchnia użytkowa lokalu nie przekracza powierzchni normatywnej (czyli określonej w ustawie) o więcej niż 30 proc. albo 50 proc. (w drugim przypadku udział powierzchni pokoi i kuchni w powierzchni użytkowej tego lokalu nie może przekraczać 60 proc.). Wielkości normatywnej powierzchni użytkowej lokalu znajdują się w ustawie o dodatkach mieszkaniowych. W przeliczeniu na liczbę członków gospodarstwa nie może przekraczać 35 mkw. dla jednej osoby. Przy czterech osobach będzie to 55 mkw., sześciu – 70 mkw., a w przypadku kolejnych osób powierzchnia będzie wzrastała każdorazowo o 5 mkw.
Wysokość dodatku stanowi różnicę między wydatkami ponoszonymi na lokal – ich rodzaje są wymienione w art. 6 ust. 3–6 ustawy o dodatkach mieszkaniowych, m.in. czynsz, opłaty eksploatacyjne, opłaty za wodę i wywóz nieczystości – przypadającymi na normatywną powierzchnię użytkową lokalu, a kwotą stanowiącą wydatki poniesione przez osobę otrzymującą dodatek.
Wydatkami poniesionymi przez osobę ubiegającą się o dodatek mieszkaniowy są świadczenia okresowe ponoszone przez gospodarstwo domowe w związku z zajmowaniem lokalu mieszkalnego. Są to m.in.:
- czynsz,
- opłaty związane z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na lokale mieszkalne w spółdzielni mieszkaniowej,
- zaliczki na koszty zarządu nieruchomością wspólną,
- odszkodowanie za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego,
- opłaty za energię cieplną, wodę, odbiór nieczystości stałych i płynnych,
- wydatek stanowiący podstawę obliczania ryczałtu na zakup opału.
Do wydatków tych z kolei nie zaliczają się koszty ubezpieczeń, podatku od nieruchomości, opłat za wieczyste użytkowanie gruntów, opłat za gaz przewodowy, energię elektryczną, dostarczane do lokalu mieszkalnego (domu jednorodzinnego) na cele bytowe.
Złożenie wniosku
W celu otrzymania dodatku należy wypełnić wniosek, którego wzór określa rozporządzenie Rady Ministrów z 28 grudnia 2001 r. w sprawie dodatków mieszkaniowych. Można go również pobrać z właściwego dla miejsca zamieszkania urzędu gminy lub ośrodka pomocy społecznej.
We wniosku należy wpisać m.in. takie informacje, jak adres zamieszkania, nazwę i siedzibę zarządcy domu, tytuł prawny do zajmowanego lokalu oraz jego powierzchnię. Powinien on określać liczbę osób w gospodarstwie domowym, a także kwoty wydatków na mieszkanie za ostatni miesiąc.
Poza odpowiednio wypełnionym formularzem w gminie trzeba przedstawić również informację o uzyskiwanych miesięcznych dochodach. Niezłożenie takiego oświadczenia jest podstawą do wydania decyzji o odmowie przyznania dodatku mieszkaniowego. Należy pamiętać, że dokumenty potwierdzające wysokość dochodów wykazanych w deklaracji o dochodach gospodarstwa domowego wnioskodawca ma obowiązek przechowywać przez trzy lata od dnia wydania decyzji o przyznaniu dodatku mieszkaniowego.
Odmowa wypłaty dodatku
Gmina musi odmówić przyznania pomocy, jeżeli wyniki przeprowadzonego wywiadu środowiskowego wykażą, że występuje rażąca dysproporcja pomiędzy niskimi dochodami wykazanymi w złożonej deklaracji a faktycznym stanem majątkowym wnioskodawcy, wskazującym, że jest on w stanie uiszczać wydatki związane z zajmowaniem lokalu mieszkalnego (domu jednorodzinnego), wykorzystując własne środki i posiadane zasoby majątkowe.
Podstawą odmowy może być również ustalenie, że faktyczna liczba wspólnie stale zamieszkujących i gospodarujących z wnioskodawcą jest mniejsza niż wykazana w deklaracji. Dodatku mieszkaniowego nie przyznaje się, jeżeli jego kwota byłaby niższa niż 2 proc. kwoty najniższej emerytury w dniu wydania decyzji (obecnie 16,62 zł).
Przyznanie wsparcia pociąga za sobą również obowiązki po stronie osoby uprawnionej. Jej podstawowym obowiązkiem jest opłacanie na bieżąco należności za lokal. Jeżeli nie są one wpłacane regularnie, to wypłata dodatku jest wstrzymywana przez gminę do czasu pokrycia zaległości. Podmiot pobierający należności za lokale mieszkalne, czyli np. właściciel mieszkania, zarządca nieruchomości lub spółdzielnia mieszkaniowa, ma obowiązek niezwłocznego zawiadomienia organu przyznającego dodatek mieszkaniowy o wystąpieniu zaległości w opłacaniu czynszu obejmujących pełne dwa miesiące. W razie niedopełnienia tego obowiązku podmiot ten będzie miał obowiązek zwrócenia organowi przyznającemu dodatek mieszkaniowy kwoty dodatków wypłaconych za miesiące, w których występowały zaległości w opłatach.

Etapy przyznawania dodatku mieszkaniowego

1. Wniosek

Składa się w urzędzie gminy, miasta, miejskim ośrodku pomocy społecznej.

2. Termin wydania decyzji
Decyzja w sprawie dodatku powinna zapaść w ciągu miesiąca.

3. Wypłata
Dodatki są przyznawane na sześć miesięcy i wpłacane na konto zarządcy nieruchomości.

Przykłady

1 W jaki sposób można złożyć odwołanie od niekorzystnej decyzji

Pani Michalina złożyła wniosek o przyznanie dodatku mieszkaniowego, jednak wójt wydał w jej sprawie decyzję odmowną. W uzasadnieniu podał, że przeprowadzający wywiad środowiskowy pracownik urzędu zauważył rażącą dysproporcję pomiędzy niskimi dochodami wykazanymi przez nią w deklaracji, a faktycznym stanem majątkowym. Właścicielka nie zgodziła się z tą oceną i odwołała się od decyzji wójta w ustawowym terminie 14 dni od daty otrzymania decyzji. Odwołanie rozpoznało samorządowe kolegium odwoławcze, które uwzględniło argumenty podane przez kobietę. Stwierdziło, że wójt mógłby odmówić przyznania pomocy, jeżeli wyniki przeprowadzonego wywiadu środowiskowego wykażą, że rzeczywiście występuje rażąca dysproporcja między niskimi dochodami, a stanem majątkowym. Tymczasem skarżąca utrzymuje się z wynoszącej 700 zł emerytury, nie posiada żadnego majątku, mieszka w skromnie urządzonym mieszkaniu, a jej wydatki na leki i utrzymanie sięgają do 600 zł miesięcznie.

2 Jakie dokumenty będą potrzebne przy złożeniu wniosku

Pan Zygmunt jest właścicielem domu jednorodzinnego i zamierza ubiegać się o dodatek mieszkaniowy. Udał się więc do urzędu gminy, gdzie otrzymał formularz wniosku do wypełnienia i dowiedział się, że oprócz złożonych przez niego deklaracji musi dołączyć do niego wiele dokumentów. Właściciel domu jednorodzinnego jest obowiązany dołączyć do wniosku dokumenty albo oświadczenie o wielkości powierzchni użytkowej, w tym łącznej powierzchni pokoi i kuchni, oraz o wyposażeniu technicznym domu. Oświadczenie składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Ponadto powinien zebrać także rachunki dotyczące wydatków na utrzymanie domu. Poza odpowiednio wypełnionym formularzem o dodatek mieszkaniowy gminie trzeba przedstawić również informację o uzyskiwanych miesięcznych dochodach. Osoba ubiegająca się o pomoc wypełnia deklarację o dochodach za ostatnie trzy miesiące, sprzed daty złożenia wniosku.

Wyliczenie dodatku mieszkaniowego w gospodarstwie 1-osobowym

Powierzchnia użytkowa mieszkania własnościowego – 42 m.kw., instalacje centralnego ogrzewania, centralnej ciepłej wody, gazowa

Dochód – 900 zł

Wydatki (koszty zarządu nieruchomością wspólną, c.o., ccw, zimna woda, ścieki, śmieci) – 275,40 zł

Przeliczenie wydatków na powierzchnię normatywną, tj. 275,40 zł : 42 m.kw. x 35 m.kw. = 229,50 zł

Dodatek mieszkaniowy, tj. 229,50 (wydatki) – 135,00 zł (15 proc. dochodów) = 94,50 zł

źródło: www.bip.krakow.pl

Podstawa prawna
Ustawa z 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz.U. nr 71, poz. 734 z późn. zm.). Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 grudnia 2001 r. w sprawie dodatków mieszkaniowych (Dz.U. nr 156, poz. 1817 z późn. zm.).