Uchylający się opiekun, który ukrywa swoje dochody i majątek, może trafić do Krajowego Rejestru Długów i stracić prawo jazdy. Dłużnik może również zostać skazany na karę więzienia.
Czy wójt od razu powinien wystąpić do prokuratora
Złożyłam wniosek do wójta w związku z tym, że moje dzieci nie dostają alimentów od ojca. Czy gmina nie powinna niezwłocznie złożyć zawiadomienie do prokuratora o popełnieniu przestępstwa przez mojego męża?
Przepisy w pierwszej kolejności zobowiązują wójta do dokładnego zbadania sytuacji dłużnika. Przed złożeniem zawiadomienia do prokuratury musi on najpierw wszcząć postępowanie administracyjne dotyczące uznania dłużnika za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych. Decyzji o uznaniu za uchylającego się nie można wydawać wobec osoby, która przez ostatnie sześć miesięcy płaciła przynajmniej połowę bieżąco ustalonych alimentów. Na uchylenie się od dodatkowych sankcji nie pozwala więc zapłata symbolicznej kwoty. Od decyzji wójta o uznaniu dłużnika za uchylającego się od alimentacji służy odwołanie do samorządowego kolegium odwoławczego. Dopiero gdy decyzja o uznaniu dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań stanie się ostateczna, wójt będzie zobowiązany do złożenia wniosku o ściganie za przestępstwo z art. 209 kodeksu karnego.
Odpowiedzialności za przestępstwo niealimentacji, określone w art. 209 par. 1 kodeksu karnego, podlega każdy, kto uporczywie uchyla się od wykonania ciążącego na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądowego obowiązku opieki przez niełożenie na utrzymanie osoby najbliższej lub innej. Jednocześnie musi swoim zachowaniem narażać ją na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Przestępstwo to jest ścigane również na wniosek pokrzywdzonego, a więc może złożyć go także przedstawiciel ustawowy dzieci uprawnionych do otrzymywania alimentów.
Podstawa prawna
Art. 5 ust 3a i 3b ustawy z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (t.j. Dz.U. 2012 r., poz. 1228 z późn. zm.).
Czy umorzenie dochodzenia było uzasadnione
Burmistrz skierował przeciwko ojcu moich dzieci zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa w związku z niepłaceniem przez niego alimentów. Zostałam wezwana wraz z dziećmi na przesłuchanie na policję. Odmówiliśmy jednak składania zeznań. Wkrótce postępowanie zostało umorzone z uwagi na brak danych dostatecznie uzasadniających popełnienie przestępstwa. Czy jest to dopuszczalne?
Do realizacji występku, o którym mowa w przepisie art. 209 par. 1 kodeksu karnego, niezbędne jest m.in. niebudzące wątpliwości wykazanie, iż w wyniku zaniechania, rozumianego jako uporczywe uchylanie się przez sprawcę od obowiązku łożenia na utrzymanie osoby najbliższej, pokrzywdzony został narażony na niemożność zaspokojenia podstawowych (a nie wszystkich) potrzeb życiowych. Oznacza to, że w sytuacji zaspokojenia w inny sposób pokrzywdzonemu potrzeb, zarówno fizycznych, jak i duchowych, o których mowa wyżej, brak jest podstaw do penalizacji zachowania sprawcy nawet wówczas, gdy ten uporczywie uchylał się od alimentacji. Możliwa jest wówczas jedynie odpowiedzialność cywilna (patrz: postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 12 stycznia 2005 r., sygn. akt II AKa 1/2005). Udowodnienie niemożności zaspokojenia podstawowych życiowych potrzeb często nie jest możliwie bez zaangażowania samych pokrzywdzonych i złożenia przez nich zeznań w tym zakresie. Z drugiej strony osoba najbliższa dla oskarżonego ma prawo odmówić zeznań w procesie karnym. Skorzystanie z tego uprawnienia przy braku innych źródeł dowodowych może jednak spowodować, że organy ścigania nie będą mogły zgromadzić wystarczających materiałów, by skierować przeciwko podejrzewanemu akt oskarżenia do sądu.
Podstawa prawna
Art. 182 par. 1 i 2 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 1997 r. nr 89, poz. 555 z późn. zm.).
Czy mogę zgłosić się do burmistrza
Mój były mąż nie płaci alimentów na dzieci od dwóch lat, czyli od kiedy przyznał je sąd. Sprawę skierowałam do komornika, ale nie udało mu się ściągnąć długu. Moje dzieci nie mają środków do życia. Czy mogę zgłosić się o pomoc do gminy?
Były mąż czytelniczki jest dłużnikiem alimentacyjnym, gdyż jest osobą zobowiązaną do alimentów na podstawie tytułu wykonawczego, przeciwko której prowadzona egzekucja okazała się bezskuteczna. W razie bezskuteczności egzekucji osoba uprawniona do alimentów może złożyć do swojego wójta, burmistrza lub prezydenta miasta wniosek o podjęcie działań wobec dłużnika. W takich sytuacjach osoby uprawnione mogą liczyć w pierwszej kolejności na pieniądze z funduszu alimentacyjnego. Wysokość kwot otrzymywanych z funduszu powinna być równa kwocie bieżąco ustalonych alimentów, jednakże nie może być wyższa niż 500 zł. Świadczenia przysługują osobie uprawnionej do ukończenia przez nią 18. roku życia. Okres ten ulega jednak wydłużeniu do 25. roku życia, jeżeli osoba uprawniona w dalszym ciągu się kształci, bądź też ulega wydłużeniu bezterminowo, jeśli wobec niej orzeczono o znacznym stopniu niepełnosprawności. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 725 zł.
Podstawa prawna
Art. 3, 9 i 10 ustawy z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz.U. 2012 r., poz. 1228 z późn. zm.).
Czy starosta może zatrzymać prawo jazdy
Mój ojciec ma spory majątek, a pomimo to nie płaci alimentów na mnie i moją siostrę. Wszystko jest zapisane na jego nową żonę. Komornik nie mógł więc nic wyegzekwować. Czy można w takiej sytuacji odebrać mu prawo jazdy?
Jest to możliwe, gdy w stosunku do dłużnika zostanie wydana prawomocna decyzja o uznaniu go za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych. Wszczęcie postępowania administracyjnego prowadzącego do jej wydania jest dopuszczalne, w przypadku gdy dłużnik uniemożliwia przeprowadzenie wywiadu alimentacyjnego. Podobnie jest, gdy odmawia złożenia oświadczenia majątkowego, zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotny albo poszukujący pracy lub bez uzasadnionej przyczyny nie zgadza się na przyjęcie propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, wykonywanie prac społecznie użytecznych, prac interwencyjnych, robót publicznych, prac na zasadach robót publicznych albo udziału w szkoleniu, stażu lub przygotowaniu zawodowym dorosłych. Na podstawie wniosku wójta i odpisu prawomocnej decyzji starosta wydaje decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy. Jego zwrot jest możliwy dopiero wtedy, gdy ustanie bezpośrednia przyczyna odebrania dokumentu – dłużnik podda się wywiadowi alimentacyjnemu albo przez ostatnie sześć miesięcy wywiąże się ze zobowiązań alimentacyjnych w kwocie nie niższej niż 50 proc. kwoty bieżąco ustalonych alimentów. Co oczywiste, prawo jazdy trafi do zalegającego z zapłatą alimentów rodzica, gdy ureguluje on swoje zobowiązania i nastąpi utrata statusu dłużnika alimentacyjnego.
Podstawa prawna
Art. 5 ust 3b, ust. 5–6 ustawy z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz.U. 2012 r., poz. 1228 z późn. zm.).
Czy można żądać podwyżki alimentów
Sąd oddalił pozew o podwyższenie alimentów tylko dlatego, że były mąż ma kilkudziesięciotysięczne zadłużenie wobec funduszu alimentacyjnego. Stwierdził tym samym, że podwyższenie alimentów od niego będzie równoznaczne z podwyższeniem alimentów od gminy. Czy sąd miał rację?
O możliwości podniesienia orzeczonych wcześniej świadczeń decyduje jedynie wzrost uzasadnionych potrzeb uprawnionego oraz istniejące możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego do płacenia alimentów. Obie te przesłanki należy brać pod uwagę łącznie. Sąd nie może odmówić podwyższenia alimentów, kierując się jedynie tym, że zobowiązany do płacenia alimentów jest dłużnikiem funduszu alimentacyjnego. Na możliwość podwyższenia świadczeń z funduszu alimentacyjnego wskazuje wyraźnie art. 29 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Zmiany wysokości wypłacanych świadczeń dokonuje się wtedy, gdy o podwyżce zadecyduje sąd rodzinny i do komornika sądowego prowadzącego postępowanie egzekucyjne przeciwko niepłacącemu ojcu wpłynie tytuł wykonawczy. Zdarza się jeszcze dzisiaj, że sądy kierują się orzecznictwem Sądu Najwyższego bazującym na starym stanie prawnym regulującym działanie funduszu alimentacyjnego przed jego zlikwidowaniem w 2004 r. Opierało się ono na ograniczonej odpowiedzialności podmiotów publicznych w sytuacji nieskutecznej egzekucji zaległych świadczeń alimentacyjnych.
Podstawa prawna
Art. 29 ustawy z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz.U. 2012 r., poz. 1228 z późn. zm.).
Art. 135 par. 1 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 788 z późn. zm.).
Czy mogę trafić na listę dłużników
Od pewnego czasu nie płacę alimentów na dziecko z powodu trudności finansowych. Jednak pobiera ono świadczenia z funduszu alimentacyjnego. Ostatnio dowiedziałem się, że mogę trafić w związku z tym do rejestru dłużników. Czy to prawda?
Jednym z pierwszych działań podejmowanych wobec dłużnika jest wywiad alimentacyjny. Ma on na celu ustalenie jego sytuacji rodzinnej, dochodowej i zawodowej, a także stanu zdrowia oraz przyczyn niełożenia na utrzymanie osoby uprawnionej. Urzędnicy odbierają od niego oświadczenie majątkowe oraz informują dłużnika o przekazaniu do biura informacji gospodarczej wiadomości o jego długu wobec funduszu alimentacyjnego w razie powstania zaległości za okres dłuższy niż sześć miesięcy. Po upływie tego czasu wójt, burmistrz lub prezydent miasta przekazuje do rejestru dłużników informację gospodarczą o zobowiązaniu lub zobowiązaniach dłużnika alimentacyjnego. Osoby wpisane na taką listę mogą mieć problemy z zaciągnięciem kredytów, pożyczek czy z zakupem towarów na raty, a np. operatorzy telekomunikacyjni na ogół odmawiają im sprzedania aparatów telefonicznych po cenach promocyjnych.
Podstawa prawna
Art. 4 i 8a ustawy z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz.U. 2012 r., poz. 1228 z późn. zm.).
