Protokół z przebiegu rozprawy w sprawie o wykroczenia również – jak w sprawach cywilnych – ma być utrwalany cyfrowo. Sporządzanie zapisu z takiej rozprawy z wykorzystaniem urządzenia rejestrującego dźwięk albo obraz i dźwięk przewiduje przygotowany przez resort sprawiedliwości projekt ustawy nowelizującej kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia.
Transkrypcja
Zapis audio-wideo zostanie podpisany przez protokolanta podpisem elektronicznym, który zagwarantuje identyfikację jego osoby oraz pozwoli rozpoznać wszystkie zmiany wprowadzane do protokołu.
W niektórych sprawach prezes sądu będzie miał jednak prawo zarządzić zrobienie transkrypcji odpowiedniej części nagrania i dołączenie jej do protokołu. Jedynie wówczas gdy ze względów technicznych nie będzie można skorzystać z zapisu elektronicznego, protokół ma być sporządzany wyłącznie w sposób tradycyjny: pisemnie.
Strony, obrońcy, pełnomocnicy i przedstawiciele ustawowi będą zapoznawali się z zapisem dźwięku i obrazu w siedzibie sądu, a obwiniony pozbawiony wolności – w administracji zakładu, w którym przebywa. Wskazani uczestnicy mogą też wystąpić o wydanie zapisu dźwięku z rozprawy na informatycznym nośniku danych, ale wówczas będą musieli dodatkowo zapłacić.
Wątpliwości
Utrwalanie rozprawy za pomocą zapisów elektronicznych w sprawach o wykroczenia budzi sporo wątpliwości wśród prawników.
– Czy opłaca się wydawać pieniądze na sprzęt do nagrywania rozpraw w sprawach o wykroczenia, skoro już dziś trwają one krótko i w protokole pisemnym można dokładnie opisać przeprowadzone czynności – zastanawia się Jacek Skała, wiceprzewodniczący Związku Zawodowego Prokuratorów.
Uważa, że wprowadzanie takich dodatkowych sposobów utrwalania przebiegu rozprawy jedynie skomplikuje jej przebieg. Byłoby uzasadnione tylko wówczas, gdyby zrezygnować z protokołu pisemnego.
Uzasadnienie pisemne pozwala uniknąć pomyłek, jakie mogą się zdarzyć w ustnym
Również sędzia Bartłomiej Przymusiński, rzecznik prasowy Stowarzyszenia Sędziów Iustitia, ocenia wprowadzenie elektroniki na salę rozpraw w sprawach o wykroczenia za przedwczesne. Jego zdaniem należy najpierw zlikwidować mankamenty, jakie występują przy nagrywaniu rozpraw cywilnych, i dopiero potem wykorzystać ten system w sprawach o wykroczenia, aby rzeczywiście skrócić i usprawnić ich przebieg.
– Celowe za to byłoby nagrywanie przesłuchań prowadzonych przez policję i prokuratorów – sugeruje Bartłomiej Przymusiński.
Z kolei profesjonalni pełnomocnicy obawiają się, że nowe rozwiązania utrudnią zapoznawanie się z treścią zapisów, szczególnie wówczas gdy ktoś na rozprawie mówił niewyraźnie albo zbyt cicho.
Resort odpiera takie zastrzeżenia, które pojawiły się również podczas konsultacji społecznych nad projektem założeń do projektu ustawy. Twierdzi, że strona uzyska nieskrępowany dostęp do zapisu w siedzibie sądu i jednostki penitencjarnej, aby mogła zapoznać się z przebiegiem rozprawy i ustnym uzasadnieniem wyroku. Zaś termin na wniesienie apelacji w takich przypadkach liczony będzie wyłącznie w dniach roboczych (w innych sprawach liczony jest w dniach kolejno po sobie następujących).
Odpowiedzialność
W projekcie nowelizacji został przedstawiony również pomysł uzasadniania wyroku przez sędziego wyłącznie w formie ustnej, bezpośrednio po jego ogłoszeniu.
Taki obowiązek miałby sędzia orzekający zarówno w pierwszej, jak i drugiej instancji w sytuacji, gdy rozprawa jest nagrywana. Zdaniem resortu ma to ułatwić życie sędziom, natomiast profesjonalni pełnomocnicy twierdzą, że utrudni im pracę przy sporządzaniu apelacji.
– Na sędzim ustnie uzasadniającym wyrok ciążyć będzie znacznie większa odpowiedzialność niż wówczas, gdy sporządza je na piśmie. Może się zdarzyć, że w ustnym pominie istotny dowód lub argument i nie uzasadni go albo nie spełni jakichś wymogów formalnych, co spowoduje uchylenie orzeczenia w apelacji.
Takie uchybienia zdarzają się znacznie rzadziej, gdy sędzia sporządza uzasadnienie w zaciszu swojego gabinetu – tłumaczy adwokat Roman Nowosielski z Kancelarii Nowosielski, Gotkowicz i Partnerzy Adwokaci i Radcy Prawni.
Do wygłoszenia ustnie uzasadnienia sędzia będzie musiał się więc bardzo dokładnie przygotować.
– Nowe rozwiązanie nie pozwoli mu wcale zaoszczędzić czasu przy rozpoznawaniu typowych spraw, ponieważ co najmniej pół godziny będzie zmuszony przeznaczyć na ustne przedstawienie argumentów, często przy pustej sali – dodaje mec. Nowosielski.
Etap legislacyjny
Projekt ustawy w uzgodnieniach międzyresortowych