Komisja Europejska proponuje znowelizować unijne przepisy dotyczące upadłości w taki sposób, aby zamiast prowadzić do likwidacji przedsiębiorstw, zapewniały im możliwość restrukturyzacji. Oprócz pomocy w pokonywaniu trudności finansowych, zapewniłyby też ochronę wierzycielom: łatwiej odzyskają oni swe należności w razie naprawy przedsiębiorcy, niż gdy dojdzie do jego likwidacji.
Upaść, aby wstać
Komisja Europejska podkreśla, że upadłość przedsiębiorców jest stałym elementem nowoczesnej gospodarki: ok. 18 proc. firm, które dziś odnoszą sukcesy na rynkach unijnych, poniosło wcześniej porażkę przy swoim pierwszym przedsięwzięciu.
Przeprowadzone badania wykazały nawet, że firmy rozpoczynające działalność po raz drugi utrzymują się dłużej na rynku niż przeciętne nowe przedsiębiorstwa. Dlatego bankructwo nie może oznaczać dożywotniego wyroku dla właściciela i uniemożliwiać mu prowadzenia dalszej działalności gospodarczej.
Rozporządzenie WE nr 1346/2000, które ma być nowelizowane, zwane też europejskim prawem upadłościowym, obowiązuje od 31 maja 2002 r. Stosowane jest, gdy dłużnik ma zobowiązania lub aktywa w co najmniej dwóch państwach członkowskich. Reguluje jurysdykcję, procedury uznawania orzeczeń, wskazania prawa właściwego do rozpoznania konkretnej sprawy, a także przebieg postępowań upadłościowych wówczas, gdy zostały one wszczęte w kilku państwach członkowskich.
– Natomiast nie ingeruje co do zasady w krajowe postępowania upadłościowe, ograniczając się do kwestii transgranicznych – tłumaczy dr Marek Porzycki z Uniwersytetu Jagiellońskiego i Instytutu Allerhanda.
600 firm upada średnio każdego dnia w Unii Europejskiej
Projekt nowelizacji przewiduje większą współpracę sądów w przypadkach, gdy wobec dłużnika zostały wszczęte postępowania upadłościowe w kilku państwach UE, i nakłada obowiązek publikowania decyzji o wszczęciu postępowań upadłościowych. Ma to zapewnić wierzycielom więcej informacji o ich dłużnikach.
Prawnicy unijni chcą w przyszłości wprowadzić dalsze zmiany i wyodrębnić z prawa upadłościowego przepisy dla uczciwych przedsiębiorców – byłby to np. krótszy termin wydania decyzji o zwolnieniu z obowiązku spłaty długu. Inne normy miałyby natomiast dotyczyć bankrutów, którzy do upadłości doprowadzili na skutek oszustwa albo lekkomyślności.
Propozycje zespołu
Projekt nowelizacji unijnego rozporządzenia wzięli pod uwagę członkowie Zespołu Ministra Sprawiedliwości do spraw Nowelizacji Prawa Upadłościowego i Naprawczego.
– Kierunek zmian proponowanych zarówno przez Komisję, jak i przez Zespół MS jest podobny. Oba dokumenty skupiają się na odwróceniu tendencji z likwidacyjnej na restrukturyzacyjną. W rekomendacjach Zespołu można znaleźć wiele propozycji uwzględniających europejskie wskazówki, np. przy regulacjach dotyczących oddłużenia przedsiębiorców i przy orzekaniu zakazu prowadzenia działalności gospodarczej – wskazuje Bartosz Groele z Instytutu Allerhanda i Kancelarii Tomasik, Pakosiewicz i Wspólnicy.
– Tak Komisja, jak i Zespół MS zwracają uwagę na konieczność poprawy dostępu do informacji o postępowaniach upadłościowych. Zaproponowaliśmy stworzenie Centralnego Rejestru Upadłości, dostępnego w internecie, z informacjami o toczących się w Polsce postępowaniach upadłościowych i restrukturyzacyjnych – dodaje dr Marek Porzycki.
Jego zdaniem zarówno zmiany rekomendowane przez Zespół, jak i projekt Komisji dążą do realizacji tego samego celu.