Pierwszy wniosek Rady w tej sprawie trafił do Trybunału w lutym, TK umorzył jednak postępowanie ze względów formalnych. KRS zapowiedziała wtedy ponowienie wystąpienia do TK. "Na posiedzeniu w czwartek Rada przyjęła dwie uchwały w sprawie wniosków do Trybunału" - poinformowała KRS.
W pierwszej z uchwał Rada wnioskuje o zbadanie konstytucyjności zeszłorocznej obszernej nowelizacji Prawa o ustroju sądów powszechnych (u.s.p.) wprowadzającej m.in. okresowe oceny pracy sędziów i zmiany w sposobie zarządzania pionem administracyjnym sądów.
W drugiej uchwale KRS zdecydowała o zaskarżeniu przepisu u.s.p., który dotyczy upoważnienia ministra sprawiedliwości do tworzenia i znoszenia sądów oraz ustalania ich siedzib i obszarów właściwości w drodze rozporządzenia. Zaskarżony został też zapis Prawa o ustroju sądów wojskowych upoważniający szefa MON w porozumieniu z ministrem sprawiedliwości do tworzenia i znoszenia w drodze rozporządzenia sądów wojskowych.
"Rada doszła do wniosku, ponawiając w istocie wcześniejsze zaskarżenie, żeby jednak kwestię tworzenia i znoszenia sądów, ostatnio wzbudzającą duże emocje, przedstawić odrębnie Trybunałowi" - powiedziała w piątek PAP wiceprzewodnicząca KRS sędzia Małgorzata Niezgódka-Medek.
Dodała, że w porównaniu z poprzednim wystąpieniem do TK zakres zaskarżenia rozszerzono o przepisy dotyczące sądów wojskowych. "Uznaliśmy, że problem ten należy potraktować kompleksowo i dlatego odrębny wniosek" - wyjaśniła.
Inny wniosek w sprawie tworzenia i znoszenia sądów na mocy rozporządzenia skierowali do TK w czerwcu posłowie PSL. Resort sprawiedliwości w ostatnich miesiącach zapowiada przekształcenie 79 najmniejszych sądów rejonowych w wydziały zamiejscowe większych jednostek. Plany reorganizacji wzbudziły sprzeciw niektórych samorządów i części sędziów.
Decyzję o skierowaniu do TK zaskarżenia zeszłorocznej obszernej nowelizację u.s.p. KRS podjęła już na początku grudnia ubiegłego roku. Zdaniem Rady konstytucję złamał tryb uchwalenia nowelizacji, niezgodne z ustawą zasadniczą są także niektóre z jej zapisów.
W końcu czerwca Trybunał Konstytucyjny po rozpoznaniu wniosku KRS na posiedzeniu niejawnym zdecydował o umorzeniu postępowania, wskazując na wadliwy sposób przyjęcia przez Radę uchwały dotyczącej zaskarżenia. TK w swym postanowieniu wskazał, że Rada w podjętej w grudniu zeszłego roku uchwale tylko ogólnie wskazała zakres zaskarżenia, nie precyzując przedmiotu kontroli, czyli poszczególnych kwestionowanych przepisów.
Zdaniem KRS konstytucję narusza przeprowadzenie pierwszego czytania projektu nowelizacji w sejmowej komisji, a nie na forum całej izby. Sędziowie wskazują, że u.s.p. to ustawa ustrojowa, więc - w myśl regulaminu Sejmu - pierwsze czytanie ustawy ustrojowej powinno odbyć się na forum całego Sejmu. Ponadto - według Rady - zaskarżane przepisy rozszerzają kompetencje nadzorcze ministra sprawiedliwości, przy jednoczesnym pozbawieniu uprawnień prezesów sądów w zakresie nadzoru administracyjnego nad sądami.
Większość przepisów uchwalonej w sierpniu zeszłego roku nowelizacji weszła w życie w końcu marca. "Celem jest usprawnienie działania sądów i zmiana obecnych zasad sprawowania przez ministra nadzoru nad działalnością administracyjną sądów" - uzasadniało Ministerstwo Sprawiedliwości.
Nowelizacja wprowadziła m.in. system indywidualnych ocen pracy sędziów, których wyniki mają stanowić podstawę do opracowania indywidualnego planu rozwoju zawodowego sędziego. Zmiany dotyczą też struktury sądów. Wprowadzona została zasada, że w sądach będą wydziały karne i cywilne, zaś wydziały rodzinne oraz pracy będzie można utworzyć tylko wtedy, jeśli na danym terenie jest takie zapotrzebowanie.
Nowelizacja przewiduje także wprowadzenie od początku 2013 r. do polskiego sądownictwa menedżerskiego podejścia do zarządzania sądami i wzmacnia pozycję dyrektorów sądów. Dyrektor - który obok prezesa i kolegium uzyska status odrębnego organu sądu - ma odpowiadać za kadrę niesędziowską oraz infrastrukturę sądów i uwolnić prezesa od obowiązków administracyjnych.