Obowiązki banków nie sprowadzają się jedynie do prowadzenia rachunków. Ciąży na nich wiele powinności również po śmierci ich klientów. Nie chodzi tutaj jednak wyłącznie o wypłatę pieniędzy spadkobiercom. Przepisy prawa bankowego nakładają obowiązek przekazania środków każdej osobie, która udowodni, że zapłaciła za pogrzeb jego klienta.
Instytucję wypłaty kosztów pogrzebu określa art. 55 ust. 1 pkt 1 prawa bankowego. Przewiduje on, że w przypadku śmierci posiadacza jednego z rachunków oszczędnościowych bank jest obowiązany wypłacić z niego kwotę wydaną na pokrycie kosztów pogrzebu posiadacza rachunku.
Środki muszą zostać wypłacone osobie, która przedstawi rachunki stwierdzające wysokość poniesionych przez nią wydatków. Nie musi ona należeć do kręgu osób najbliższych zmarłego klienta czy nawet jego spadkobierców.
Obowiązki banku wskazane w art. 55 ust. 1 pkt 1 prawa bankowego wiążą się jedynie ze śmiercią posiadaczy rachunków: oszczędnościowych, oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz terminowych lokat oszczędnościowych. Wypłata nie może zostać dokonana natomiast w przypadku rachunku rozliczeniowego, rachunku powierniczego czy rachunku lokaty terminowej.
Środki z tytułu pogrzebu mogą zostać wypłacone tylko raz. Jeżeli więc do banku zgłosi się jedna z większej liczby osób, które współfinansowały pochówek, pozostałe zostaną pozbawione możliwości otrzymania zwrotu pieniędzy. Rachunki przedstawione w banku powinny zostać wystawione konkretnie na osobę, która żąda wypłaty środków od banku. Nie może to być więc zwykły paragon, na którym nie ma bliższych danych dotyczących kupującego.

Kiedy starać się o zwrot?
Można żądać od banku wypłaty kosztów pogrzebu jego klienta, jeżeli:
● zmarły posiadał w banku rachunek oszczędnościowy, na którym zostały zgromadzone środki,
● osoba organizująca pogrzeb może udowodnić poniesione przez siebie wydatki,
● koszty pogrzebu nie powinny być wyższe niż zwyczajowe w danym środowisku,
● do banku nie zgłosiła się wcześniej inna osoba żądająca zwrotu wydatków na pochówek.




Górnym limitem środków, jakie może zwrócić bank, jest wysokość kwoty zgromadzonej na rachunku. Należy jednocześnie pamiętać, że bank wypłaca pieniądze na pokrycie kosztów zorganizowania pogrzebu ze środków zgromadzonych przez zmarłego klienta, a nie z własnych.
Przepis art. 55 ust. 1 pkt 1 prawa bankowego określa dodatkowo, że górna granica zwróconych pieniędzy nie może przekraczać kosztów zorganizowania pogrzebu zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w danym środowisku. Ocena przyjętych zwyczajów jest zadaniem pracownika banku i zależy od jego uznania. W żadnym przypadku nie powinien on kierować się jednak wysokością obowiązujących stawek zasiłku pogrzebowego (obecnie jest to 4 tys. zł).
Do takich kosztów należy bez wątpienia zaliczyć zakup trumny, odzieży pogrzebowej i innych przedmiotów związanych z oprawą pogrzebu, opłaty związane z obrzędami religijnymi, koszt wykupu miejsca na cmentarzu czy zorganizowania stypy. Kontrowersje może natomiast budzić kwestia tego, czy zakupione przedmioty czy usługi mieszczą się w granicach przyjętych zwyczajów.
Trudno uznać za konieczny zakup złotej trumny. Inaczej będzie już natomiast w przypadku nabycia alkoholu na przyjęcie pogrzebowe. W określonych kulturach może on być nieodłącznym elementem takiego przyjęcia.
Osoba, która spotka się z odmową wypłaty całości kosztów pogrzebu udowodnionych imiennymi rachunkami, może żądać kontroli decyzji prawnika banku na drodze sądowej. W tym celu może wnieść przeciwko bankowi pozew o zapłatę pozostałej części wydatków.
Kwota wypłacona osobie, która zorganizowała pogrzeb, nie wchodzi do spadku po posiadaczu rachunku. Art. 55 ust. 1 pkt 1 wprowadza więc wyjątek od ogólnych zasad dziedziczenia. Nie oznacza to jednak, że spadkobiercy są pozbawieni prawa do zweryfikowania zasadności decyzji banku o wypłacie pieniędzy. Oni również mogą wytoczyć powództwo o zasądzenie określonej kwoty, w sytuacji gdy pieniądze zostały wypłacone do rąk osoby nieuprawnionej lub sama kwota przewyższa koszt pogrzebu zgodny z utartymi zwyczajami.
Przepisy takie nie zostały skonstruowane po to, by można było omijać procedury spadkowe. W praktyce może zdarzyć się, że osoba, która zorganizowała ceremonię, nie została zaliczona do grona spadkobierców, a ci nie chcą zająć się pogrzebem.
Wiadomo jest jednak, że zmarły posiadał oszczędności w banku, które wystarczą na jego godny pochówek. Przepis art. 55 ust. 1 pkt 1 bankowego zabezpiecza więc przede wszystkim sferę socjalną posiadacza konta oszczędnościowego.

Podstawa prawna
Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz.U. z 2002 r. nr 72, poz. 665 z późn. zm.).