Doświadczenia sędziów wyspecjalizowanych w orzekaniu w sprawach gospodarczych nadal będą wykorzystywane
Obszerna nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego, która wejdzie w życie 3 maja 2012 r. ma dostosować przepisy do orzecznictwa Sądu Najwyższego oraz Trybunału Konstytucyjnego. Przewiduje ona między innymi likwidację postępowania odrębnego w sprawach gospodarczych. Co zadecydowało o tym, że sprawy gospodarcze nie będą już prowadzone według odrębnej procedury?
Od dłuższego czasu w środowisku prawniczym toczy się dyskusja nad wprowadzeniem jednolitego postępowania w zasadzie we wszystkich kategoriach spraw. Argumentuje się, że brak jest powodów do utrzymywania odrębnego postępowania procesowego dla spraw gospodarczych. Wskazuje się, iż nie ma podstaw do różnicowania procedury według grup społecznych i jako przykład nierównego traktowania wymienia się odrębną procedurę w sprawach między przedsiębiorcami. Dlatego przewidziano likwidację postępowania odrębnego w sprawach gospodarczych i poddanie tych spraw tym samym regułom procesowym, które obowiązują w innych sprawach cywilnych. Nowelizacja obejmuje również przekazanie do sądów administracyjnych spraw z zakresu regulacji telekomunikacji i poczty, regulacji transportu kolejowego oraz regulacji energetyki, które do tej pory prowadzone były przez sąd ochrony konkurencji i konsumenta.
Czy wobec likwidacji odrębnej procedury gospodarczej zostaną wydziały gospodarcze?
Zachowane zostaną sądy gospodarcze jako wydziały sądów powszechnych, co przewiduje nowelizacja ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych. Nadal będzie możliwe wykorzystywanie wiedzy i doświadczenia sędziów ,,gospodarczych” wyspecjalizowanych w orzekaniu w sprawach gospodarczych. To jest dobra wiadomość dla przedsiębiorców, którzy być może spoglądają na nadchodzące zmiany z niepokojem.
Czy nie zniknie dyscyplina sądowa, skoro nie będą już obowiązywały zasady prekluzji dowodowej? Czy przez to sprawy nie będą rozpoznawane znaczniej dłużej niż do tej pory?
Co prawda zasady dotyczące prekluzji dowodowej nie będą już obowiązywać, ale to nie oznacza, iż nie będzie żadnych regulacji dotyczących przytaczania przez strony okoliczności faktycznych i powoływania dowodów we właściwym czasie. Dokonano modyfikacji art. 207 oraz art. 217 kodeksu postępowania cywilnego. W artykułach tych zaproponowano rozwiązania pozwalające sądom niejako ,,pilnować” koncentracji materiału dowodnego. Zasadą będzie, że strony będą mogły prezentować materiał procesowy aż do zamknięcia rozprawy, ale jednocześnie dano sądowi kompetencję pomijania spóźnionych twierdzeń i dowodów, chyba że strona nie zgłosiła ich we właściwym czasie bez swej winy lub uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznawaniu sprawy albo wystąpią inne wyjątkowe okoliczności. Tak więc po wejściu w życie nowelizacji to sędzia w ramach dyskrecjonalnej władzy będzie w zasadzie decydował, czy dany np. wniosek dowodowy jest spóźniony, czy też nie. Nie jest to więc prekluzja, jaka obowiązuje obecnie, gdyż pominięcie spóźnionych wniosków nie następuje automatycznie na podstawie zapisu ustawy, lecz mogą one zostać wykluczone na podstawie decyzji sądu. Reasumując, to sąd będzie oceniał, czy strona powołała twierdzenie lub dowód we właściwym czasie, czy też uczyniła to po terminie.
Tak więc pana zdaniem po wejściu w życie noweli sprawy nie będą trwały dłużej niż obecnie?
Tak, uważam, że zmiany w przepisach pozwalają założyć, że pomimo zniesienia systemu prekluzji sprawy nie powinny być rozpoznane w terminach dłuższych niż obecnie, chociaż na kategoryczne stwierdzenia w tym zakresie należy poczekać do momentu, aż zmieniony kodeks postępowania cywilnego wejdzie w życie i będzie stosowany w praktyce przez dłuższy okres.
Na postawie obecnie obowiązujących przepisów przedsiębiorcy mają obowiązek wnosić odpowiedź na pozew. Natomiast w nowej procedurze to sąd będzie ich zobowiązywał do odpowiedzi, więc nie wszyscy będą musieli jej udzielić. Czy nie będzie to ze szkodą dla przedsiębiorców, których sprawy są często bardziej zawiłe niż rozpoznawane w tzw. zwykłym procesie?
Nowe przepisy przewidują, że złożenie odpowiedzi na pozew jest fakultatywne poza pewnymi wyjątkami. Niewniesienie odpowiedzi na pozew w sprawie, w której jest to obligatoryjne, nie spowoduje, że sąd wyda wyrok na posiedzeniu niejawnym, jak ma to miejsce obecnie. Istotne jest również to, że sędzia będzie miał możliwość nałożyć na stronę obowiązek wniesienia odpowiedzi na pozew w każdej sprawie.