Czytelniczka chce sporządzić testament. Pyta, jakich formalności powinna dopełnić, by był on ważny. Chce też wiedzieć, czy obowiązkowo musi zarejestrować go w Notarialnym Rejestrze Testamentów oraz jakie informacje i komu są udostępniane po zarejestrowaniu testamentu.
Notarialny Rejestr Testamentów istnieje dopiero od 5 października 2011 r. Każdy, kto sporządził taki dokument – własnoręcznie czy u notariusza – może go zarejestrować w tym rejestrze, ale nie ma takiego obowiązku. Rejestracja jest bezpłatna. Jest to spore ułatwienie dla spadkobierców. Dzięki temu będą mogli ustalić, czy ich krewny pozostawił testament. Z Notarialnego Rejestru Testamentów nie dowiedzą się jednak, jakich rozporządzeń majątkowych on dokonał. Otrzymają jedynie informację, że testament został sporządzony (trzeba go odszukać) lub zdeponowany w konkretnej kancelarii notarialnej. Za taką informację muszą zapłacić maksymalnie 200 zł.
Dopóki jednak osoba, która sporządziła testament (testator), będzie żyła, nikt nie dowie się, że taki dokument istnieje. Będzie to możliwe dopiero po jej śmierci i tylko wtedy, gdy zostanie okazany akt zgonu. Chociaż rejestr prowadzony jest elektronicznie, dostęp do niego możliwy jest tylko za pośrednictwem notariusza. Można w tym celu odwiedzić dowolną kancelarię notarialną.
Najbezpieczniej jest sporządzić testament u notariusza. Trzeba wprawdzie zapłacić taksę notarialną (patrz ramka), ale testator może liczyć na wyjaśnienie wszystkich wątpliwości. Notariusz musi też zadbać o odpowiednią formę dokumentu. Nie ma więc obaw, że testament z tego powodu okaże się nieważny. Spadkodawca ma też pewność, że on nie zginie lub nie zostanie zniszczony. Jego oryginał pozostaje w kancelarii rejenta co najmniej przez 10 lat. Potem przekazywany jest do archiwum wydziału ksiąg wieczystych właściwego sądu rejonowego.
Jest też dodatkowy argument, by odwiedzić rejenta. Od 23 października 2011 r. testator może zdecydować o tym, kto odziedziczy po nim wskazany składnik majątku, np. mieszkanie, dom, samochód (wcześniej mógł wskazać jedynie udział w swoim majątku). Żeby jednak takie rozporządzenie było ważne, trzeba sporządzić testament w formie aktu notarialnego.
Można też sporządzić testament bez udziału rejenta. Jeśli jednak ktoś zdecyduje się sam go napisać, powinien zadbać o jego formę. Nie dochowanie jej spowoduje nieważność testamentu.
Podstawowa zasada, o której należy pamiętać: spadkodawca musi testament w całości własnoręcznie napisać, podpisać i opatrzyć datą (dzień, miesiąc, rok). Może podpisać się nieczytelnie, ale tylko gdy umożliwi on identyfikację testatora. Testament niepodpisany jest zawsze nieważny. Gdy zaś zabraknie daty – będzie on ważny pod warunkiem, że nie ma wątpliwości, że spadkodawca był zdolny do sporządzenia testamentu i co do jego treści. Podpis powinien znajdować się pod pismem zawierającym rozporządzenie na wypadek śmierci. Rozporządzenia umieszczone pod podpisem są nieważne. Data może być umieszczona w dowolnym miejscu.
Taksa notarialna
50 zł – sporządzenie testamentu;
150 zł – sporządzenie testamentu zawierającego zapis, polecenie lub pozbawienie uprawnionego prawa do zachowku;
30 zł – odwołanie testamentu.
Podstawa prawna
Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).