Jeżeli jeden ze spadkobierców przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, przyjmuje się, że inni spadkobiercy, którzy nie złożyli odpowiedniego oświadczenia, przyjęli spadek w taki sam sposób.
Nasza czytelniczka chce się dowiedzieć, czy na odpowiedzialność za długi spadkowe spadkobiercy, który nie złożył żadnego oświadczenia w sprawie przyjęcia spadku, ma jakiś wpływ to, że inna osoba powołana do dziedziczenia złożyła oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

Swobodna decyzja

Przepisy kodeksu cywilnego wprost stanowią, że jeżeli jeden ze spadkobierców przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, uważa się, że także spadkobiercy, którzy nie złożyli w terminie żadnego oświadczenia, przyjęli spadek w taki sam sposób.
Zasada ta odnosi się do spadkobierców ustawowych i testamentowych. Spadkobiercy mają swobodę decydowania o składaniu oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku i o jego treści. Stąd też w razie przyjęcia spadku mogą ponosić zróżnicowaną odpowiedzialność za długi spadkowe, w zależności od tego, czy przyjęli spadek wprost, czy z dobrodziejstwem inwentarza.
Kodeks cywilny wyraźnie mówi o złożeniu oświadczenia. Pojawia się zatem wątpliwość, czy w razie milczenia spadkobierców, którzy z mocy ustawy przyjmują spadek z dobrodziejstwem inwentarza, fikcja o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza w ogóle może mieć zastosowanie.

Spór w doktrynie

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 26 lutego 1970 r. (II CR 388/67), jeżeli jeden ze spadkobierców przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza bez względu na to, czy nastąpiło to wskutek odpowiedniego oświadczenia woli, czy też przez niezłożenie takiego oświadczenia, uważa się, że także inni spadkobiercy, mający pełną zdolność do czynności prawnych, którzy nie złożyli w ustawowym terminie żadnego oświadczenia, również przyjęli spadek z dobrodziejstwem inwentarza.
W doktrynie występuje też inny pogląd. Zgodnie z nim przepis wyraźnie stanowi o przyjęciu spadku przez jednego spadkobiercę. W związku z tym niezłożenie w terminie oświadczenia przez pozostałych spadkobierców wyklucza możliwość zastosowania zawartej w nim konstrukcji w przypadku milczenia wszystkich spadkobierców. Nie istnieje bowiem ustawowa zasada, że odpowiedzialność wszystkich spadkobierców musi być ukształtowana w taki sam sposób. Nie ma przeszkód, by jedni odpowiadali w sposób ograniczony za długi spadkowe, a inni nie.