STAN FAKTYCZNY
Organ cofnął przedsiębiorcy zezwolenie na sprzedaż alkoholu. Uzasadniając decyzję, wskazano, że uzyskane orzeczenie sądu karnego potwierdzało fakt sprzedaży alkoholu osobom nieletnim i tym samym naruszenie przez ekspedientkę zasad ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Organ stwierdził, iż przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą za pomocą osób trzecich ponosi ryzyko z tym związane i obciążają go konsekwencje działań osób, którymi się posługuje. Nie ma przy tym znaczenia to, czy przedsiębiorca ponosi winę za dokonanie w jego sklepie sprzedaży alkoholu nieletniemu. Wystarczającą i jedyną przesłanką cofnięcia zezwolenia jest ustalenie, że taka sprzedaż została dokonana, co oznacza, że naruszone zostały zasady sprzedaży napojów alkoholowych.
W skardze do WSA przedsiębiorca podnosił m.in., że organy obu instancji pominęły okoliczność, że sklep jest monitorowany, a to wykazałoby, czy naprawdę nieletni kupili piwo w jej sklepie. WSA oddalił skargę przedsiębiorcy. W skardze kasacyjnej podnoszono m.in., że organ nie dopuścił dowodu w postaci zapisów z kamer znajdujących się w sklepie przedsiębiorcy, co pozwoliłoby jednoznacznie wyjaśnić wątpliwości w sprawie.
UZASADNIENIE
Naczelny Sąd Administracyjny uwzględnił skargę kasacyjną. Za trafne uznał zastrzeżenia dotyczące wadliwości postępowania administracyjnego związane z zaniechaniem uwzględnienia stanowiska strony dotyczącego przeprowadzenia dowodu z nagrań kamer przemysłowych zainstalowanych w sklepie. Nagrania z kamer przemysłowych mieszczą się w granicach pojęcia środka dowodowego w procedurze administracyjnej. W postępowaniu administracyjnym dopuszczalne są środki dowodowe „nienazwane”, jeżeli mogą się przyczynić do wykrycia prawdy obiektywnej – w tym np. nagrania, filmy itp. Odtworzenie w postępowaniu administracyjnym nagrań pochodzących z zapisu uzyskanego za pomocą kamer zainstalowanych w sklepie skarżącej przez organy administracji publicznej nie byłoby zatem sprzeczne z prawem.
Sąd wskazał, że organy administracji nie przeprowadziły dowodu z odtworzenia nagrań uzyskanych z kamer monitorujących sklep mogących mieć znaczenie – obok innych dowodów – dla oceny przebiegu zdarzeń w tej placówce handlowej i nie podały, z jakich powodów tak postąpiły. Zdaniem NSA z niezrozumiałych względów przyjęto bezsporność w sprawie okoliczności sprzedaży nieletnim alkoholu w sklepie przedsiębiorcy. Sąd kasacyjny dodał, że WSA nie wyciągnął prawidłowych wniosków, rozważając relację zachodzącą między postępowaniem administracyjnym dotyczącym cofnięcia zezwoleń na sprzedaż alkoholu przedsiębiorcy a postępowaniem karnym, w którym wydano wyrok umarzający warunkowo postępowanie wobec pracownika przedsiębiorcy. W obu postępowaniach znaczenie determinujące dla ich wyniku miało ustalenie faktu sprzedaży nieletnim alkoholu. Nie oznacza to jednak możliwości pominięcia, że postępowania te różniły się pod względem podmiotowym i przedmiotowym. Odrębność tych postępowań przy braku związania w sprawie administracyjnej wyrokiem umarzającym warunkowo postępowanie karne oznacza, iż organy administracji publicznej nie były zwolnione, mimo wyroku w sprawie karnej, od przeprowadzania wszelkich dowodów mogących mieć znaczenie dla ustalenia odpowiedzialności administracyjnej podmiotu innego niż obarczonego odpowiedzialnością karną. Wyczerpujące postępowanie dowodowe, w granicach wynikających z k.p.a., było mimo wyroku zapadłego w sprawie karnej nie tylko dopuszczalne, ale i konieczne. Nie jest w mocy organu administracji publicznej kwestionowanie przyjęcia przez sąd karny popełnienia konkretnego przestępstwa, ale to zupełnie coś innego niż konieczność uwzględnienia samodzielności i niezależności organu administracji publicznej w przeprowadzaniu postępowania dowodowego.
NSA nie zgodził się z kierunkiem orzecznictwa przyjmującym przy zbiegu postępowań takim, jak w niniejszej sprawie, brak możliwości po wydaniu wyroku w sprawie karnej odrębnego ustalania w postępowaniu administracyjnym istotnych dla jego wyniku faktów. Organy administracji winny z należną powagą rozważyć okoliczność wydania wyroku w sprawie karnej oraz przeprowadzone w niej dowody, ale pozbawienie możliwości odrębnego ustalania istotnych faktów w postępowaniu administracyjnym nie ma podstawy w przepisach prawa i prowadziłoby do złamania elementarnych zasad i gwarancji procesowych wynikających z przepisów ogólnego postępowania administracyjnego.
Wyrok NSA z 3 lutego 2011 r., sygn. akt II GSK 54/10.
Opinia
dr Michał Kowalski
asystent sędziego NSA
Konsekwencją sprzedaży alkoholu nieletniemu może być przeprowadzenie dwóch odrębnych postępowań – karnego i administracyjnego. W niniejszej sprawie postępowanie karne dotyczyło sprzedawcy, zaś postępowanie administracyjne samego przedsiębiorcy. Ustalenia poczynione w toku postępowania karnego zakończonego wyrokiem warunkowo umarzającym postępowanie nie zwalniają organu prowadzącego postępowanie w sprawie cofnięcia zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych od obowiązku przeprowadzenia postępowania dowodowego z poszanowaniem zasad wynikających z ogólnego postępowania administracyjnego. W tym zakresie organ powinien dopuścić wszystkie dowody, które mogą przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie są sprzeczne z prawem. W tym także dopuszczalne jest skorzystanie z nagrania monitoringu zainstalowanego w punkcie sprzedaży alkoholu.