Rozmowa z Andrzejem Zwarą, prezesem Naczelnej Rady Adwokackiej
Jakie obowiązki ma adwokat jako osoba wykonująca zawód zaufania publicznego?
Posiadanie takiej profesji wiąże się głównie z obowiązkiem dochowania tajemnicy adwokackiej i byciem niezależnym. Niezależność polega między innymi na tym, że adwokat nie może zawrzeć umowy o pracę np. w policji czy administracji samorządowej. Pracodawcy wywierają bowiem na podwładnych zbyt duże naciski. Zachowanie niezależności przez adwokata będącego jednocześnie pracownikiem na etacie byłoby dziś więc praktycznie niemożliwe. Obowiązek dochowania tajemnicy polega natomiast na tym, że każdy klient ma prawo do dyskrecji. Osoba, która przyjdzie do adwokata, jest zatem prawnie chroniona i bez obawy może opowiedzieć o najbardziej intymnych sprawach.
Komisja Etyki Naczelnej Rady Adwokackiej chce dostosować zasady zachowania tajemnicy adwokackiej do obowiązujących dziś przepisów. Na czym ma to polegać?
Takie prace rzeczywiście trwają. Ich celem jest doprecyzowanie granic tajemnicy adwokackiej. Jesteśmy dziś w Unii Europejskiej, na terenie której funkcjonuje kilkadziesiąt systemów prawnych. Mimo że są one ujednolicone, wciąż występuje jednak problem obrotu transgranicznego. Chodzi między innymi o sytuację, gdy polski adwokat świadczy usługi dla zagranicznego przedsiębiorstwa bądź obywatela innego państwa. W takim przypadku na polskim adwokacie zawsze będzie ciążyć brzemię tajemnicy adwokackiej. Nie jest to żadna rewolucyjna zmiana, lecz doprecyzowanie zapisów, których interpretacja może dziś jednak nastręczać problemów.
Czy zasady dochowania przez adwokatów tajemnicy zostaną zliberalizowane?
Absolutnie nie ma takiej możliwości. Nie możemy zliberalizować tych zasad, ponieważ tajemnica adwokacka nie jest przywilejem prawnika, ale jego klienta. Podstawowym zadaniem adwokata jest z kolei obrona praw i wolności obywateli, którzy do niego przychodzą. Przedstawiciele środowiska adwokackiego próbują jednak wypracować wspólne stanowisko dotyczące sytuacji, gdy prawnik udziela sądowi informacji objętych tajemnicą po to, by bronić swojego klienta. Chodzi tu jednak o wyjątkową sytuację, gdy w sprawie nie ma innych dowodów niż te, które mógłby przedstawić adwokat, naruszając zasady tajemnicy. Niektórzy przedstawiciele środowiska uważają, że tajemnica chroni klienta, więc nie może jednocześnie stanowić bariery na linii obrony przygotowanej przez adwokata. Tajemnicę w takich szczególnych sytuacjach powinno się zatem ograniczyć. Nie wszyscy adwokaci, zabierający głos w dyskusji, takie rozwiązanie jednak pochwalili. Wciąż nie podjęliśmy więc żadnej decyzji w tej sprawie.
Kiedy poznamy uzupełnione zasady dochowania tajemnicy?
Pierwsze rezultaty prac komisji etyki zostaną przedstawione już w czerwcu tego roku. Oczywiście poprzedzi je dyskusja środowiska adwokackiego na temat zakresu i głębokości proponowanych zmian. Projekt nowelizacji zasad wykonywania zawodu adwokata zostanie z kolei przedstawiony do zatwierdzenia przez władze Naczelnej Rady Adwokackiej pod koniec tego roku.
Co planowane zmiany będą oznaczać dla obywateli korzystających z usług adwokatów?
Doprecyzowanie zasad tajemnicy adwokackiej pozytywnie wpłynie na jakość świadczonych usług. Stworzenie jasnych i dokładnych zapisów spowoduje, że adwokat będzie miał mniej dylematów i z większą łatwością będzie podejmował decyzje. Faktem jest, że wszystkich przypadków, z którymi prawnicy się spotykają, nie da się niestety przewidzieć. Celem opracowywanych właśnie poprawek jest ograniczenie pojawiających się w codziennej pracy adwokata wątpliwości.