Od wysłuchania opinii i propozycji zmian zgłaszanych przez organizacje sędziowskie i prokuratorskie rozpoczęła we wtorek prace nad nowelizacją prawa o ustroju sądów sejmowa podkomisja. Środowiska prawnicze podtrzymały krytyczną opinię o wielu zapisach projektu.

W podkomisji, kierowanej przez Jerzego Kozdronia (PO), łącznie rozpatrywane są obszerne projekty nowelizacji Prawa o ustroju sądów powszechnych. Chodzi m.in. o proponowane przez ministerstwo zmiany systemu oceniania sędziów i prokuratorów, zarządzania sądami oraz ich struktury. Ponadto procedowane projekty dotyczą doprecyzowania przepisów dotyczących ławników sądowych, w tym zasad ich zgłaszania i odwoływania, oraz statusu prawnego asystentów sędziów i podwyżki ich wynagrodzeń. Część tych zmian budzi duże kontrowersje w środowisku sędziowskim i prokuratorskim.

Z krytyką spotyka się m.in. pomysł wprowadzenia okresowej oceny pracy sędziów i prokuratorów. "Uważamy, że prezesi sądów mają wiele instrumentów z zakresu nadzoru, które przyczyniają się do tego, aby sędziowie źle pracujący zdawali sobie z tego sprawę i stawali przed sądami dyscyplinarnymi" - mówił wiceprzewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa Roman Kęska.

Kozdroń pytał, czy "prezes sądu będzie miał na tyle silnej woli, żeby wobec własnego kolegi wyciągać określone konsekwencje". "To nie jest takie proste, że tylko brak właściwego nadzoru prezesa powoduje, że sędziowie orzekają tak, jak orzekają" - odpowiadał Kęska. Dodał, że na sprawność postępowań wpływ mają w dużym stopniu niedoskonałe procedury.

"Oceny okresowe prokuratorów nie są spójne z zasadami ustrojowymi"

Przedstawiciel Prokuratury Generalnej powiedział natomiast, że oceny okresowe prokuratorów "nie mieszczą się i nie są spójne z aktualnie obowiązującymi zasadami ustrojowymi". Według PG ocena kwalifikacyjna powinna być dokonywana przy obejmowaniu przez poszczególnych prokuratorów wyższych stanowisk.

"Nie padły żadne nowe argumenty, wszystkie te kwestie były wcześniej dyskutowane" - powiedział wiceminister sprawiedliwości Grzegorz Wałejko. Ocenił, że pewną nowością jest stanowisko wyrażone przez Prokuraturę Generalną.

Prace nad poszczególnymi zapisami projektu będą kontynuowane w środę. Według zapowiedzi Kozdronia podkomisja powinna opracować gotowe sprawozdanie w kwietniu. Resort sprawiedliwości liczy, że zmiany zostaną uchwalone do września.

Oceny pracy sędziów

Według pierwotnych zapisów projektu sędzia miał podczas wizytacji wydziału sądu otrzymywać następujące oceny swej pracy: pozytywną z wyróżnieniem, pozytywną, pozytywną z zastrzeżeniem bądź negatywną. Do proponowanych rozwiązań na etapie prac w podkomisji mają zostać wprowadzone modyfikacje. Zamiast pierwotnie planowanego stopniowalnego systemu ministerstwo chce ocen opisowych, które będą dołączane do protokołu powizytacyjnego. Zgodnie z planami sędzia niezgadzający się z oceną mógłby złożyć swoje uwagi wraz z uzasadnieniem.

Ponadto, aby uwolnić sędziów od obowiązków administracyjnych, resort chce powierzyć je dyrektorom sądów, którzy byliby powoływani z grona specjalistów od zarządzania. Menedżer-zarządca sądu, według propozycji resortu, ma odpowiadać za kadrę niesędziowską i infrastrukturę sądów. Zgodnie z planami przepisy o dyrektorach sądów miałyby wejść w życie dopiero od początku 2013 r. Rok 2012 miałby być natomiast poświęcony na przygotowanie się sądów do tych zmian - dyrektorzy sądów mogliby obejmować swe obowiązki w niektórych sądach przed 2013 r. na zasadzie pilotażowej, byłyby to jednak decyzje dobrowolne.

Projekt przewiduje też zmiany w strukturze organizacyjnej sądów. W sądach rejonowych i okręgowych obligatoryjnie funkcjonować mają jedynie wydziały karne i cywilne. Te ostatnie miałyby przejąć m.in. sprawy rodzinne. Według projektu nie jest jednak wykluczone istnienie innych wydziałów, jeśli będzie to uzasadnione liczbą wpływających spraw.