Zarząd majątkiem wspólnym należy do każdego z małżonków, jednak wierzyciel nie może dochodzić z niego roszczeń, gdy drugie z nich nie wiedziało o zobowiązaniu
Do Małgorzaty B. zwrócił się wierzyciel jej męża o oddanie zaciągniętego przez niego długu. Kobieta nie wiedziała jednak wcześniej o pożyczce. W takiej sytuacji uprawniony nie może żądać zapłaty zaległych należności ze wspólnego majątku małżonków.

Zgoda małżonka

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, jeżeli ktoś zaciąga zobowiązanie bez zgody współmałżonka, wierzyciel może dochodzić spłaty jedynie z jej majątku osobistego. Roszczenie może zostać przede wszystkim zaspokojone z korzyści uzyskanych przez pożyczającego z przysługujących mu praw autorskich. Swoje żądanie wierzyciel może skierować także do wynagrodzenia dłużnika za pracę lub dochodów uzyskanych przez niego z innej działalności zarobkowej.
Inaczej wygląda sytuacja, gdy żona lub mąż wyrazili zgodę na dokonanie konkretnego zobowiązania, np. na zaciągnięcie kredytu. W takim przypadku wierzyciel może żądać zapłaty długu także z należącego do współmałżonków majątku wspólnego. Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje bowiem między dwoma osobami tzw. wspólność majątkowa. Obejmuje ona wszystkie przedmioty, które zostały przez nich kupione lub w inny sposób nabyte po ślubie. Do majątku wspólnego należą w szczególności pobrane wynagrodzenie za pracę i innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, jak również dochody z majątku wspólnego i osobistego każdego z nich. Oddzielne pozostają natomiast te rzeczy, które należały do osób zawierających związek małżeński przed ślubem. Kodeks rodzinny i opiekuńczy wymienia ponadto szczegółowo sytuacje, w których określony składnik majątku należy tylko do jednego z małżonków. W szczególności dotyczy to przedmiotów uzyskanych w drodze dziedziczenia czy też uzyskanych z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia.

Majątek osobisty

Jeżeli wierzytelność dotyczy majątku osobistego dłużnika, żądający zapłaty może dochodzić swoich roszczeń tylko w takim zakresie, jaki mu przysługuje w przypadku braku wyrażenia zgody małżonka. Odnosi się to również do zobowiązań zaciągniętych przez osobę pozostającą w związku małżeńskim przed jego zawarciem. Szczególna sytuacja występuje natomiast, gdy wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Wówczas można dochodzić zapłaty także z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa. Wierzyciel małżonka nigdy nie może jednak żądać, aby w czasie trwania wspólności ustawowej został zaspokojony z udziału, który w razie ustania małżeństwa będzie do niego należał. Takie samo ograniczenie dotyczy również samych małżonków. Co więcej, nie mogą oni również rozporządzać przypadającą na każdego z nich częścią majątku.

Wspólny zarząd

Zgodnie z przepisami każde z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym. Istnieją jednak takie sytuacje, w których konieczne jest uzyskanie zgody żony lub męża na dokonywaną czynność prawną. Chodzi przede wszystkim o sprzedaż lub kupno nieruchomości, jak również oddanie jej do używania przez inną osobę. Dotyczy to również rozporządzania budynkiem lub lokalem, a także gospodarstwem rolnym lub przedsiębiorstwem. Zgoda żony lub męża jest ponadto niezbędna przy udzielaniu darowizny z majątku wspólnego. W przypadku jednak gdy tego rodzaju umowa została zawarta tylko przez jednego współmałżonka, jest ona nieważna. Wyjątek stanowi sytuacja, w której pominięta osoba zatwierdza dokonaną czynność.
PRZYKŁAD
Zezwolenie sądu zamiast zgody małżonka na zarząd majątkiem
Z ważnych powodów sąd może na żądanie jednego z małżonków pozbawić drugiego z nich możliwości samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym. Sąd może także postanowić, że w przypadku gdy przepisy prawa wymagają zgody małżonka, zamiast niej konieczne będzie uzyskanie zezwolenia sądu. Postanowienia te mogą być jednak uchylone w razie zmiany okoliczności.
Podstawa prawna
Art. 31 – 42 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z 25 lutego 1964 r. (Dz.U. z 1964 r. nr 9, poz. 59).