Sąd Najwyższy w uchwale (sygn. III CZP 52/09) wyraził pogląd, że wykreślenie spółki jawnej z rejestru przedsiębiorców nie wyłącza nadania na podstawie art. 7781 kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.) tytułowi egzekucyjnemu przeciwko spółce klauzuli wykonalności przeciwko wspólnikowi ponoszącemu odpowiedzialność za zobowiązania wymienione w tytule egzekucyjnym.

Zobowiązania spółki

Artykuł 7781 k.p.c. stanowi, że tytułowi egzekucyjnemu (który stanowi np. prawomocne orzeczenie sądu) wydanemu przeciwko spółce jawnej, spółce partnerskiej, spółce komandytowej lub spółce komandytowo-akcyjnej (czyli spółkom osobowym) sąd nadaje klauzulę wykonalności przeciwko wspólnikowi ponoszącemu odpowiedzialność bez ograniczenia całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, jak również wtedy, gdy jest oczywiste, że egzekucja ta będzie bezskuteczna.

Klauzula wykonalności

Uchwała SN była konsekwencją rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego przedstawionego przez sąd okręgowy, który rozpoznawał zażalenie wierzyciela na postanowienie sądu rejonowego oddalające wniosek o nadanie tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko spółce jawnej klauzuli wykonalności przeciwko wspólnikom tej spółki, w związku z faktem, iż spółka została wykreślona z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Zdaniem sądu rejonowego nadanie klauzuli wykonalności na podstawie art. 7781 k.p.c. możliwe jest jedynie przeciwko wspólnikom, którzy mają ten status w chwili nadania klauzuli.



Sąd okręgowy stwierdził jednak, że brzmienie art. 7781 k.p.c. rzeczywiście przemawia za tym, że klauzula wykonalności nie może być wydana przeciwko byłym wspólnikom handlowej spółki osobowej. Obejmuje to również sytuację, w której w chwili orzekania w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności przedmiotowa spółka nie istnieje. Uznał, że można bronić też poglądu opartego na odpowiedzialności wspólników. Wszyscy wspólnicy odpowiadają przecież za zobowiązania spółki powstałe, gdy byli wspólnikami, jak również za zobowiązania powstałe przed ich przystąpieniem do spółki. Odpowiedzialność ta trwa po ustąpieniu wspólnika ze spółki i istnieje po wykreśleniu spółki z rejestru.
To drugie stanowisko potwierdził SN, który uznał, że art. 7781 k.p.c. umożliwia nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności także przeciwko jej byłemu wspólnikowi w sytuacji, w której wystąpił on ze spółki, albo spółka została wykreślona z rejestru, pod warunkiem że tytuł ten obejmowałby zobowiązanie spółki, za które ten wspólnik ponosiłby odpowiedzialność, czyli zobowiązanie powstałe w czasie uczestnictwa tego wspólnika w spółce albo przed jego przystąpieniem do spółki.
Pojęcie „wspólnika” z art. 7781 k.p.c. podlega ocenie nie w momencie występowania wierzyciela z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności, ale w chwili istotnej z punktu widzenia odpowiedzialności za zobowiązania spółki.

Ochrona i odpowiedzialność

Uchwała SN jest niezwykle istotna zarówno dla wierzycieli, jak i wspólników spółek osobowych wymienionych w art. 7781 k.p.c., tj. spółek: jawnych, partnerskich, komandytowych lub komandytowo-akcyjnych. Wierzyciele powinni mieć świadomość, że art. 7781 k.p.c. wzmacnia ich ochronę w przypadku niewypłacalności osobowych spółek handlowych. Natomiast wspólnicy spółek osobowych powinni wiedzieć, że będą odpowiadać za zobowiązania spółki w przypadku jej niewypłacalności, nawet wówczas gdy spółka zostanie wykreślona z KRS lub też wspólnicy wystąpią ze spółki, pod warunkiem że tytuł ten będzie obejmował zobowiązania spółki, za które ci wspólnicy ponosiliby odpowiedzialność.