Sprawdź, co to jest kara umowna i jakie są jej rodzaje.
Kara umowna jest to zapłata określonej sumy, którą można zastrzec w umowie jako formę naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania.
Dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się ze zobowiązania przez zapłatę tej kary, czyli nie jest tu dopuszczalny wybór pomiędzy wykonaniem zobowiązania a zapłatą określonej sumy. W razie niewykonania zobowiązania lub wykonania go nienależycie, wierzycielowi należy się kara umowna w wysokości zastrzeżonej, bez względu na wysokość poniesionej szkody. Żądanie odszkodowania przekraczającego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne.
WAŻNE! Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, w której strony postanowiły w umowie, że strona będzie mogła dochodzić, oprócz kary umownej, także odszkodowania przewyższającego karę. Jeśli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej. Tak samo wtedy, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana.
Obniżenie kary umownej jest zasadne w przypadku, gdy można określić ją jako rażąco wygórowaną. W lutym 2005 roku Sąd Najwyższy stwierdził, że „Kara umowna może być uznana za rażąco wygórowaną gdy jest ona równa bądź zbliżona do wysokości wykonanego z opóźnieniem zobowiązania, w związku z którym ją przewidziano. Nie jest jednak wykluczona w tej wysokości, jeżeli dłużnik za okres, za który została wyliczona nie spełnił świadczenia w ogóle. W takim bowiem wypadku musiałby podważać ważność umowy w zakresie wysokości kary umownej, ze względu na jej sprzeczność z prawem bądź zasadami współżycia społecznego (art. 58 KC). (II CK 420/04 )”.
Kary umowne możemy podzielić na cztery rodzaje:
- kara umowna wyłączna - dłużnik jest zobowiązany do zapłacenia jedynie kwoty określonej w umowie jako kara umowna, nawet jeśli doznana przez niego szkoda znacznie przewyższa jej wysokość
- kara umowna alternatywna – wierzyciel może domagać się zapłaty albo z tytułu kary umownej, albo z tytułu odszkodowania
- kara umowna zaliczalna – w razie, gdy doznana szkoda znacznie przewyższa wysokość kary umownej, a więc gdy kara nie pokrywa w całości doznanej przez wierzyciela szkody, wierzyciel może dochodzić tej różnicy w oparciu o odpowiedzialność odszkodowawczą, na wierzycielu ciąży jednak obowiązek udowodnienia wysokości doznanej szkody
- kara umowna kumulatywna – wierzyciel może ubiegać się jednocześnie o zapłatę z tytułu kary umownej oraz z tytułu odszkodowania.