Firmy wynajmujące samochody z radioodbiornikami i odtwarzaczami CD nie muszą odprowadzać tantiem na twórców – uznał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Wynajem aut z takim sprzętem nie oznacza bowiem publicznego udostępniania utworów.
Wyrok dotyczy sporu, jaki trwa przed szwedzkimi sądami. Jego uczestnikami są z jednej strony dwie organizacje zbiorowego zarządzania prawami kompozytorów i wydawców oraz wykonawców (STIM oraz SAMI), a z drugiej dwie firmy oferujące krótkotrwały wynajem samochodów: Fleetmanager i NB.
Organizacje skupiające twórców uważają, że wynajmujący auta z radioodbiornikami powinni odprowadzać tantiemy, podobnie jak np. hotele wynajmujące gościom pokoje z telewizorami. W sprawie STIM kontra Fleetmanager sądy uznały, że rzeczywiście doszło do naruszeń prawa autorskiego poprzez podawanie utworów muzycznych do publicznej wiadomości bez wymaganej do tego zgody. Doszły jednak do wniosku, że spółka wynajmująca samochody nie uczestniczyła w tych naruszeniach, bo wynajem odbywał się przez pośredników.
Z kolei w drugiej ze spraw NB domaga się uznania, że nie była zobowiązana do odprowadzania wynagrodzenia na rzecz SAMI za korzystanie z fonogramów. Obydwa spory dotarły do Sądu Najwyższego w Szwecji, który postanowił poprosić o pomoc w interpretacji unijnych przepisów TSUE.
Główne pytanie zadane trybunałowi w Luksemburgu można uprościć do kwestii, czy w myśl przepisów unijnych wynajem pojazdów samochodowych wyposażonych w odbiorniki radiowe stanowi publiczne udostępnianie utworów. W grę wchodzą tu dwie dyrektywy: 2001/29/WE w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym oraz 2006/115/WE w sprawie prawa najmu i użyczenia oraz niektórych praw pokrewnych prawu autorskiemu w zakresie własności intelektualnej. Analiza tego czy doszło do publicznego udostępnienia utworu, zgodnie z wcześniejszym orzecznictwem, powinna obejmować szereg czynników, w tym m.in. rolę użytkownika i jego zamierzone działanie mające na celu udostępnienie swym klientom muzyki. Dla rozstrzygnięcia tej sprawy TSUE uznał jednak za kluczowy motyw 27 dyrektywy 2001/29/WE, zgodnie z którym „zwykłe dostarczenie urządzeń przeznaczonych do umożliwienia lub dokonania przekazu nie stanowi samo w sobie przekazania [udostępnienia]”.
„Dotyczy to także dostarczenia odbiornika radiowego wbudowanego w pojazd samochodowy będący przedmiotem najmu, który to odbiornik pozwala na odbiór bez żadnego dodatkowego działania ze strony spółki prowadzącej wynajem sygnału naziemnego przekazu radiowego dostępnego w strefie, w której pojazd się znajduje” – podkreślono w uzasadnieniu wyroku.
Zdaniem trybunału jest więc różnica pomiędzy odtwarzaniem muzyki w sklepie czy zakładzie usługowym a wynajmem auta, który w ramach wyposażenia ma wbudowany radioodbiornik.

orzecznictwo

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 2 kwietnia 2020 r. w sprawie C-753/18. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia