Dwie spółki zawarły umowę o roboty budowlane. Generalny wykonawca (X sp. z o.o.) nie wykonał jednak określonych robót na czas. Inwestor (Y sp. z o.o.) obciążył go za to wysoką karą umowną, którą potrącił z wynagrodzenia spółki X. Ta nie zgadza się z tym, domaga się zapłaty potrąconego honorarium, twierdząc, że istnieją podstawy do miarkowania kary umownej z uwagi na fakt, iż zobowiązanie przed 1 października 2019 r. (tj. przed popadnięciem w stan zwłoki) zostało w znacznej części wykonane (bo zrealizowano prace w ponad 50 proc., na skutek czego interes spółki Y został zaspokojony w 80 proc.), a karę tę określono w stałej wysokości (70 tys. zł). Czy można powołać się na taki argument?
Tak. W literaturze wskazuje się, że możliwość miarkowania kary umownej ze względu na wykonanie zobowiązania w znacznej części powinna ograniczać się do przypadków, gdy kara ta ustalona jest w stałej wysokości, bez względu na zakres uchybień dłużnika. Jeżeli zaś strony w umowie zróżnicowały karę umowną w zależności od stopnia niewykonania zobowiązania lub rodzaju i wagi konkretnego uchybienia, to dłużnik nie może powoływać się na wykonanie zobowiązania w znacznej części jako na przesłankę miarkowania. A będzie tak wówczas, gdy kara umowna ustalona jest w postaci stawki dziennej bądź tygodniowej. Na powyższe argumenty powołał się m.in. Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z 5 marca 2019 r. (sygn. akt I AGa 194/18).
Także Sąd Najwyższy w wyroku z 26 stycznia 2011 r. (sygn. akt II CSK 318/10) przyjął, że miarkowanie kary umownej zastrzeżonej na wypadek zwłoki w spełnieniu całości świadczenia jest co do zasady dopuszczalne także ze względu na wykonanie przez dłużnika zobowiązania w znacznej części – z zaznaczeniem jednak, że zmniejszenie kary z powołaniem się na tę przesłankę zależy od konkretnych okoliczności faktycznych, które pozwalają ocenić, czy i ewentualnie w jakim stopniu częściowe wykonanie robót przed popadnięciem w zwłokę zaspokajało interes wierzyciela.
Odpowiadając zatem na pytanie czytelnika, generalny wykonawca może domagać się miarkowania kary umownej z powołaniem się na przesłankę wykonania umowy w znacznej części, gdyż w wyżej wymienionym przypadku karę ustalono w stałej wysokości (na poziomie 70 tys. zł). Przy czym trzeba pamiętać, że spółka X powinna jednak udowodnić, że przed popadnięciem w stan zwłoki (tj. przed 1 października 2019 r.) zrealizowała roboty na rzecz spółki Y w ponad 50 proc., przez co zaspokoiła interes inwestora w 80 proc. I o takie dowody należy zadbać już na etapie sporządzania pisma procesowego.

wzór. pozew w sporze o miarkowanie kary umownej

Płock, 19 grudnia 2019 r.
Do Sądu Rejonowego V Wydział Gospodarczy w Płocku
Powód: X sp. z o.o. z/s w Płocku –
repr. przez Gretę Kowalską – Prezesa Zarządu;
Pozwana: Y sp. z o.o. z/s w Płocku –
repr. przez Stellę Malinowską – Prezesa Zarządu
Sygn. akt V GC 00/19
Pismo procesowe
Działając w imieniu powodowej spółki X sp. z o.o. z/s w Płocku, w wykonaniu zobowiązania Sądu z 12 grudnia 2019 r.,
I. wnoszę o:
a) dopuszczenie, a następnie przeprowadzenie dowodu z prywatnej ekspertyzy sporządzonej w 2 grudnia 2019 r. przez inż. bud. Martynę Malinowską –
na okoliczność ustalenia, iż powodowa spółka, do 30 września 2019 r. włącznie, zrealizowała – objęte umową z 17 czerwca 2019 r. o nr 4/2019 – roboty budowlane na rzecz pozwanej spółki w ponad 50 proc., co zaspokoiło interes inwestora w 80 proc.,
b) w przypadku kwestionowania przez pozwaną spółkę treści dokumentu z lit. a, wnoszę o:
dopuszczenie dowodu z pisemnej opinii biegłego z zakresu budownictwa –
na okoliczność ustalenia, w jakim stopniu, do 30 września 2019 r. włącznie (tj. przed popadnięciem w stan zwłoki), powodowa spółka wykonała na rzecz pozwanej spółki objęte umową z 17 czerwca 2019 r. o nr 4/2019 roboty budowlane, a nadto czy i ewentualnie w jakim stopniu to częściowe wykonanie robót przed popadnięciem w stan zwłoki zaspokajało interes pozwanej spółki;
II. Nadto oświadczam, iż:
podnoszę zarzut miarkowania kary umownej, albowiem zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane przez powodową spółkę.
Przed popadnięciem w stan zwłoki (tj. do 30 września 2019 r. włącznie) powodowa spółka zrealizowała bowiem roboty budowlane na rzecz pozwanej spółki w ponad 50 proc., co zaspokoiło interes inwestora w 80 proc., czego dowodzi treść prywatnej ekspertyzy sporządzonej 2 grudnia 2019 r. przez inż. bud. Martynę Malinowską (biegłą z listy Sądu Okręgowego w Płocku). Poza tym, ww. kara została ustalona w stałej wysokości – na poziomie 70 000 zł (bezsporne).
Dowód: ww. ekspertyza.
W załączeniu:
– odpis pisma procesowego,
– prywatna ekspertyza z 2 grudnia 2019 r. inż. bud. Martyny Malinowskiej.
..................................………………………….
(Greta Kowalska – Prezes Zarządu)
Podstawa prawna
•art. 483–484 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1145; ost.zm. Dz.U. poz. 1495)