Subskrybuj nas na Youtube
Nasza Ochotnicza Straż Pożarna chce pilnie zakupić samochód gaśniczy. Zwróciła się do gminy o pożyczkę na ten cel (ok. 250 tys. zł), więc wójt przygotował projekt uchwały dla rady gminy wraz z projektem samej umowy pożyczki. Czy taki sposób postępowania jest zgodny z prawem?
Choć nie wynika to wprost z przepisów, to zasugerowana w pytaniu forma przyznania pożyczki jest wadliwa prawnie. Z dużym prawdopodobieństwem takie działanie może skutkować wręcz interwencją właściwej miejscowo regionalnej izby obrachunkowej. Pożyczka winna bowiem zostać udzielona na podstawie nie odrębnej uchwały, a zarządzenia organu wykonawczego. Jego następstwem powinna być zaś umowa z daną jednostką ochotniczej straży pożarnej.
Zanim odniesiemy się wprost do omawianego problemu, przypomnijmy ustawę z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej. Zgodnie z art. 32 ust. 1 tej ustawy koszty wyposażenia, utrzymania, wyszkolenia i zapewnienia gotowości bojowej jednostek ochrony przeciwpożarowej, o których mowa w art. 15 pkt 1a–5 i 8, ponoszą podmioty tworzące te jednostki, czyli zasadniczo właśnie gminy. Tym samym zadania związane z ochroną przeciwpożarową znajdują się w sferze tzw. zadań własnych tych JST. Ma to dodatkowo potwierdzenie w art. 7 ust. 1 pkt 14 ww. ustawy o samorządzie gminnym.
W omawianym przypadku kluczowe znaczenie ma jednak art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. i tejże ustawy samorządowej. Wynika z niego, że do wyłącznej właściwości rady gminy należy podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy – przekraczających zakres zwykłego zarządu – dotyczących ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i poręczeń udzielanych przez wójta w roku budżetowym. Na kanwie tego przepisu ukształtowało się bogate orzecznictwo nadzorcze regionalnych izb obrachunkowych. Warto odnotować stanowisko z uchwały Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Krakowie z października 2018 r. (Nr KI-411/216/18), w którym stwierdzono m.in., że: „(….) decyzja o udzieleniu przez gminę konkretnej pożyczki – należy do wyłącznych kompetencji organu wykonawczego gminy. Powyższa konkluzja oznacza, że Rada Gminy W. nie może w tego rodzaju decyzjach zastępować wójta, ani wyznaczać wójtowi essentialie (istotnych elementów – red.) do przyszłej (konkretnej) umowy, w której gmina udzieli pożyczki”. Z kolei w uchwale Kolegium RIO w Olsztynie z 22 maja 2014 r. (Nr. 0102-111/14) zaakcentowano, że: „Czynności prawnych polegających na zaciąganiu kredytów i pożyczek oraz udzielaniu pożyczek, poręczeń i gwarancji dokonuje w gminie burmistrz. Do wyłącznej kompetencji rady miejskiej należy natomiast ustalenie maksymalnej wysokości pożyczek i poręczeń udzielanych przez burmistrza w roku budżetowym (a nie podejmowanie uchwał w konkretnych sprawach”.
Powyższe koncepcje mają zresztą potwierdzenie w art. 262 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, z którego wprost wynika, że czynności udzielania pożyczek dokonuje w gminie wójt, burmistrz, prezydent miasta. Z ustawy tej wynika nadto, że udzielone pożyczki i kredyty mają status tzw. rozchodów publicznych, na co wskazuje art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy o finansach publicznych.
Wreszcie na kanwie zbliżonego stanu faktycznego przytoczyć warto jedno z najnowszych rozstrzygnięć nadzorczych, a mianowicie uchwałę Kolegium RIO we Wrocławiu z 17 lipca 2019 r. (Nr 96/2019). Podkreślono w niej, że: „(..) Rada Gminy podejmując uchwałę, w której wskazała podmiot, któremu udziela się pożyczki, jej wysokość oraz cel, przekroczyła swoje kompetencje i naruszyła powołany art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. i u.s.g.”. W argumentacji uchwały odniesiono się nadto do art. 7 Konstytucji RP, który jest wyznacznikiem legalności działania organów administracji publicznej. Z niego zaś wynika, że każde działanie takiego organu musi następować na podstawie i w granicach prawa. Tym samym pożyczka powinna zostać udzielona w następstwie stosownego zarządzenia wójta, na podstawie m.in. art. 30 ust. 1 i ust. 2 pkt 4 ww. ustawy o samorządzie gminnym, bowiem do zadań wójta należy w szczególności wykonywanie budżetu. Sama czynność udzielenia pożyczki winna zatem nastąpić poprzez stosowne zarządzenia organu wykonawczego, którego następstwem będzie umowa z daną jednostką ochotniczej straży pożarnej.
Podstawa prawna
Art. 32 ust. 1 ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1372 ze zm.).
Art. 7 ust. 1 pkt 14, art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. i oraz art. 30 ust. 1 i ust. 2 pkt 4 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 506).
Art. 262 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 869).
