Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) potwierdził, że emitent może dokonywać transakcji własnymi papierami w okresie 30 dni przed ogłoszeniem śródrocznego raportu finansowego lub sprawozdania na koniec roku rozliczeniowego.
To ważna informacja dla spółek działających na rynku kapitałowym. Stanowisko ESMA to efekt interwencji mecenasa Jarosława Rudego z naszej kancelarii i interpretacji modyfikującej definicję transakcji insiderskiej w zakresie buy-back na terenie UE. Problem wynikał z kształtu art. 19 ust. 11 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 596/2014 z 16 kwietnia 2014 r. w sprawie nadużyć na rynku (MAR). Powodem naszej interwencji była odmowa realizacji transakcji typu buy-back o wartości kilkudziesięciu milionów złotych przez wiodący dom maklerski w Polsce.
Sporny przepis reguluje wymogi dotyczące możliwości wykonywania transakcji przez osoby pełniące obowiązki zarządcze u emitenta (tzw. insiderów). Nie mogą one bezpośrednio ani pośrednio dokonywać żadnych transakcji na rachunek swój lub strony trzeciej. Chodzi o obrót akcjami lub instrumentami dłużnymi emitenta, instrumentami pochodnymi lub innymi przez 30 dni kalendarzowych przed ogłoszeniem śródrocznego raportu finansowego lub sprawozdania na koniec roku rozliczeniowego. Emitent musi takie zestawienia podać do wiadomości publicznej na podstawie regulacji systemu obrotu lub prawa krajowego.
Zakaz taki ma na celu wyeliminowanie sytuacji, w której pracujący nad raportami okresowymi, czyli posiadający wiedzę wykraczającą poza informacje dostępne na rynku, mogliby wykorzystać ją do obrotu akcjami spółki, którą zarządzają – w celu osiągnięcia prywatnych korzyści.
W praktyce obrotu okazało się jednak niejasne, czy w przypadku zlecenia przez emitenta domowi maklerskiemu nabycia akcji własnych zakaz z art. 19 ust. 11 MAR również znajduje zastosowanie. Pojawiły się stanowiska, że w takiej sytuacji emitent powinien być traktowany jako osoba trzecia, na rachunek której insiderzy dokonują transakcji nabycia akcji. Najczęstszymi transakcjami tego typu są właśnie transakcje typu buy-back, stosowane do skupu akcji własnych celem ich umorzenia. Taki zabieg pozwala na zmniejszenie liczby akcji w obrocie, co skutkuje podniesieniem ich wartości jednostkowej. Skupowanie akcji własnych jest zazwyczaj procesem rozciągniętym w czasie, uwarunkowanym aktualną podażą waloru. Przyjęcie interpretacji, że zakaz z art. 19 ust. 11 MAR obejmuje również emitenta, powodował wyłączenie możliwości dokonywania transakcji typu buy-back w sposób ciągły i konieczność dokonywania przerw w okresach zamkniętych.
Powyższa interpretacja z powodów ostrożnościowych była uwzględniana w planowanych transakcjach pomimo poglądów przedstawicieli doktryny prawniczej, którzy wskazywali, że: „…art. 19 rozporządzenia MAR zasadniczo nie dotyczy obowiązków samego emitenta…” (tak dr Joanna Róg oraz adw. Mariusz Rypina w komentarzu do rozporządzenia MAR pod redakcją prof. Marka Wierzbowskiego 2016, wyd. 1). Należy pamiętać, że wartość transakcji typu buy-back zwykle opiewa na wiele milionów złotych i przygotowujący takie transakcje muszą uwzględniać przy ich przeprowadzaniu ryzyko prawne. Nie można było zatem wykluczyć ryzyka przyjęcia przez organ nadzoru stanowiska, że art. 19 ust. 11 MAR dotyczy także transakcji dokonywanych na rachunek emitenta, co z kolei wiązałoby się z olbrzymią odpowiedzialnością prawną.
W stanowisku z 12 listopada 2018 r. ESMA potwierdziła stanowisko mecenasa Jarosława Rudego, że choć odkup akcji zlecany jest firmie inwestycyjnej przez pracownika lub członka kadry zarządzającej emitenta, nie jest to transakcja na rzecz (rachunek) strony trzeciej (lub ich własnej), ale transakcja samego emitenta. Zakaz wynikający z art. 19 ust. 11 MAR nie znajduje zatem zastosowania do tego typu transakcji.
ESMA jednocześnie podkreśliła, że wszelkie transakcje dokonywane przez emitenta w zamkniętym okresie powinny być dokonywane z poszanowaniem obowiązującego zakazu wykorzystania informacji poufnych wynikającego z art. 14 MAR. W związku z powyższym, jeżeli emitent jest w posiadaniu informacji poufnych dotyczących własnych instrumentów finansowych, obrót nimi jest zabroniony, chyba że zastosowano wewnętrzne ustalenia i procedury określone w art. 9 ust. 1 MAR.
Stanowisko ESMA kończy niepożądany stan niejasności prawa i pozwala na pełniejsze wykorzystywanie mechanizmów rynkowych do zarządzania i kreacji wartości akcji emitenta w sposób zgodny z obowiązującymi przepisami prawa. Ma to ogromne znaczenie w czasach realizacji przez licznych emitentów procesów wychodzenia z giełdy, których podstawowym narzędziem są transakcje typu buy-back.
Należy podkreślić, iż dotychczasowa niejednorodna wykładnia art. 19 ust. 11 MAR została ujednolicona na terenie całej Unii Europejskiej zgodnie z kształtem zaproponowanym przed polskiego prawnika.
Niejednorodna wykładnia art. 19 ust. 11 MAR została ujednolicona we wszystkich krajach UE zgodnie z kształtem zaproponowanym przez polskiego prawnika