Sprzyjające nowelizacje przepisów upadłościowych
Ostatnie dwie duże nowelizacje ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze (obecnie Prawo upadłościowe, dalej pu) dokonane w latach 2014 i 2015 przyniosły szereg istotnych zmian w przepisach dotyczących postępowania upadłościowego skierowanego wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, czyli tzw. upadłości konsumenckiej. Zmienione tymi nowelizacjami przepisy nakazują prowadzenie postępowań upadłościowych wobec konsumentów, które pozwolą na umorzenie zobowiązań niewykonanych w trakcie postępowania upadłościowego, a także – jeśli to możliwe – nakazują zaspokojenie roszczeń wierzycieli w jak najwyższym stopniu. Odmienny jest zatem cel prowadzenia postępowań upadłościowych względem konsumentów od przedsiębiorców. Kluczowe jednak jest oddłużenie dłużnika, a nie zaspokojenie wierzycieli.
Brak barier czasowych na złożenie wniosku
Na gruncie aktualnie obowiązujących przepisów nie istnieją żadne bariery czasowe uniemożliwiające byłemu przedsiębiorcy złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości. Wniosek taki może złożyć nawet następnego dnia po zaprzestaniu wykonywania działalności gospodarczej i wykreśleniu jej z ewidencji działalności gospodarczej (CEIDG). Do wniosku warto również załączyć odpowiedni dokument poświadczający, że nie jest się już przedsiębiorcą.
Upadłość na wniosek wierzyciela
Wniosek o ogłoszenie upadłości składa dłużnik. W odniesieniu do byłych przedsiębiorców oraz osób prowadzących tzw. ukrytą działalność gospodarczą ustawa dopuszcza dwa wyjątki. Wniosek o ogłoszenie upadłości byłego przedsiębiorcy, jak również wspólnika osobowej spółki handlowej, może złożyć także jego wierzyciel, o ile od dnia wykreślenia tego przedsiębiorcy z ewidencji nie upłynął rok – dotyczy to także tzw. niezarejestrowanych przedsiębiorców. W obydwu przypadkach zgodnie z treścią ustawy Prawo upadłościowe postępowania takie prowadzone są według przepisów o postępowaniu upadłościowym wobec konsumentów.
Negatywna przesłanka ogłoszenia upadłości
Z punktu widzenia byłego przedsiębiorcy, lecz również każdej innej osoby, na której ciążył obowiązek zgłoszenia w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości, istotne jest czy obowiązek ten został spełniony. Sąd może bowiem oddalić wniosek o upadłość konsumencką byłego przedsiębiorcy, o ile stwierdzi, że pomimo zaistnienia przesłanek do złożenia wniosku, były przedsiębiorca nie złożył go w wymaganym terminie. Jest to jedna z negatywnych przesłanek do ogłoszenia upadłości i oddalenia przez sąd wniosku konsumenta.
Długi z działalności gospodarczej
We wniosku o ogłoszenie upadłości były przedsiębiorca powinien umieścić nie tylko zobowiązania prywatne, lecz również długi powstałe w trak-cie wcześniej prowadzonej działalności gospodarczej lub zawodowej. Celem postępowania upadłościowego prowadzonego wobec konsumenta jest bowiem jego całkowite oddłużenie. Badając wniosek o upadłość, sądy nie weryfikują rodzaju wskazanych tam zobowiązań – ograniczają się wyłącznie do stwierdzenia faktu niewypłacalności dłużnika oraz tego, czy w chwili jego składania jest on osobą nieprowadzącą działalności gospodarczej.
Umorzenie długów
Po zakończeniu postępowania upadłościowego, co ma miejsce zazwyczaj po wykonaniu planu spłaty wierzycieli, umorzeniu podlega każde zobowiązanie pieniężne dłużnika, z wyjątkiem zobowiązań, które powstały po dacie ogłoszenia upadłości: zobowiązań alimentacyjnych, rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci, orzeczonych przez sąd kar grzywny, naprawienia szkody, zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, zobowiązań zasądzonych tytułem nawiązki, z tytułu świadczenia pieniężnego orzeczonego przez sąd jako środek karny czy też środek związany z poddaniem sprawcy próbie, roszczeń o naprawienie szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem sądu oraz wierzytelności, których dłużnik umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu. Wskazany powyżej katalog wierzytelności niepodlegających w wyniku postępowania upadłościowego umorzeniu ma charakter zamknięty, zatem wszelkie pozostałe zobowiązania, w tym zobowiązania publiczno-prawne, zostaną umorzone.
Robert Nogacki, radca prawny,
Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi.